نثر ادبی و خاطره

محمدتقی شوشتری، در سال 1281 و در شهر نجف چشم به جهان گشود. پدرش، شیخ محمدکاظم، از نوادگان شیخ جعفر شوشتری بود. خانواده‌ی محمدتقی شوشتری اهل علم و فضل بودند و سابقه‌ی مبارزات سیاسی با حکومت‌های ستمگر داشتند، به‌طوری که پدر و پدربزرگ محمدتقی شوشتری به دستور رضاشاه تبعید شدند. محمدتقی شوشتری در سال‌های ابتدایی زندگی خود، مادرش را از دست داد. او دروس ابتدایی خود را در مکتب گذراند و خواندن و نوشتن را فراگرفت. محمدتقی شوشتری مقدمات و سطوح دروس حوزوی را نزد بزرگانی چون سیدحسن نوری، سیدمحمدعلی امام و سیدعلی‌اصغر حکیم آموخت. استعداد و نبوغ محمدتقی شوشتری به‌حدی بود که توانست در 18 سالگی به درجه‌ی اجتهاد برسد. محمدتقی شوشتری پس از قانون کشف حجاب، از شوشتر به نجف رفت و در آنجا از محضر بزرگان علوم دین از جمله آقابزرگ تهرانی بهره برد و از ایشان اجازه‌ی روایت گرفت. محمدتقی شوشتری در سال 1320، پس از سقوط رضاشاه، به شوشتر برگشت و به تحقیقات خود ادامه داد. او در 29 اردیبهشت 1374 در 96سالگی درگذشت.

کتاب حاضر به شرح زندگی شیخ جعفر شوشتری از مراجع تقلید می‌پردازد. وی در دی ماه سال 1191 شمسی در شوشتر متولد شد و در پنج سالگی به عتبات رفت و شروع به تحصیل کرد و نزد استادان تراز اول تعلیم دید. او در شوشتر رسالۀ عملیّۀ خود را به‌نام «منهج‌الرشاد» منتشر کرد که محور فتاوی مراجع تقلید بوده و بر آن حاشیه زده‌اند. شیخ جعفر شوشتری علاوه بر آثار متعدّد در فقه و اصول دین، آثار بی‌نظیر و ماندگاری در مورد واقعة کربلا و سیدالشهداء نوشته است. کتابخانه‌ وی بالغ بر 1500 جلد کتاب نفیس خطّی، چاپ سنگی و سربی در زمینۀ فقه، فلسفه، علوم غریبه، تاریخ و تفسیر با قدمت200 الی 400 سال و مزیّن به یادداشت‌های علامه و خاندانش و علمای خوزستان است که توسط خانوادۀ شیخ بهاءالدین شریعت در سال‌های 1379 تا 1382 وقف کتابخانۀ ملّی ایران شده است.

دفاع مقدس بستری برای رشد و تربیت انسان‌هایی فراهم کرد تا آن روزگار در ظاهر دور از اعتقادات و باورهای دینی بودند اما با وقوع جنگ تحمیلی و ورود به بستر تربیتی بی‌نظیر آن، روح خود را با توحید و حق سیقل داده و شایسته بالاترین مرتبه حیات یعنی شهادت شدند. کتاب «اخراجی‌ها» خاطرات آن سال‌ها و حضور چنین انسان‌های تربیت‌یافته‌ای را به شیرینی روایت می‌کند. روح غیرت و مردانگی در وجود تمام این افراد ریشه دارد و با جان و دل در مقابل گلوله و آتش دشمن می‌ایستند و حماسه‌ها می‌آفرینند. فیلم سینمایی اخراجی‌ها برگرفته از این کتاب است و برخی از شهدا و رزمندگان موردنظر در این اثر را در فیلم بازسازی کرده است. این کتاب واقعیت آن شخصیت‌ها و اقداماتی که در جبهه‌ها داشتند را با قلم یک شاهد بی‌واسطه روایت می‌کند.

این کتاب به روایت هشت شهید مدافع امنیت سال 1388 تا به امروز پرداخته است. ماجرای اول کتاب به زندگی از کودکی تا شهادت محمدحسین حدادیان، ماجرای دوم: شهید پرویز کرم‌پور، ماجرای سوم: شهید عباس خالقی، ماجرای چهارم: شهید حسین اجاقی زنوز، ماجرای پنجم: شهید سیدعلیرضا ستاری، ماجرای ششم: شهید حسین غلام‌کبیری، ماجرای هفتم: شهید حسین تقی‌پور و ماجرای هشتم: شهید روح‌الله عجمیان پرداخته شده است.

مصطفی چمران ساوه‌ای، سیاستمدار، فیزیک‌دان و نظامی ایرانی و عضو نهضت آزادی ایران بود. او وزیر دفاع، نماینده دوره نخست مجلس شورای اسلامی، از فرماندهان جنگ ایران و عراق و بنیان‌گذار ستاد جنگ‌های نامنظم بود. چمران در 31 خرداد 1360 که برای سرکشی، معرفی و توجیه فرمانده جدید محور به جای ایرج رستمی به دهلاویه رفته بود بر اثر اصابت ترکش خمپاره 60 از ناحیه پشت سر زخمی شد و در همان روز به شهادت رسید. کتاب حاضر به صورت کامل و موجز زندگینامه این فرمانده شهید را روایت می‌کند.

این کتاب مجموعه دست‌نوشته‌های شهید دکترچمران در یک مرور زمانی است. بنابراین این مجموعه دست‌نگاشته‌های تاریخ‌دار دکتر چمران است که در طول سالیان دراز، دربارۀ مطالب مختلف و در نقاط گوناگون نگاشته شده است، ولی در همۀ آن‌ها با وجود اختلاف زمان و مکان یک خط مستقیم الهی به خوبی قابل بررسی است، که همه‌جا، همه‌وقت و همه‌عمر خود را عاشقانه و عارفانه به دنبال راه علی و حسین و بدون ترس و هراس از طاغوت‌ها و قدرت‌های شیطانی و مصلحت‌طلبی‌ها طی نموده است و از ابتدا به نور پرفروغ و تابان شهادت چشم دوخته و در پایان نیز به این پرواز و آرامش ملکوتی دست می‌یابد.

در این کتاب، شرح عملیات نظامی روز 26 آبان 1359 (مصادف با شب تاسوعا) که به آزادسازی سوسنگرد از محاصره و بیرون‌راندن نیروهای عراقی منجر شد، از قول شهید دکتر چمران روایت می‌شود. این عملیات پیروزمندانه به وسیله ستاد جنگ‌های نامنظم، متشکل از نیروهای داوطلب مردمی به فرماندهی شهید چمران انجام شد. در ضمن بخشی از کتاب به نیایش‌های شهید چمران اختصاص دارد و در صفحات پایانی نیز عکس‌هایی از شهید چمران به چاپ رسیده است. این کتاب مخاطبان را با ابعاد پنهانی از شخصیت این قهرمان مبارز آشنا خواهد کرد.

کتاب حاضر در سه بخش نیایش‌ها در آمریکا، لبنان و ایران تنظیم شده است. شهید چمران در سال 1337، برای ادامه تحصیل به آمریکا رفت و با وجود موفقیت‌های علمی‌اش در دانشگاه برکلی کالیفرنیا، احساس غربت و تنهایی او را می‌آزرد. این مشخصه در 8 نیایش دکتر چمران در آمریکا پیداست. بخش دوم کتاب، دربرگیرنده 25 نیایش شهید چمران در زمان حضور او در لبنان است. وی به درخواست امام موسی صدر، برای تأسیس و تقویت شاخه نظامی سازمان «امل» به لبنان رفت. نکته قابل توجه این است که دست‌نوشته‌ها و نیایش های او در لبنان امیدوارانه‌تر و نگاهش به زندگی روشن‌تر است. نیایش‌های دکتر چمران در ایران که همزمان با جنگ تحمیلی نوشته شده، نشانگر اراده محکم او در مبارزه با دشمنان است. این دست‌نوشته‌ها را می توان به‌عنوان قسمتی از خاطرات و زندگینامه او تلقی کرد. چون با مطالعه هر نیایش، گویی خواننده قدم به قدم در زندگی روزمره او پیش می‌رود.

کتاب حاضر، مجموعه‌ای از دست‌نوشته‌های شهید دکتر «مصطفی چمران» است که به کوشش مهدی چمران جمع‌آوری شده است. این نوشته‌ها بازگوکننده‌ی بسیاری از حالات شهید چمران در لحظات و مواقع مختلف و در شرایط خاص خود بوده است؛ مباحثی که عموماً در زاویه‌ی دید عارفانه شهید چمران قرار گرفته و با قلمی زیبا بیان شده است؛ بنابراین دست‌نوشته‌ها در ارتباط با موضوع خاصی نیست و مطلب مشخصی را دنبال نمی‌کند. محل و زمان نگارش دست‌نوشته‌ها دقیقاً مشخص نیست، گرچه با شواهد و قرائنی می‌توان حدس زد که در آمریکا، لبنان یا ایران به رشته تحریر درآمده است. برخی از عناوین دست‌نوشته‌ها عبارت‌اند از: احتیاج به عرفان، آرزو داشتم، قلب محبوب، من زاده توام، من نماینده خدایم، عشق و تنهایی، قربانی عشق، غوغای عشق، فقر و عشق، قربانگاه عشق، نیاز دارم و ای اشک مقدس.

این کتاب حاوی داستان زندگی جذاب آیت‌الله رئیسی است. این کتاب با زبان ساده و شیرین، قصه‌های قشنگی از مهربانی، تلاش و خدمت‌گزاری روایت می‌کند. خواندن این کتاب الگوی قوی برای زندگی می‌باشد. این کتاب، ابعاد مختلف شخصیت شهید رئیسی را از جمله ساده‌زیستی، خدمت به مردم، عدالت‌خواهی و ولایت‌مداری را به تصویر می‌کشد. مطالب کتاب به گونه‌ای بیان شده که برای کودکان و نوجوانان قابل فهم و جذاب باشد. با خواندن این کتاب، کودکان و نوجوانان می‌توانند با دوران کودکی و نوجوانی شهید رئیسی آشنا شوند و از تلاش‌ها و فداکاری‌های ایشان الگو بگیرند.