اندیشه و تفکر

داستان‌های کوتاه این کتاب به موضوعات فرهنگی، تربیتی و اجتماعی گوناگون می‌پردازد. در پایان هر داستان، بخشی به عنوان «ایستگاه فکر» وجود دارد که با طرح پرسش‌هایی در راستای محتوای موضوعی داستان، کودکان را به تفکر و تحلیل درباره آن موضوع وا می‌دارد.

خوش‌فکری پرورش مهارت‌های فردی و تبدیل آن به بهترین توانایی است. این کتاب در 12 فصل به مخاطب می‌آموزد که بزرگ فکر کند، متمرکز باشد، تفکر خلاقانه را مهار کند، از تفکر واقع‌گرایانه و راهبردی استفاده کند، فکر کردن به موارد ممکن را کشف کند، تفکر انعکاسی را بشناسد، درباره افکار معروف سؤال کند، تفکر مشترک را درک و استفاده کند، تفکر غیرخودخواهانه را تمرین کند و به تفکر نهایی فکر کند.

هر علمی بر پایه‌هایی استوار است که در خود آن علم بررسی نمی‌شوند بلکه آنها را باید در فلسفه آن علم یافت. نوشتار حاضر می‌کوشد با بررسی مباحث برون‌منطقی در قالب‌‌های درسی افق‌های تازه‌ای در ضرورت و اهمیت فراگیری علم منطق باز کند. در این راستا درباره چیستی علم و اقسام آن، چیستی تفکر، جهل و منطق بحث می‌کند و به ساختار و جایگاه علم منطق، سیر تاریخی و تحولات آن و چرایی نیاز به منطق می‌پردازد.

یکی از اتفاقات مهم دوران ظهور که در روایات از آن خبر داده شده است، مسئله جمع و کامل شدن عقل انسان‌هاست. پژوهش حاضر به دنبال آن است که معنای عقل یاد شده در روایات را بیان کند، ابزار و چگونگی جمع و کامل‌شدن عقل را بیابد، میزان تأثیر عقلانیت در جهان پیش و پس از ظهور را آشکار نماید و آثار معرفتی و اخلاقی کامل‌شدن عقل را بررسی کند.

ایجاد و تقویت قدرت شناخت و اعتماد به نفس در کودکان به مطالعه و مهارت نیاز دارد. کتاب حاضر داستانی تخیلی است در همین باره. کودکی از فکر عجیبش احساس خجالت می‌کند و در ابتدا آن را پنهان می‌سازد. بعد از مدتی به آن علاقه‌مند می‌شود و دلش می‌خواهد فکرش را گسترش دهد و آشکار کند. مخاطب با خواندن این داستان تخیلی احساس اعتماد به نفس پیدا می کند و از فکرهای جدید و شاید غریبی که به ذهنش می‌رسند احساس شرم یا ترس نمی‌کند. به این ترتیب او به خودسازی نزدیک‌تر می‌شود.

اندیشه انتقادی بر اساس اطلاعات به تقسیم‌بندی، تجزیه‌ تحلیل و کاربرد اطلاعات می‌پردازد و با استفاده از مهارت‌های استدلال کردن، کشف قوانین علمی و ارائه نظریه‌های جدید به روند تولید علم سرعت می‌بخشد. کتاب حاضر، طی هیجده درس می‌کوشد خواننده را گام‌به‌گام با مبانی و اصول انتقادی اندیشیدن، از شناخت و تعریف مسئله گرفته تا استدلال و قضاوت‌کردن آشنا کند.

اندیشیدن به طور انتقادی مهارتی است که خود به خود ایجاد نمی‌شود، اما می‌توان آن را آموخت و پرورش داد. کتاب پیش رو در هشت فصل گام‌ها و مراحل اندیشیدن انتقادی را از ساده به مشکل آورده‌است. نخستین گام در این راه آموختن «روش‌های شناسایی و یادآوری» است. گام بعدی «مشاهدۀ دقیق و تشخیص تفاوت‌ها»ست. پس از آن «مسیر‌یابی و طبقه‌بندی» اهمیت می‌یابد. در مراحل بعدی «توالی و پیش‌بینی کردن» و «استنباط و نتیجه‌گیری کردن» مطرح می‌شوند. «ارزیابی‌کردن»، «تجزیه‌ و تحلیل» و «ترکیب‌کردن» نیز آخرین گام‌های آموزش در اندیشیدن انتقادی به شمار می‌روند.

معلمی را می‌توان سخت‌ترین کار ممکن نامید؛ زیرا برای کسب اعتماد دانش‌آموزان باید در حد یک روان‌شناس بود. کتاب حاضر گوشه‌ای از تجربیات معلمان را به نمایش می‌گذارد و مهارت‌های اداره کلاس، برقراری ارتباط، فنون ایجاد انگیزه در یادگیرندگان و چگونگی معلم کارآمد بودن را آموزش می‌دهد.

نوشته حاضر برمبنای ارتباط میان فلسفه و تعلیم‌وتربیت، به اقتباس نظریات تربیتی مولانا و بر اساس فلسفه موردنظر او پرداخته است. ابتدا آرا و عقاید مولوی در سه حیطه مابعدالطبیعه، معرفت‌شناسی و ارزش‌شناسی بیان شده است، سپس یک سیستم تربیتی بر اساس این اندیشه پی‌ریزی می‌شود. همچنین در مواردی که مولانا مستقیماً صحبتی نکرده است، سعی شده تا هماهنگ با سیستم فکری او طرح‌های تربیتی پیشنهاد شود.

خوش‌فکری؛ یعنی پرورش مهارت‌های فردی و تبدیل آن به بهترین توانایی. در این اثر با تاکید بر اینکه شیوه تفکر افراد موفق را می‌توان آموخت، روش‌های تغییر تفکر و نگرش مثبت و بهتر اندیشیدن با بهره‌گیری از سخن بزرگان آموزش داده شده است.