علوم اجتماعی

کتاب «ایدئولوژی، برنامه درسی و جامعه‌شناسی نوین آموزش» یک اثر انتقادی در حوزه آموزش است که به بررسی روابط بین دانش، تدریس و قدرت در بستر ایدئولوژی و برنامه درسی می‌پردازد. این کتاب به دنبال تحلیل چگونگی شکل‌گیری و انتقال دانش در نظام آموزشی و تأثیر آن بر جامعه است. موضوع کتاب دربارۀ کتاب ایدئولوژی و برنامۀ درسی نوشتۀ مایکل اپل است که هرکدام از نویسندگان در فصل مربوط به خود، دیدگاه خود را درباره کتاب ایدئولوژی و برنامۀ درسی و دیگر کتاب‌های اپل بیان می‌کند. مایکل اپل در دانشگاه ویسکانسین‌مدیسن مطالعات سیاست آموزشی، پیوند آموزش و قدرت و برنامه‌های درسی را دنبال می‌کند. آنچه به مطالعات و نوشته‌های اپل ارزشی دوچندان می‌دهد، تجربه‌های او در زندگی شخصی و پیوند نزدیک با آن چیزی است که دربارۀ آن می‌نویسد. اپل سال‌ها معلم بوده و در محیط‌های گوناگون از نزدیک با آموزش و سیاست‌های آن درگیر بوده است.

کتاب «آیا آموزش می‌تواند جامعه را تغییر دهد؟ » به بررسی رابطه پیچیده بین آموزش و پرورش و تغییرات اجتماعی می‌پردازد. این کتاب به این سؤال اساسی پاسخ می‌دهد که آیا آموزش می‌تواند به عنوان نیرویی برای دگرگونی جامعه عمل کند یا خیر؟ این کتاب، یک پژوهش در حوزه جامعه‌شناسی است که به بررسی نقش آموزش در شکل‌دهی و دگرگونی جامعه می‌پردازد. نویسنده در این اثر به بررسی رابطه بین آموزش، قدرت و تغییرات اجتماعی پرداخته و نشان می‌دهد که چگونه آموزش می‌تواند به عنوان ابزاری برای حفظ یا تغییر ساختارهای اجتماعی عمل کند.
این کتاب را می‌توان به دو بخش کلی تقسیم‌بندی کرد، بخش اول کتاب سه فصل اول کتاب (بعد از فصل مقدماتی) از لحاظ نظری به بررسی اهمیت تاریخی و ربط کنونی مباحث پائولو فریره، جورج کاونتس، دوبوآ و کارتر وودسون اختصاص دارد. تمام این افراد دغدغه این سؤال را داشتند که آیا آموزش می‌تواند جامعه را تغییر دهد. بخش دوم کتاب از لحاظ عملی نشان می‌دهد که همیشه کنش مقاومتی وجود دارد. نویسنده در این کتاب می‌کوشد تا نقش آموزش را به منزله ابزار اساسی ایجاد تغییرات در سطح اجتماعی معرفی کند.

کتاب «برای فردا» مجموعه خاطرات تقی نوید است. این کتاب به بازگویی خاطرات شخصی نویسنده از دوران کودکی تا بزرگسالی می‌پردازد. ویژگی‌های بارز کتاب عبارت‌اند از: توصیف دقیق و ملموس زندگی در تهران قدیم؛ روایت دست اول از وقایع مهم تاریخ معاصر ایران مانند: ملی شدن صنعت نفت؛ شرح سفرهای زیارتی و سیاحتی نویسنده به کشورهای مختلف؛ بیان دیدگاه‌ها و نظرات نویسنده در مورد مسائل مختلف سیاسی و اجتماعی می‌باشد. در کتاب می‌خوانیم: «یک هفته‏‌ای می‌شد که از زندان آزاد شده بودم، در زندان به هم‌سلولی‌ام قول داده بودم که خبری از او به مادرش بدهم. راهی فروشگاه بزرگ کوروش شدم. پس از گشتی در فروشگاه به طبقۀ مربوطه رفتم و از خانمی سراغ او را گرفتم. مرا به فردی که پشت میزی نشسته بود معرفی کرد و گفت: «ایشان سراغ فلان خانم را می‌‏گیرد.» آن مرد با آشفتگی گفت: «چه کارش داری؟ »...»

برترین اندیشمندان و جامعه‌شناسان دنیا اذعان دارند که آمریکا از جایگاه ابرقدرتی در جهان فاصله گرفته و از درون در حال فروپاشی است. یکی از کسانی که به شکاف‌های عمیق اجتماعی و اقتصادی در ایالات متحده آمریکا اشاره می‌کند، یکی از سناتورهای معروف آمریکایی به‌نام برنی سندرز است که در سخنرانی‌ها و مصاحبه‌های خود به‌طور خاص به شکاف‌ها اشاره کرده و آن را جایی که ثروت در دستان اقلیت کوچکی از ثروتمندان متمرکز شده و اکثریت مردم از امکانات و فرصت‌های لازم برای رشد برخوردار نیستند، برمی‌شمارد. نویسنده این کتاب، با استفاده از داده‌ها و آمارهای واقعی، وضعیت کنونی آمریکا را زیر ذره‌بین برده و به بررسی بحران‌های ناشی از فساد در سیستم مالی و نابرابری‌های اجتماعی پرداخته است.

این اثر در سبک کتاب‌های تاریخی، فرهنگی و تحلیلی قرار دارد و در جلد دوم، به تحلیل نسل دوم روشنفکران مشروطه و همچنین بررسی جریان روشنفکری در دوران حکومت پهلوی اول و دوم می پردازد. نویسنده با رویکردی انتقادی، به بررسی چهره‌های برجسته‌ی این دوره مانند تقی‌زاده، علی‌اکبر سیاسی، احسان نراقی و دیگر روشنفکران می‌پردازد و تاثیرات آن‌ها بر فرهنگ، سیاست و ساختار فکری ایران را ارزیابی می‌کند. مطالب کتاب با تأکید بر نقد وابستگی‌های فکری، غرب‌گرایی و تقابل با مبانی سنتی، تلاش دارد روند شکل‌گیری روشنفکری غیر‌اصیل را در عصر پهلوی مورد واکاوی قرار دهد. نثر کتاب رسمی، تحلیلی و مبتنی بر منابع تاریخی و فرهنگی است و نگاه غالب آن، ارائه‌ی خوانشی بومی و ضد‌استعماری از تاریخ روشنفکری ایران است.

کتاب «خمینی؛ پدیده انسانی پیچیده» با هدف «آشنایی‌زدایی از تصویر عمومی‌شده‌ی امام خمینی (ره)»، مجموعه‌ای از گزاره‌ها، خاطرات و بیانات کمتر شنیده‌شده از ایشان را گردآوری کرده است. نویسنده تلاش کرده تا با عبور از روایت‌های رسمی و رسانه‌ای، چهره‌ای انسانی، چندلایه و پیچیده از امام (ره) ارائه دهد که هم در نظر و هم در عمل، متفکری برجسته و متفاوت بوده است. نثر کتاب تحلیلی، صریح و تأمل‌برانگیز است و مخاطب را به بازخوانی انتقادی از تصویر تثبیت‌شده‌ی امام دعوت می‌کند. مطالب کتاب در قالب گزاره‌هایی مستقل تدوین شده‌اند که هر بخش به یکی از ابعاد شخصیتی، رفتاری یا فکری امام خمینی (ره) مانند مواضع اخلاقی، تصمیم‌گیری‌های سیاسی، نگاه به خانواده، و مواجهه با رسانه‌ها و جریان‌های فکری پرداخته است.

بیانیۀ گام دوم انقلاب اسلامی را می‌توان از مهم‌ترین اسناد بالادستی نظام جمهوری اسلامی ایران دانست. کتاب «نگرشی نو به بیانیه گام دوم» توسط جمعی از نویسندگان و با هدف ارائه تفسیری جامع و عمیق از بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی تدوین شده است. این کتاب تلاش دارد با بررسی دقیق متن بیانیه و استفاده از بیانات و آثار مقام معظم رهبری، کلیدواژه‌ها و موضوعات مطرح شده در بیانیه را به زبانی ساده و قابل فهم برای جوانان توضیح دهد.
نحوۀ کار در این پژوهش به این‌گونه است که تمامی مفاهیم و محورهای بیان شده در بیانیه گام دوم، توسط سایر بیانات مقام معظم رهبری شرح و بسط داده شده است. راهبرد اصلی کتاب ارائه فهم و تفسیری دقیق و درست از مراد و مقصود نویسنده بیانیۀ گام دوم است. این راهبرد در دو سطح توسط نگارنده بررسی شده است: 1. توضیح ابهامات 2. تفصیل مجملات.

این اثر در سبک کتاب‌های تاریخی، تحلیلی و فرهنگی قرار دارد و در جلد اول به بررسی زمینه‌های پیدایش روشنفکری در ایران و نقش نسل نخست روشنفکران در دوران مشروطه می‌پردازد. نویسنده با رویکردی تحلیلی و انتقادی، به بررسی تأثیرات سیاسی، فرهنگی و اجتماعی نخبگان فکری آن دوران می‌پردازد و با طرح پرسش‌هایی اساسی، خواننده را به بازنگری در تعریف روشنفکری و کارکرد آن در ساختار جامعه ایرانی دعوت می‌کند. مطالب کتاب با بهره‌گیری از منابع تاریخی و ارجاع به آثار مهم دوره قاجار، چهره‌هایی چون طالبوف، آخوندزاده، میرزا آقاخان کرمانی و دیگر متفکران مشروطه‌خواه را تحلیل می‌کند و روند تکامل روشنفکری غرب‌زده در ایران را واکاوی می‌نماید. نثر کتاب رسمی، دقیق و روش‌مند است و به تعریف و معنای تخصصی روشن فکری و جریان روشن فکری می پردازد و تلاش دارد منظری بومی و منتقدانه نسبت به جریان روشنفکری ارائه دهد.

«بهشتی در این حوالی»، چهارمین دفتر از مجموعۀ «قله‌ها به آسمان نزدیکترند»، حکایت زندگی‌نامه الگوها و بزرگان اسلام است، که در راه رسیدن به تمدن اسلامی از هیچ تلاشی مضایقه نکردند. «بهشتی در این حوالی» گزارشی کوتاه از زندگی مرد بزرگی است که با زیست مؤمنانه و مدبرانۀ خود، کارنامه‌ای پربار و درخور توجه به یادگار گذاشت. مردی خوش‌فکر و بادرایت که در طول عمری نسبتاً کوتاه بیش از 35 تشکل فرهنگی، آموزشی، تحقیقاتی و سیاسی را طراحی، راه‌اندازی، هدایت و مدیریت کرد. «بهشتی در این حوالی» داستان «هجرت» دکتر سید محمد حسینی بهشتی به دیار غرب است. قصۀ مهاجرت و اقامت پنج‌ساله بهشتی در هامبورگ آلمان به‌عنوان رسول مهربانی است. سفیری که می‌خواست از شعلۀ فروزان اسلام «قبسی» برگیرد تا جان‌های سرد اما مشتاق را گرم و «روشن» کند.

کتاب ارزشمند برگزیده افکار راسل تألیف پروفسور رابرت اگنر حاوی قطعاتی منتخب از بیش از یکصد کتاب و مقاله و سخنرانی این فیلسوف و متفکر معاصر می‌باشد. آنچه منتخبات این کتاب را منحصر به فرد می‌سازد بذله‌گویی‌های نافذی است که لرد راسل در زمینه موضوعات مختلفی ازقبیل دین، تعلیم و تربیت، اخلاق، سیاست و غیره بیان می‌دارد. این کتاب تحلیل انسان‌شناسانه استاد فقید علامه جعفری راجع به آرای این فیلسوف قرن بیستم می‌باشد.