داستان‌های فارسی

کتاب حاضر حاوی هفت داستان کوتاه درباره جنگ ایران و عراق است. «دیدگاه»، «کنسروهای خونی» و «خط مرزی» نام بعضی از این داستان‌هاست. داستان آخر درباره سه نوجوان است که با کَلَک، برای رفتن به مشهد، رضایت‌ پدر و مادرشان را می‎گیرند؛ اما با کاروان مسجد به جبهه می‎روند. آن‌ها قبل از رفتن به جبهه مثلاً خودشان را آماده می‎کنند و با چاقوی میوه‌ای ارهّ‌ای چقدر خاک‎های پشت خانه‌شان را می‌کَنند! اما در منطقه «دوکوهه»، آن‌قدر با سرنیزه‌های کُند و زنگ‌زده زمین را می‎کَنند و گونی پر می‎کُنند که دستشان تاول می‎زند. در دو کوهه مرتب زاغ‌سیاه فرمانده را چوب می‎زنند و چقدر التماس می‎کنند تا آن‌ها را اعزام کند. سرانجام به پشت جبهه می‎روند؛ اما این‌جا هم آن‌جایی نیست که می‌خواهند و....

«سعید» و «سحر» که عقد کرده هستند، در راه سفر به «شیراز » متوجه می‌شوند پدر سحر تصادف کرده است و همین موضوع باعث می‌شود که به اصرار سحر بازگردند. سعید از خانه‌ خودشان که در آن تک‌فرزند و تنهاست، گریزان است و بیشتر وقتش را در خانه‌ پدرزنش سپری می‌کند، خانه‌ای با پنج بچه شلوغ و پرماجرا که به آن «خانه‌ مغایرت» می‎گوید. پدر سحر به علت تصادف خانه‌نشین شده و مغازه بستنی‌فروشی‌اش را ناچاراً تعطیل کرده است. سعید که نمی‌خواهد پسرعمه سحر، اداره بستنی‌فروشی را در دست بگیرد، ریسک کرده و قبول می‌کند تا سلامتی مجدد پدرزنش بستنی‌فروشی را باز نگه دارد و... .

از روزی که گربه‌ها دو مرغ عشق کیوان را خورده‌اند، او از آن‌ها متنفر است و هرجا گربه‌ها را می‎بیند، به هر شکلی که می‎تواند آن‌ها را اذیت می‏‌کند تا اینکه روزی دنبال گربه‎ای می‎کند و به زمین مخروبه‌ای می‎رسد که پر از ماشین‌های اسقاطی است. آنجا گربه‌های زیادی با رنگ‌های مختلف او را دوره می‎کنند و... . کیوان به مکافات بلاهایی که سر گربه‌ها آورده است، دُم درمی‎آورد! در ادامه داستان اتفاقاتی رخ می‎دهد که کیوان می‌فهمد باید چهار خان را پشت سربگذارد تا دُمش از بین برود!

داستان درباره گروهی از غواصان مأمور شناسایی عملیات والفجر هشت است. افراد گروه در پذیرفتن سردسته جدید تردید دارند و در پی بروز بعضی اختلافات، گاه از دسته جدا می‌شوند. در طول داستان هر یک از افراد متناسب با مأموریتی که می‌یابد، به شخص اصلی قصه تبدیل می‌شود و گذشته خویش را همراه با پیش بردن داستان، باز می‌گوید. با شروع عملیات، سرنوشت افراد دسته رقم می‌خورد. شاید حرکت در زمان گذشته و آینده از مهم‌ترین تمهیدات رمان باشد.

«یونس» روحانی‌ای است که نذر می‌کند به خاطر شفای دخترش، سفری تبلیغی برود؛ آن هم به روستایی دورافتاده و با آداب و رسومی خاص. او با مینی‌بوس، راهی این روستا می‌شود؛ اما در میان راه، به علت برف‌ و توفان شدید، مینی‌بوس راهش را گم می‎کند و در جایی که نمی‌داند کجاست، متوقف می‌شود. مسافران تصمیم می‎گیرند پیاده شوند تا شاید بتوانند به جایی برسند؛ اما سرما بسیار شدید است و زن‌ها و بچه‌ها توان راه رفتن ندارند تا اینکه فکری به ذهن یونس می‎رسد و... .

این داستانِ دوستی‎های تباه شده و امیدهایی است که همواره یأس به همراه دارد. داستان در افغانستان و دوران مبارزات گروه‌های مختلف مردمی علیه شوروی رخ می‎دهد. اسم شخصیت اصلی رمان «یعقوب» است. او جوانی ثروتمند است و عاشق که سعی می‎کند هم از جنگ، هم از خانواده دور بماند و سرگرم علایق خود و درس‌خواندن باشد؛ اما روند حوادث، پای او را به جنگ باز می‎کند. او سلاح به شانه می‎اندازد و مرد رزم می‎شود؛ اما اضطراب وجودی و جای زخم عشق در تمام داستان پیداست. یعقوب همه‌جا و همه‌وقت منتظر است تا شاید باد خبری از معشوق بیاورد.

«بی‌بی‌منظر» با شوهر بیمار و تنها پسرش، «قاسم»، در روستایی در آذربایجان زندگی می‌کنند. «الدار» نیز رزمنده میانسالی است که تعزیه‌دار روستا و شبیه‌خوان امام «حسین» (ع) است. «غلامحسین»، فرزند پیش‌نماز روستا و دانشجویی مذهبی است که در پخش اعلامیه‌های امام «خمینی» دست دارد و ساواک به دنبال اوست. غلامحسین در روستا پنهان می‎شود. در ادامه داستان، انقلاب به این روستا هم کشیده می‎شود و بعد از آن جنگ و بعد داستان تا سال ۱۳۸۸ ادامه می‌یابد. شایان ذکر است که هر فصل داستان از نگاه یکی از شخصیت‌ها روایت می‎شود.

کتاب حاضر حاوی هشت داستان کوتاه است. «نعلین‌های آلبالویی»، نام یکی از این داستان‌هاست. در این داستان، «کمال»، «یونس»، «مهرداد» و «ساسان» به زیارت مقبرۀ عارفی به‌ نام «شیخاب» می‎روند، آن‌ها ابتدا راه را گم می‎کنند و درنهایت در مکاشفه‌ای شبانه قرار می‌گیرند؛ اما این مکاشفه برای هرکدام از آن‌ها متفاوت است. ساسان که درگیر اسفل مراتب طبیعیات است. مهرداد مهری به دل دارد و عاشق است. او آن ‌شب محبوبۀ خود را با نعلین آلبالویی می‌بیند که کنار آتش نشسته و چای می‌ریزد. یونس آگاه‌تر از ساسان و مهرداد، درگیر اموری ورای وجود خود در طبیعت و زیبایی‌های آن است و نگاهی عقلانی و گه‌گاه علم‌زده دارد؛ اما کمال از آنجا که معنای ولایت را می‌داند، دل به شیخ می‎دهد.

«ابوفاضل» با هماهنگی حاج «سیدجواد» به سوریه آمده بود و در ساختمانی نزدیک حرم حضرت زینب(س)، مستقر شده بود؛ اما به جز نگهبانی بالای همان ساختمان، کار دیگری نمی‎کرد. او از سیدجواد خواسته بود او را جایی بفرستد که بتواند از تخصصش استفاده کند؛ چون او یک تک‎‌تیرانداز بود. ابوفاضل در دو سه سالی که در سوریه بود، سه بار به «ادلب» رفته بود. ارتش به زحمت منطقه «تل‌المسطومه» و «سیطره‌المسطومه» را حفظ کرده بود تا مردم عادی و غیرنظامیان، بتوانند از آنجا خارج شوند و حالا دستور رسیده بود باید از آنجا عقب‎نشینی کنند؛ اما....

حوادث این داستان، در تهران و سبزوار شکل می‌گیرند و به نوعی منعکس‌کننده فضای مبارزات سیاسی دانشجویان در آن دوران است. قهرمان اصلی داستان، دانشجویی است که علاقه‌مند به دیدگاه‌های دکتر شریعتی است؛ اگرچه در پس‌زمینه این حوادث، فضای عمومی کشور پس از کودتای ۲۸ مرداد بازخوانی می‌شود. اگر رکورد و بیکاری بعد از پایان جنگ دوم جهانی، «احمد» را وادار به مهاجرت نمی‏‌کرد، او همچنان در سبزوار می‎ماند و هرگز با صمد آشنا نمی‎شد. احمد اسم جبهه ملی را نخستین‌بار از دهان او شنیده بود و... .