مهارت‌های مطالعه

دربارۀ مطالعه و افزایش کیفیت آن مطالب زیادی گفته‌اند. در کتاب حاضر، معنای مطالعه، روش‌ها و مقدمات آن، گام‌ها و نکات اساسی در مطالعه اولین مطالبی هستند که بیان شده‌اند. سپس تکنیک‌های حضور فعال در مطالعه و تمرکز حواس، برنامه‌ریزی، مراحل آمادگی برای امتحان، تکنیک‌های تندخوانی، عوامل تغذیه‌ای مؤثر در مطالعه، انگیزه و راه‌های بالابردن آن، راه‌های تقویت اعتماد به‌نفس و خودباوری مطرح شده‌اند. کتاب شامل تعدادی نمونه جدول برنامۀ درسی برای مطالعۀ روزانۀ دانش‌آموز به تفکیک رشته و پایۀ تحصیلی است.

نویسنده در این کتاب شیوه‌های راه‌اندازی باشگاه کتاب‌خوانی را توضیح داده است. هدف این طرح، ترویج کتاب‌خوانی و جلب مشارکت مردمی در این امر است. این طرح چندین مرحله دارد که عبارت‌اند از: چه کسی یا کسانی می‌توانند باشگاه تشکیل دهند، کجا می‌توان باشگاه تشکیل داد، مراحل شکل‌گیری باشگاه و الزامات باشگاه‌های کتاب‌خوانی، و در هر مرحله مواردی فهرست‌وار ذکر شده‌اند.

در این کتاب، روش‌هایی برای تشویق دانش‌آموزان به کتاب خواندن و شیوه‌های ترویج کتاب‌خوانی مطرح شده است. کارشناسان دلایل متفاوتی برای پایین بودن سطح مطالعه برشمرده‌اند که در این کتاب بررسی میشود؛ از آن جمله میتوان به تک کتابی بودن نظام آموزش و پرورش، بی‌اطلاعی خانواده‌ها از اهمیت کتاب‌خوانی و نقش آن در زندگی فردی و اجتماعی، پرهیز صدا و سیما و رسانه‌ها از تبلیغ در این زمینه و کمبود فعالیت‌های ترویجی اشاره کرد. نویسنده همچنین مواردی چون تنوع در خواندن، تلفیق کتاب‌خوانی و هنر، برگزاری تور کتاب‌گردی، دیدار با نویسندگان و رویدادهای فرهنگی را به عنوان راهکارهایی برای مشکل یاد شده مطرح کرده است.

خوانندگان اهل مطالعه و آنانی که هدفشان کسب دانش است، کتاب «چگونه کتاب بخوانیم» را می‌شناسند. این کتاب 75 سال پیش چاپ شد، اما همچنان با اقبال روبه‌روست و در واقع یکی از «کلاسیک‌های زندۀ جهان» محسوب می‌شود. در این کتاب، تکنیک‌های کاملاً مفیدی برای رده‌بندی موضوعی کتاب‌ها، خوانش هوشمندانۀ متن و ارتباط سازندۀ خواننده با نویسنده ارائه شده‌اند و میان چها سطح «خوانش ابتدایی، اجمالی، تحلیلی و منطقی» و « ادراک، تفکر و یادگیری» تمایز ایجاد شد‌ه‌است.

یادگیری فعال، خواندن توأم با درک، یادداشت‌برداری، مدیریت استرس، آمادگی برای شرکت در آزمون و حفظ کردن مؤثر مطالب، بخشی از مهارتهایی است که از طریق این راهنما ارائه میشود. دانش‌آموزان در این کتاب مهارت‌ها را یاد میگیرند، آن‌ها را تمرین میکنند و به کار میبرند. برگه‌های خودآزمایی، 10 عادت دانش‌آموزان موفق، مقابله با اضطراب امتحانی، استفاده از گروه‌های مطالعه، راهنمایی برای خواندن ریاضی، ضریب انحراف فراموشی و راهنمای آماده شدن برای شرکت در آزمون‌ها و راهبردهای پاسخ به سؤالات کوتاه جواب، تشریحی و چهارگزینه‌ای از دیگر مطالب این کتاب است.

در دنیای امروز که تضادها در عرصۀ اندیشه نسل جوان را آشفته کرده است، آنان به تعلیمات مذهبی نیازمندند تا به زندگی خود قداست ببخشند. کتاب حاضر در چهار بخش می‌کوشد این وظیفه را بر عهده گیرد. بخش «ایجاد انگیزه در کلاس درس» موضوعات پرورش و ارتقای فرهنگی نسل جوان و ایجاد انگیزه را دو فصل ارائه می‌کند. در بخش دوم که مهارت‌های قرآنی نام دارد، اهمیت آموزش قرآن، مروری بر آموزش روخوانی و روان‌خوانی قرآن، و آشنایی با برخی سوره‌های قرآن مطرح شده‌اند. در بخش مهارت‌های زندگی، خودشناسی دورۀ بلوغ ذکر شده و مهارت‌های مطالعه نیز مواردی مثل خلاقیت، حل مسئله، برنامه ریزی برای مطالعه و بهداشت فردی و تغذیه را دربرمی‌گیرد.

نویسنده در این کتاب مهارت درست مطالعه کردن را به مخاطب آموزش می‌دهد. او ضمن بررسی عوامل مؤثر در مطالعۀ کارآمد، آسیب‌شناسی مطالعۀ ناکارآمد را مطرح می‌کند. در مرحلۀ بعد مقولاتی چون مدل‌های مطالعۀ مرسوم، مدل‌های یادداشت‌برداری، مرور مطالب و عوامل تمرکز حواس را مورد بررسی قرار می‌دهد.

نویسنده بر مدیریت اضطراب امتحان از ابتدا تا انتهای دوره تحصیلی تمرکز دارد و در رابطه با مباحثی چون مدیریت زمان، ایجاد انگیزه، طرح و تحلیل سؤال امتحان، مهارت‌های خلاصه‌نویسی،‌ بهبود حافظه، مقابله با اضطراب و یادگیری گروهی مطالبی را ارائه داده است. نگارنده برای موفقیت در امتحان، به نکته‌هایی درمورد مهارت‌ها و فرصت‌ها اشاره کرده است تا دانش‌آموز از درس خواندن و امتحان دادن لذت ببرد.

مهارت‌های خواندن و نوشتن مهم‌ترین مهارت‌های فرد برای موفقیت در مطالعه و تحصیل به‌شمار می‌روند. کتاب حاضر تأثیر مهارت‌های خواندن و نوشتن را بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان بررسی می‌کند.در فصل اول، بعد از بیان کلیات، اهداف بررسی و تعریف‌های نظری و عملیاتی می‌آیند. مهارت‌های خواندن و نوشتن و شیوه‌های آموزش آن در فصل دوم آمده‌اند. در فصل سوم نیز روش‌های تدریس خواندن و نوشتن طبقه‌بندی شده‌اند. شناخت و ارزیابی اختلال دیکته‌نویسی عنوان فصل چهارم است. در نهایت و در فصل پنجم نیز راهکارهایی بری بهبود خواندن و نوشتن ارائه شده‌اند.

مطالعه آداب و قوانینی دارد که اجرای هر یک از آن‌ها در افزایش بازدهی مطالعه نقش مؤثر دارد. در این کتاب، اصول مطالعه به هفت گام تقسیم شده‌است. گام اول قواعد مطالعه، گام دوم روش‌های مطالعۀ صحیح دروس(شامل اطلاعاتی دربارۀ روش های مطالعۀ دروس عمومی و اختصاصی)، گام سوم روش های یادگیری مؤثر دروس، گام بعدی روش‌های مدیریت زمان، و بعد از آن روش‌های افزایش و تقویت تمرکز (شامل تمرین‌هایی ساده برای افزایش و تقویت تمرکز)، گام ششم مهارت‌های مورد نیاز در زمان برگزاری امتحانات در طول سال تحصیلی و در نهایت نیز مهارت‌های موردنیاز در زمان برگزاری آزمون‌های چهارگزینه‌ا‌ی (شامل روش‌هایی برای تست‌زنی موفق).