زبان و ادبیات فارسی

شناخت و کشف آرایه‌های ادبی برای دانش‌آموزان چندان ساده نمی‌نماید. کتاب حاضر با زبانی ساده و مثال‌های متعدد به معرفی این آرایه‌ها اختصاص یافته است. کتاب به دو شاخه از علم بلاغت یعنی بدیع و بیان می‌پردازد. آرایه‌های ادبی در بخش بیان مطرح می‌شوند و آرایه‌های لفظی و معنوی در بخش بدیع. در ابتدا بیان و موضوعاتی مثل تشبیه، استعاره، مجاز، کنایه و نماد، و در فصل دوم آرایه های لفظی از جمله واج آرایی، تکرار، سجع، موازنه و جناس آمده‌اند. آرایه‌های معنایی مثل مراعات نظیر، تضاد و طباق، وایهام در بخش آخر بررسی می شوند.

درس فارسی 2 نیز مانند بسیاری از درس‌های دبیرستانی کتاب کار دارد. کتاب حاضر مباحث درس فارسی پایۀ یازدهم (شامل هشت فصل از انواع ادبیات تعلیمی، سفر و زندگی، غنایی، پایداری، انقلاب اسلامی، حماسی، داستانی و جهان) را در قالب کتاب کار ارائه‌داده است. هر درس ساختاری به این شکل دارد: قلمرو زبانی شامل واژه‌های مهم هر درس و مباحث دستوری؛ قلمرو ادبی شامل آرایه‌های ادبی، سبک نثر، زندگی‌نامه و آثار نویسندگان و شاعران؛ قلمرو فکری شامل مفاهیم مهم هر درس.

زبان فارسی بافتی آهنگین و گوش‌نواز دارد که آوای آن بر دل می‌نشیند. این کتاب برای پاسداشت زبان کهن فارسی و استفاده از واژه‌های ریشه‌دار زبان مادری و همچنین پالایش زبان نوشتاری و گفتاری از واژگان بیگانه تهیه شده‌است. کاربردی‌ترین واژه‌ها به همراه برابرهای فارسی آن‌ها و به ترتیب حروف الفبا فهرست شده‌اند تا مخاطب علاقه‌مند بتواند واژه‌های فارسی را به کار گیرد.

کتاب ادبیات پایۀ دهم متوسطه شامل 17 درس است که با موضوعاتی مثل ادبیات تعلیمی، غنایی و پایداری دسته‌بندی شده‌اند. کتاب کمک آموزشی حاضر منطبق با این کتاب درسی تنظیم شده است. در هر درس، ابتدا متن درس معنی شده و سپس جایی برای تحلیل نکات هر بیت اختصاص یافته که دانش آموز خودش باید آن را پر کند. تمرین‌های کتاب در سه بخش قلمرو زبانی، ادبی و فکری دسته‌بندی شده‌اند و در پایان هر فصل نیز تست‌هایی به منظور درک بهتر مفاهیم درس آمده‌اند.

کتاب‌های کار به مرور و تعمیق مفاهیم درسی کمک‌می‌کنند. کتاب حاضر کتاب کار نگارش پایۀ دهم همۀ رشته‌های دبیرستانی است و به منظور تقویت درس انشا طراحی شده‌است. هشت بخش کتاب هشت درس را دربرمی‌گیرند با عنوان‌های: پرورش موضوع، عینک نوشتن، نوشته‌های عینی، نوشته‌های گزارش گونه، جانشین‌سازی، سنجش و مقایسه، ناسازی معنایی و نوشته‌های داستان‌گونه. در هردرس و مرتبط با موضوع درس، نمونه‌متن‌های نوشته شده توسط دانش‌آموزان گنجانده شده‌اند.

هدف از تألیف کتاب‌های کار کمک‌کردن به دبیران و دانش‌آموزان است تا از پرسش‌های این کتاب‌ها برای مثال و تمرین بیشتر مباحث درسی استفاده کنند تا آموخته‌ها در ذهن دانش‌آموز نقش ببندند. کتاب حاضر در همین راستا و همسو با کتاب درسی فارسی پایۀ دهم می‌کوشد در چند قلمرو مخاطب را یاری رساند. در قلمرو زبانی، واژه‌های مهم درس و رابطۀ آن‌ها با هم مورد سؤال قرار گرفته و مباحث دستوری مطرح شده‌اند. در بخش قلمرو ادبی آرایه‌ها آمده‌اند و در بخش قلمرو فکری مفاهیم مهم هر درس مورد نظرند.

یادگیری مباحث کتاب درسی علوم و فنون ادبی 2 نیز، همچون کتاب‌های درسی دیگر، به تمرین و تکرار نیاز دارد. کتاب حاضر مباحث درس علوم و فنون ادبی پایۀ یازدهم (تاریخ‌ادبیات فارسی قرن‌های 7، 8 و 9، سبک‌شناسی قرن‌های 7 ، 8 و 9؛ تاریخ‌ادبیات قرن‌های 10 و 11؛ سبک‌شناسی قرن‌های 10 و 11) را در قالب کتاب کار ارائه‌داده است و ساختاری به این شکل دارد: ارائۀ محتوای آموزشی به شکل نمودار و به تفکیک دروس ارائه‌شده، سپس مجموعه پرسش‌هایی متنوع و متناسب با اهداف آموزشی. در پایان هر فصل از کتاب آزمون‌های دوره‌ای و در پایان کتاب نیز پاسخ پرسش‌های چهارگزینه‌ای آمده‌اند.

شاهنامه از بزرگ‌ترین آثار ادبی ایران زمین و مایۀ افتخار ایرانیان است. نویسندۀ کتاب حاضر با فرض اینکه یکی از دلایل نخوانده شدن شاهنامه در میان مردمان، زبان نظم آن است، تمام محتوای شاهنامه را به نثر برگردانده و متن را حول محورهایی از قبیل منش پهلوانی، خردورزی، عرفان، عشق، اخلاقیات، کارهای پسندیده، فرق میان نیک و بد و نتیجه آن در زندگی فردی و اجتماعی، و طرز تفکر تاریخ‌سازان اساطیری ایران باستان دسته‌بندی کرده‌است. این کتاب شاهنامه را به نثر در آورده است.

بزرگداشت آثار و مفاخر فرهنگی رسالتی است بر دوش دست‌اندرکاران امور فرهنگی. انجمن آثار و مفاخر فرهنگی استان خراسان رضوی به منظطور اثربخشی برنامه‌های علمی و فرهنگی خود آثار و کتاب‌های مفاخر را منتشر می‌کند. کتاب حاضر نیز از همین مجموعه منتشر شده است. کتاب در دو بخش تنظیم شده است: بخش ویژۀ همایش؛ تأثیرات فرهنگی و ادبی شاهنامه و سیر حماسه در ایران پس از شاهنامۀ فردوسی. بخش عمومی همایش؛ زمینه‌های متنوع مطالعاتی در قلمرو شاهنامه پژوهی.

شاهنامه میراث مشترک همۀ اقوام آریایی است. در کتاب حاضر محتویات شاهنامه و زمینۀ پیدایش آن تحلیل و شرح داده شده‌اند. در ابتدا مراحل شکل‌گیری حماسۀ ملی فردوسی و دیدگاه‌های ادبی او، سپس جایگاه تصویرهای افسانه‌ای، داستان، اندرز، گفتار، تمثیل، چیستان و نیایش در شاهنامه تشریح شده‌اند. نامه‌های منظوم شاهنامه، مدیحه‌سرایی، قطعات حکیمانه و ضرب‌المثل‌ها، و تغزل و تشبیب‌گونه‌ها در شاهنامه از جمله فصل‌های کتاب هستند.