تاریخ ادبیات

یکی از مشاهیر نام‌آشنای ایران اسلامی «علی‌اکبر دهخدا» است، که پارسایی و آزادگی را با نبوغ آمیخته بود. او طنز را در برق شمشیر و زیر سایه رژیم سیاه محمدعلی میرزا شکل داد و با همان مضامین عامیانه‌ای که شاید بسیاری از کج‌اندیشان آن را به مسخرگی تعبیر می‌کردند، پشت استبداد را به لرزه درآورد. ویژگی بارز نوشته‌های او، شجاعت و اصالت اندیشه‌های بلند و آزادی‌خواهانه است که از عشق صمیمانه‌اش به این آب و خاک و به مردم آزاده‌اش سرچشمه می‌گیرد، که می‌تواند الگویی برای کودکان و نوجوانان باشد. مجموعه نام‌آوران ایران تلاش کرده با اطلاعات مستند و جامعی که در یک ساعت به خواننده می‌دهد نسل جوان و جویای دانش ایران را با افرادی آشنا کند که رشد، تداوم و پیوستگی فرهنگ ایران با نام ایشان گره خورده است. یکی از اجزای این مجموعه، به علی‌اکبر دهخدا اختصاص یافته است.

مجموعه نام‌آوران جهان تلاش کرده اطلاعات مستندی را در خصوص مشاهیر جهان به خواننده ارائه دهد و نسل جوان و نوجوان و جویای دانش را با این افراد آشنا کند و اطلاعاتی را که برای شناخت یک چهره به صورت کلی مورد نیاز است در یک ساعت به مخاطب ارائه دهد. این جلد به زندگی «ادگار آلن پو» اختصاص پیدا کرده است. او در آثار خود، کوشیده است تا جهان ادبی را به چیزی متفاوت با آنچه پیش از او بود بدل کند و به گسترش قالب‌های جدید ادبی پرداخته است و در ژانر داستان ترسناک به موارد قابل توجهی دست یافت که باعث جلب توجه خواندگان شد.

این کتاب تاریخ دوره غزنویان را با زبانی طنز و مناسب سن نوجوانان بازگو می‌کند. مهم‌ترین شاه عصر غزنویان سلطان محمود غزنوی بوده و نویسنده نیز بخشی از کتاب را به ماجرای چگونگی پادشاه محمود، لشکرکشی‌های او به کشورهای دیگر، مرگ و روی کارآمدن پسرش، مسعود غزنوی، اختصاص داده است.
در این کتاب به شاعران و دانشمندان عصر غزنوی مثل فرخی، عنصری، ابوریحان بیرونی و... نیز اشاراتی شده است.

این کتاب یکی از جلدهای مجموعه شاهنامه‌خوانی می‌باشد که با زبان، تخیل و نگاهی تازه به سراغ شاهنامه فردوسی رفته است. این جلد از مجموعه با عنوان «فریدون و پسرانش» دربردارنده یکی از مهم‌ترین قصه‌های اساطیری شاهنامه است که به زبان ساده و امروزی و مناسب برای نوجوانان بازنویسی شده است.
ماجرا از این قرار است که شاه فریدون، بزرگ‌ترین و مهم‌ترین شاه‌شاهنامه، سه پسر به نام‌های سلم، تور و ایرج داشت. زمانی‌که فرزندانش به جوانی رسیدند، فریدون تصمیم گرفت برای آن‌ها همسری مناسب پیدا کند و سرزمین بزرگ خود را بین پسرانش تقسیم کند. او پسرانش را به آزمونی فرستاد تا با توجه به نتیجه آزمون، هرکس سهم و سرزمینی بگیرد، اما این کار از آن‌چه فکر می‌کرد بسیار دشوارتر بود و حوادثی عجیب و تلخ را رقم زد که در داستان پیش‌رو، شاهد آن‌ها خواهید بود..

این کتاب با یک جمله مهم شروع می‌شود:«نیما، مردی که تاریخ شعر فارسی را عوض کرد.» به احتمال زیاد، شما نیز نام نیمایوشیج را شنیده‌اید و با کار مهم شاعرانه و تاریخی که در ادبیات فارسی انجام داد آشنا هستید. نیما شعر نو یا شعر نیمایی را به ادبیات فارسی افزود. کتاب حاضر نیز درباره همین شاعر تأثیرگذار و بلندآوازه زبان فارسی است. این کتاب با توضیحاتی درباره محل تولد، نامه‌های نیما و نظریه‌های او درباره شعر کهن و نو آغاز شده است. در ادامه تعدادی از شعرهای نیما یوشیج همراه با معنای برخی از واژگان دشوار آن‌ها ارائه شده‌اند.

کتاب حاضر درباره مولاناست. در ابتدای کتاب زندگی‌نامه مولانا، افکار، اعتقادات و مکتب او را بازگو کرده است. مولانا عارف و فیلسوفی بود که شعرهای عرفانی می‌سرود و این کتاب نیز بخشی از شعرهای او را با تفسیر و معنای بیت‌ها ارائه کرده است. در صفحه‌های شعر، معنای کلمات دشوار پانوشت شده‌اند.
این اثر به مخاطب کمک می‌کند تا علاوه بر آشناشدن با مولانا، درباره عرفان و کلیات غزلیات نیز اطلاعاتی را به دست آورد.

در این کتاب بخشی از شعرهای تعلیمی زبان فارسی بر اساس تطور دوره‌های تاریخی آمده‌اند؛ یعنی در ابتدا حنظله بادغیسی و ابوسلیک گرگانی به عنوان نخستین شعرای پارسی‌گو و در آخر پروین اعتصامی و فریدون مشیری و... معرفی شده‌اند.
نویسنده کوشیده است تا از شعرای کمتر شناخته شده نیز اشعاری را بیاورد و گزیده‌ای از زندگی و حوادث دوره حیات شاعران نیز ارائه دهد.

کتاب حاضر در زمینه تاریخ ادبیات عرب در سه فصل، به بررسی فایده تاریخ ادبیات، پیدایش لغت عرب، خصائص شعر جاهلی، شعر در دوره‌های مختلف، بررسی علم نحو، تقسیمات سبک‌های نویسندگی و نثر دوره فترت و نثر دوره جدید اشاره دارد. این اثر همچنین در تبیین شعر عرب می‌گوید: شعر قدیم عرب اسیر تقلید و صنایع بدیعی بود، هرچند منعکس کننده زندگی اعراب نیز می‌شد. در حوزه رمان و نمایشنامه، اشاره می‌کند که این انواع، معمول عرب نبوده است لیکن در نهضت جدید ادبای لبنان به تقلید از نویسندگان اروپا، به نوشتن رمان پرداختند. دلیل این امر آمیزش بیشتر لبنانی‌ها با غرب بود.

این کتاب دو فصل دارد و ادبیات کودک را بررسی می‌کند. ازجمله مطالبِ فصل اول، عمده‌ترین شگردهای آفرینش ادبیت در ادبیات کودک است که خود شامل سه بخشِ آهنگین کردن کلام، تصویری کردن آن و آشنایی‌زادیی است. در فصل دوم، نویسنده اهمیت شعر برای کودکان و سیر تاریخی آن و همچنین شاخص‌ترین گونه‌های شعر کودک را بررسی می‌کند و بعد به سراغ آهنگ کلام می‌رود. سپس... .

ازآن‌جا که رویکردهای تطبیقی به ادبیات کودک تا امروز در انزوا رخ داده‎اند و این حوزه، مجموعه منسجمی از دانش و اطلاعات را ندارد، کتاب حاضر نخستین تلاش در راه بنای زیرساخت‌های این قلمرو است. این کتاب شش فصل دارد؛ فصل اول تا سوم، تلاشی برای توصیف و طبقه‌بندی ادبیات کودک از نظر تاریخی و قلمروهای عملکرد آن است و فصل چهارم تا ششم، پژوهشی دقیق از ترجمه و دریافت این موضوع را در اختیار می‏‌گذارد. این کتاب نگاهی تحلیلی و انتقادی در حوزه‌ ادبیات کودک دارد و باعث می‌شود خوانندگان نگاه عمیق‌تر و علمی‌تری به این حوزه داشته باشند.