علوم تربیتی

شناخت واقعیت‌های هر جامعه و بزرگان آن از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. مجموعۀ حاضر با معرفی اندیشه‌های تربیتی مربیان بزرگ مسلمان از قرن دوم تا قرن پانزدهم هجری، می‌کوشد هم مربیان بنامش را معرفی کند و هم متنی آموزشی برای تدریس آرای تربیتی آنان فراهم سازد. کتاب حاضر جلد نخست این مجموعه‌است و به چندی از مربیان قرن‌های دوم تا پنجم اختصاص دارد که عبارت‌اندا ز: «عمروبن بحر جاحظ، محمدبن ابن سحنون، ابو نصر محمد فارابی، گروه اخوان‌الصفا، شیخ‌الرئیس ابن سینا و امام محمد غزالی.

کتاب حاضر جلد دوم "طراحی آموزشی" و شامل فصل‌های دهم تا بیستم است. در این جلد راهبردهای آموزشی، حل مسئله، راهبرد شناختی، یادگیری عاطفی و یادگیری مهارت روانی- حرکتی مورد بررسی قرار گرفته است. هر فصل حاوی مثال‌های درسی دربارۀ موضوع ارائه شده است. از فصل دهم تا پانزدهم راهبردهای سطح خُرد مطرح شده و فصل شانزدهم به سطح برنامه درسی طولانی مدت، چند موضوعی و گروه گسترده اختصاص دارد. در ادامه، ساختارهای برنامه درسی متناوب‌و مسائل اولیه برنامه درسی مانند فصل‌بندی و تلفیق مورد بحث قرار گرفته اند. در هر فصل تمرین‌هایی برای ارزشیابی بازخورد، پردازش اطلاعات،جلب توجه و تمرکز آمده و در انتهای هر فصل خلاصه مباحث آن در نموداری گنجانده شده است.

"اقدام پژوهی" رویکردی سازنده برای گسترش توانایی‌های کارکنان در عرصه‌های گوناگون شغلی و حرفه‌ای است. در اثر حاضر، تجربه‌های عملی و اجرایی بعضی از معلمان دورۀ ابتدایی و دبیرستان در زمینۀ بی‌ انضباطی، دروغ‌گویی، مشکلات یادگیری دانش‌آموزان در درس املا، ارتقاء سطح نوشتاری کودکان پایۀ اول دبستان، اهمیت تشویق در موفقیت تحصیلی و نحوۀ افزایش تمرکز دانش‌آموزان دچار حواس پرتی بیان شده است. نویسنده پژوهش‌های برگزیدۀ استانی منطقۀ دماوند را از سال تحصیلی 90 تا 96 جمع‌آوری کرده و در کتاب حاضر آورده است.

کتاب حاضر جلد اول مجموعۀ "طراحی آموزشی" و شامل نُه فصل است. در این کتاب مبانی نظری طراحی آموزشی، مزایا و محدودیت‌های آن، ویژگی‌های طراحان مبتدی و خبره و واژگان پرکاربرد این حوزه بررسی شده است. در آغاز، واژگان مطرح در مدل‌های طراحی آموزشی به دقت تشریح شده و در ادامه، موضوع تحلیل و ارزیابی نیازهای یادگیرندگان و وظایف یادگیری مورد بحث قرار گرفته است. راهبردهای هدایت‌کنندۀ یادگیری به هشت طبقۀ دانش بیانی، مفاهیم، اصول، رویه‎ها، حل مسائل در حوزه‌های خاص، راهبردهای شناختی، تغییر نگرش و مهارت‌های روانی-حرکتی تقسیم شده‌اند. در هر فصل، نمودارها و مدل‌های فرایند طراحی آموزشی آمده و در انتهای هر فصل خلاصۀ مباحث فصل در یک نمودار گنجانده شده است.

در کتاب حاضر، کاربرد روش‌های نو در تدریس در پنج فصل بررسی شده است. در فصل اول مباحثی چون تعاریف یادگیری، عوامل مؤثر بر یادگیری و ابعاد آن و نظریه‌های انگیزش در یادگیری مطرح شده است. نویسنده در فصل دوم قوانین یادگیری، نظریۀ شناخت‌گرایان، رفتارگرایان و گشتالت و سبک شناختی را بررسی می‌کند. فصل سوم به مبانی تدریس، دیدگاه ایده‌آلیسم دربارۀ تدریس و اثبات‌گرایی دربارۀ آموزش و تدریس اختصاص دارد. در فصل چهارم الگو و راهبردهای آموزشی بررسی می‌شود و در فصل پنجم روش‌های فعال و نوین تدریس معرفی می‌گردد.

نویسنده در این دانشنامه اطلاعاتی دربارۀ طرز کار بدن انسان ارائه کرده است. این کتاب حاوی تصاویر رنگارنگ است و مطالب آن می‌تواند به عنوان موضوع درسی یا سرگرمی مورد استفادۀ دانش‌آموزان قرار گیرد.در کنار هر تصویر اطلاعاتی به خواننده داده می‌شود و با پیکان به تصویر مرتبط اشاره می‌کند. استخوان‌ها و مفصل‌ها، کار ماهیچه‌ها، واقعیت‌هایی دربارۀ چشم، حواس بویایی و چشایی و هورمون‌ها از جمله مباحث مطرح در این دانشنامه است.

کتاب حاضر در هشت فصل به تحلیل جزئیات و روش‌ها و فنون تدریس، به ویژه روش سخنرانی و پرسش و پاسخ اختصاص دارد. روش تدریس سخنرانی به همراه فنون اجرای بهتر آن از فصل اول تا ششم تشریح شده و در فصل هفتم روش پرسش و پاسخ تشریح گردیده است. در آخرین فصل کتاب، دیگر روش‌های تدریس به طور فشرده بررسی شده‌اند.

نویسنده در کتاب حاضر در پنج فصل به سیر تاریخی مفهوم توانمندسازی در مدیریت، رویکردها، مدل‌ها و مؤلفه‌های آن، توانمندسازی در راستای سیاست‌گذاری و ابزارهای اندازه‌گیری آن اشاره کرده است. توانمندسازی فرایندی است که با استفاده از آن، توانایی و اختیار کارکنان و مدیران در همکاری، مشارکت و تصمیم‌گیری برای دستیابی به مدیریت مشارکتی و فراهم ساختن زمینۀ واگذاری مسئولیت‌ها به گروه‌ها و افراد، افزایش می‌یابد. نویسنده در کتاب از نمودارها، جدول‌ها و مدل‌های جهانی بهره برده و پرسش‌نامه‌های مورد استفادۀ خود را نیز در کتاب گنجانده است.

در کتاب حاضر مفاهیمی مانند شهروند و حقوق شهروندی، شهروند خوب و رفتار شهروندی سازمانی، مدل‌های رفتار شهروندی سازمانی و انواع رفتارهای ضد شهروندی سازمانی در هفت فصل بررسی شده است. در فصل هفتم ابزار سنجش رفتار شهروندی مانند پرسش‌نامۀ رفتار شهروندی سازمانی، وظیفه‌شناسی، نوع‌دوستی، امتیازدهی و تفسیر نتایج گنجانده شده است. در انتهای کتاب پرسش‌نامۀ مربوط به رفتارهای ضدشهروندی سازمانی نیز آمده است.

"نظارت و راهنمایی آموزشی یا تعلیماتی" رشته‌ای از علوم آموزشی است که در این کتاب بررسی شده است. نویسنده در این کتاب در هفت فصل مباحثی چون نگاهی به فرایند یاددهی و یادگیری در کلاس، سازوکارهایی برای کمک به کلاس درس، چهارچوب‌هایی برای مشاهدۀ کلاس، رویکردهای کار با معلمان، شاخص‌های ارزیابی قابلیت و رشد و بالندگی معلم را مطرح کرده است. مثال‌هایی ملموس از کمک به معلمان در جدول‌ها و نمودارها آمده است.