روان شناسی خانواده

آشنایی با مهارت‌های قبل از ازدواج می‌تواند در رضامندی بعد از ازدواج اثرگذار باشد. کتاب حاضر با هدف آموزش مهارت‌های قبل از ازدواج در پنج فصل تنظیم شده است. در دو فصل ابتدایی به مباحثی مانند نگرش اسلام به ازدواج، ازدواج از دیدگاه جامعه‌شناسی و روان‌شناسی، نظریه‌های آشنایی و سلامت روان اشاره شده است. در سه فصل انتهایی نیز احساس تنهایی و عوامل روان‌شناختی آن، رضایت زناشویی و عوامل آن، تنهایی اجتماعی و عاطفی و نظریه روان‎پویشی تبیین شده است.

خوشبختی حق طبیعی هر انسانی است و این نتیجه انتخاب درست همسر است. نویسنده در کتاب پیش‌رو در ضمن 17 فصل، گام‌هایی برای موفقیت در ازدواج را ارائه می‌کند. در دو فصل ابتدایی به نقش مشاوره پیش از ازدواج و ازدواج از منظر دین اسلام اشاره می‌شود. در فصل‌های سوم تا هفتم گام‌های هشت‌گانه ازدواج موفق توضیح داده شده است. در فصل‌های هشتم تا هفدهم نیز پیرامون اشتباهات موثر در شکست ازدواج‌ها، علل اشتباهات، موقعیت‌های آشنایی و شیوه‌های شناخت بحث می‌شود.

تربیت کودک در ارتباط درست پدر و مادر با او شکل می‌گیرد. کتاب پیش رو، در زمینۀ تربیت فرزندان، بر برقراری ارتباط مبتنی است تا اصلاح رفتار و دو بخش اصلی دارد. بخش اول به نظریۀ برقراری رابطۀ تنبیهی و فراهم کردن بستر مناسب برای درک اطلاعات ضروری پایه مربوط است. اصول کلاسیک عمومی پذیرفته شدۀ مربوط به رشد و تحول در این بخش مطرح شده‌اند. بخش دوم کتاب دربارۀ ابزارها و راهنمایی هایی است که از والدین گردآوری شده‌اند.

نویسنده در این مجلد از مجموعه کلیدهای تربیت کودکان و نوجوانان، در پی معرفی راه‌های موثر متحول ساختن والدین، برای تربیت فرزندان نیرومند است. چالش‌های زندگی در دوران نوزادی و سال‌های مدرسه، راهکارهایی برای رهاسازی فرزندان از نیاز به توجه، نحوه کنار گذاشتن ایگو توسط والدین، توجه به شگفتی نهفته در تجربه‌های معمولی و بازگشت به سادگی، خطرپذیری والدین در مسیر هشیار شدن خود و نحوه رهایی از آرزوهای بزرگ از جمله مباحث کتاب است که به هشیاری والدین در مسیر تربیت فرزندان یاری می‌رساند.

خانواده درمانی با رویکرد جامعه نگرانه به سلامت روان، از اواخر دهه 1950 و پس از برخی اظهارات در کنفرانس سالانه انجمن روان پزشکی آمریکا، توجه متخصصان بسیاری را جلب کرد. آنان ابراز کردند که علاوه بر خود فرد، با خانواده‌ها هم کار خواهند کرد. خانواده درمانی دارای زمینه‌های متنوع بوده و ریشه در زناشویی درمانی، جنبش راهنمایی کودکان، خدمات اجتماعی با تاکید بر کار با خانواده‌ها، آموزش زندگی خانوادگی و پیشرفت‌های مشاوره‌ای دارد. کتاب پیش رو در 15 فصل خانواده درمانی بر اساس سلامت روان، بررسی اختلالات، خانواده درمانی افسردگی، خانواده درمانی برای اختلال وحشت زدگی و اختلال وسواس فکری عملی مورد بررسی قرار گرفته است. روش آموزش روان شناختی و مدیریت بیمار با توجه به نقش زوج درمانی، توجه به جمعیت‌های خاص مانند مصرف کنندگان مواد مخدر و مدل‌های درمان؛ از دیگر مباحث این کتاب است.

امروزه توجه به کودکان و اختلالات روانی مربوط به آن‌ها نقش پر رنگی یافته است. مشکلات کودکان از نقایص جسمانی تا اختلالات رفتاری دایره وسیعی را در بر می‌گیرد. بنا بر این در کتاب حاضر سعی شده است مجموعه‌ای از تکنیک‌های تشخیصی و آزمون های تخصصی روان شناختی توصیف و تبیین شود. این مجموعه به تشخیص مشکلات خاص کودکان مانند بیش فعالی، پرخاشگری، یادگیری و اضطراب کمک می‌کند. در اثر پیش رو هم چنین اصول کلی مصاحبه، مقاومت در ارزیابی، تکنیک های کلامی و غیرکلامی و پرسشنامه‌های رفتاری در شناخت اختلالات رفتاری به بحث گذاشته شده است. اوتیسم، آزمون‌های فرافکن سنجش شخصیت و بررسی اختلالات شنوایی و بینایی از دیگر مطالب کتاب است.

به نظر می آید در میان حالات روحی و هیجانی مردم، خشم ناسازگارترین آن هاست. خشم حالتی است که اکثر مردم در کنترل آن ناتوان هستند. کتاب پیش رو در زمینه خشم و تأثیر آن در روابط زوجین سعی دارد خطرات جسمی یا روانی این حالت را در زندگی مشترک بیان کند. در این اثر دید گاه های نظری پرخاشگری یا تحریک مستقیم بررسی شده است. در بخش هایی دیگر از کتاب روش های کنترل خشم و خشونت خانگی و آسیب های حاصل از پرخاشگری، مورد بررسی و نقد قرار گرفته است. اما چه مهارت‌هایی مورد نیاز است تا خشم کنترل شود؟ برای پیشگیری از تبعات ناتوانی در کنترل خشم باید نسبت به آن آگاهی پیدا کرد. هم‌چنین تًأمل در این زمینه و تصمیم به ابراز یا پنهان کردن آن نیز از دیگر مکانیسم‌های کنترل پرخاشگری و خشم است، که در این اثر به آن ها اشاره شده است. در صفحات پایانی ضمن آشنایی با هوش هیجانی، ابعاد دیگری از خشم و نقش آن در روابط خانوادگی مطرح شده است.

هوش، تفکر عاقلانه و رفتار مؤثر در محیط است و انواعی دارد. راهکارهای شناسایی کودکان با استعداد معمولا با تست‌های هوش انجام می‌شود. اما روش‌های افزایش هوش کودکان کدام است؟ در کتاب حاضر برای شناسایی کودکان با استعداد و نحوه افزایش هوش آن ها راهکارهایی در 13 فصل بیان شده است. پرورش خلاقیت، بازی های تقویت دقت و تمرکز، راهکارهای تقویت تکامل کودک و تحریک حس های نوزاد از جمله این روش هاست. دیگر روش‌های مورد نظر در این اثر تا فصل پایانی، بازی‌های تقویت حواس، راهکارهای تقویت هوش زبانی، تقویت هوش ریاضی، تقویت تفکر علمی و راهکارهای افزایش هوش دیداری و فضایی کودک است. هم‌چنین نویسنده در این اثر به هوش فیزیکی و کنترل فعالیت‌های روزانه، هوش شخصی و رشد شناخت فرد از خود، هوش اجتماعی و انجام دادن کار مشترک با دیگران و تقویت آن ها اشاره دارد.

در کتاب حاضر، تغییر الگوی خانواده با توجه به مفهوم خانواده در جامعۀ غرب و نیز انواع خانواده و الگوهای آن در جامعه‌های غربی و اسلامی، و کارکردهای خانواده در اسلام و مؤلفه‌های اساسی خانوادۀ مسلمان بررسی می‌شود. سپس سبک زندگی ایرانی اسلامی و الگوی خانوادۀ مطلوب ارائه شده‌است. روندهای تغییر خانواده در جهان و ایران، خانوادۀ دوفضایی، سواد مجازی خانواده، خدمات مجازی برای خانواده در سطح ملی و بین‌المللی، و خدمات مجازی خانواده در اسلام مباحث فصل‌های دیگر کتاب هستند.

ساختار خانواده قدمتی به طول تاریخ دارد وحفظ بنیان آن بسیار مهم می‌نماید. کتاب حاضر دربارۀ رفتارها، عادت‌ها و نگرش‌هایی است که خانواده را راضی نگه‌می‌دارند. تمام موارد از بزرگ کردن بچه‌ها تا برقراری رابطۀ خوب با خانوادۀ همسر، با مثال‌های واقعی در هر مورد و درگیری‌ها و لذت‌های زندگی وآنچه افراد می‌توانند برای بهتر شدن زندگی‌شان انجام دهند، بیان شده‌است. به اعتقاد نویسنده، این صد راز مانند ابزاری به کمک مخاطب می‌آیند تا عادت‌ها و نگرش‌های خود را بررسی کند و به نیروی مثبتی برای خود و خانواده تبدیل شود.