روان شناسی خانواده

امروزه توجه به کودکان و اختلالات روانی مربوط به آن‌ها نقش پر رنگی یافته است. مشکلات کودکان از نقایص جسمانی تا اختلالات رفتاری دایره وسیعی را در بر می‌گیرد. بنا بر این در کتاب حاضر سعی شده است مجموعه‌ای از تکنیک‌های تشخیصی و آزمون های تخصصی روان شناختی توصیف و تبیین شود. این مجموعه به تشخیص مشکلات خاص کودکان مانند بیش فعالی، پرخاشگری، یادگیری و اضطراب کمک می‌کند. در اثر پیش رو هم چنین اصول کلی مصاحبه، مقاومت در ارزیابی، تکنیک های کلامی و غیرکلامی و پرسشنامه‌های رفتاری در شناخت اختلالات رفتاری به بحث گذاشته شده است. اوتیسم، آزمون‌های فرافکن سنجش شخصیت و بررسی اختلالات شنوایی و بینایی از دیگر مطالب کتاب است.

به نظر می آید در میان حالات روحی و هیجانی مردم، خشم ناسازگارترین آن هاست. خشم حالتی است که اکثر مردم در کنترل آن ناتوان هستند. کتاب پیش رو در زمینه خشم و تأثیر آن در روابط زوجین سعی دارد خطرات جسمی یا روانی این حالت را در زندگی مشترک بیان کند. در این اثر دید گاه های نظری پرخاشگری یا تحریک مستقیم بررسی شده است. در بخش هایی دیگر از کتاب روش های کنترل خشم و خشونت خانگی و آسیب های حاصل از پرخاشگری، مورد بررسی و نقد قرار گرفته است. اما چه مهارت‌هایی مورد نیاز است تا خشم کنترل شود؟ برای پیشگیری از تبعات ناتوانی در کنترل خشم باید نسبت به آن آگاهی پیدا کرد. هم‌چنین تًأمل در این زمینه و تصمیم به ابراز یا پنهان کردن آن نیز از دیگر مکانیسم‌های کنترل پرخاشگری و خشم است، که در این اثر به آن ها اشاره شده است. در صفحات پایانی ضمن آشنایی با هوش هیجانی، ابعاد دیگری از خشم و نقش آن در روابط خانوادگی مطرح شده است.

هوش، تفکر عاقلانه و رفتار مؤثر در محیط است و انواعی دارد. راهکارهای شناسایی کودکان با استعداد معمولا با تست‌های هوش انجام می‌شود. اما روش‌های افزایش هوش کودکان کدام است؟ در کتاب حاضر برای شناسایی کودکان با استعداد و نحوه افزایش هوش آن ها راهکارهایی در 13 فصل بیان شده است. پرورش خلاقیت، بازی های تقویت دقت و تمرکز، راهکارهای تقویت تکامل کودک و تحریک حس های نوزاد از جمله این روش هاست. دیگر روش‌های مورد نظر در این اثر تا فصل پایانی، بازی‌های تقویت حواس، راهکارهای تقویت هوش زبانی، تقویت هوش ریاضی، تقویت تفکر علمی و راهکارهای افزایش هوش دیداری و فضایی کودک است. هم‌چنین نویسنده در این اثر به هوش فیزیکی و کنترل فعالیت‌های روزانه، هوش شخصی و رشد شناخت فرد از خود، هوش اجتماعی و انجام دادن کار مشترک با دیگران و تقویت آن ها اشاره دارد.

در کتاب حاضر، تغییر الگوی خانواده با توجه به مفهوم خانواده در جامعۀ غرب و نیز انواع خانواده و الگوهای آن در جامعه‌های غربی و اسلامی، و کارکردهای خانواده در اسلام و مؤلفه‌های اساسی خانوادۀ مسلمان بررسی می‌شود. سپس سبک زندگی ایرانی اسلامی و الگوی خانوادۀ مطلوب ارائه شده‌است. روندهای تغییر خانواده در جهان و ایران، خانوادۀ دوفضایی، سواد مجازی خانواده، خدمات مجازی برای خانواده در سطح ملی و بین‌المللی، و خدمات مجازی خانواده در اسلام مباحث فصل‌های دیگر کتاب هستند.

ساختار خانواده قدمتی به طول تاریخ دارد وحفظ بنیان آن بسیار مهم می‌نماید. کتاب حاضر دربارۀ رفتارها، عادت‌ها و نگرش‌هایی است که خانواده را راضی نگه‌می‌دارند. تمام موارد از بزرگ کردن بچه‌ها تا برقراری رابطۀ خوب با خانوادۀ همسر، با مثال‌های واقعی در هر مورد و درگیری‌ها و لذت‌های زندگی وآنچه افراد می‌توانند برای بهتر شدن زندگی‌شان انجام دهند، بیان شده‌است. به اعتقاد نویسنده، این صد راز مانند ابزاری به کمک مخاطب می‌آیند تا عادت‌ها و نگرش‌های خود را بررسی کند و به نیروی مثبتی برای خود و خانواده تبدیل شود.

خیانت متداول‌ترین دلیل برای خاتمۀ ازدواج است. خیانت فرمی از آسیب‌های میان فردی است که هر درمانگری باید برای بهبود تعادل در زندگی زوج‌هایی که آن را تجربه کرده‌اند، با نکات و ظرایف مربوط به آن آشنا باشد. کتاب حاضر ابتدا در فصلی با عنوان «زوج درمانی و درمان خیانت» ساختار پروسۀ درمان و نقش درمانگر را در چند مرحله توضیح می‌دهد. سپس «پیامدهای جدایی و طلاق در زوج درمانی» را به تفصیل شرح می‌دهد و راهکارها در طلاق درمانی و حل مجدد اختلافات و مشکلات حضانت فرزند را بررسی می‌کند. در فصل سوم یعنی «زوج درمانی و خشونت فیزیکی» به مشکلاتی مثل قتل همسر و مصرف الکل در طرفین می‌پردازد. در فصل آخر نیز با موضوع «زوج درمانی برای افرادی که دوباره ازدواج کرده‌اند، ازدواج مجدد و مسائل آن را به بحث می‌گذارد.

تصور داشتن یک فرزند، شاید بی نظیرترین تصویر زندگی یک زوج باشد. اما "والد شدن" دغدغه‌هایی دارد. در این ارتباط ضروری است زن و شوهر نظرات و یافته‌های تخصصی را مطالعه و از مراحل فرزند آوری تا فرزند پروری را مطالعه کنند. کتاب پیش رو با هدف آماده کردن پدران و مادران برای تغییرات و چالش‌های عاطفی، اجتماعی و روانی فرزند آوری مطالبی را گردآوری کرده است. به سوی مادر شدن، مراقبت از خود، مراقبت از کودک، افکار سالم و به جمع پدران و مادران خوش آمدید، چند عنوان از 9 فصل این اثر است.

اعتماد به نفس، عزت نفس و شادکامی در کودکان از مباحثی است که در این کتاب تشریح شده است. در ابتدا و انتهای هر فصل، داستان‌هایی برگرفته از نمونه‌های واقعی در زندگی روزمره گنجانده شده است. حمایت خانواده، ارتباط خانوادگی مثبت، مشارکت والدین در تحصیلات و فضای محبت‌آمیز مدرسه از دیگر موضوعات مطرح شده در این کتاب است.

حفظ و استحکام بخشیدن به روابط درون خانواده به دانستن نکاتی نیاز دارد. کتاب حاضر با تحلیل روان‌شناسانۀ روابط درون خانواده و شناساندن کارکردهای خانواده می‌کوشد ویژگی‌های انواع خانوادۀ موفق و ناموفق را برشمارد. مطالب کتاب در سه فصل اصلی تنظیم شده‌اند: فضای روانی حاکم بر خانواده، روابط درون خانواده و کارکردهای خانواده. موضوعاتی مثل تنش زدایی، سلطه‌گری و سلطه‌پذیری، الگوهای تعاملی خانواده، انواع الگوهای وابسته و سلطه‌گر، و کارکردهای زیستی، روانی و اجتماعی از جمله مطالب کتاب هستند.

برای حفظ و تقویت عشق در زندگی زناشویی برقراری ارتباط صحیح از طریق رفتار و گفتار نقش به‌سزایی دارد. در این نوشتار با تأکید برمحبت به عنوان نیاز اصلی همسران، به رفتارهای تأثیرگذار بر روابط زوجین اشاره شده است. در این اثر، اینکه زنان و مردان چه انتظاراتی از هم دارند و مقصود اصلی‌شان از حرف‌هایی که می‌زنند و اعمالی که انجام می‌دهند، چیست، مورد توجه قرار گرفته است.