علوم اجتماعی

«پرونده زمین‌گیر»، روایتی است دربارۀ دو تاریخ به ظاهر جداگانه که درست در زمانۀ ما به یکدیگر گره خورده‌اند. قوم پردردسری که در هزارتوی تاریخ خودش را بر بالای تپه‌های دنیای جدید کشانده و ملتی که در جستجوی قلۀ جهان؛ رنج دوران‌ها را به جان خود خریده است. قصۀ دست‌های پشت پرده‌ای که شاهرگ‌های زندگی آدم‌ها را توی دستشان گرفته است و بازی بازی زیر و رویش می‌کنند و گروهی که قلب این بازیگرها را نشانه گرفته‌اند. این کتاب پرونده‌ای است دربارۀ دنیای ما آدم‌ها که در آن شاهنامه و فِراری و یهود و ایران و جکوزی می‌شوند تکه‌های پازل آن. ناداستانی دربارۀ اینکه ما که هستیم؟ اداره‌کننده‌های واقعی دنیا چه کسانی هستند و دعوای امروز آدم‌ها بر سر چیست؟

کتاب «ایدئولوژی، برنامه درسی و جامعه‌شناسی نوین آموزش» یک اثر انتقادی در حوزه آموزش است که به بررسی روابط بین دانش، تدریس و قدرت در بستر ایدئولوژی و برنامه درسی می‌پردازد. این کتاب به دنبال تحلیل چگونگی شکل‌گیری و انتقال دانش در نظام آموزشی و تأثیر آن بر جامعه است. موضوع کتاب دربارۀ کتاب ایدئولوژی و برنامۀ درسی نوشتۀ مایکل اپل است که هرکدام از نویسندگان در فصل مربوط به خود، دیدگاه خود را درباره کتاب ایدئولوژی و برنامۀ درسی و دیگر کتاب‌های اپل بیان می‌کند. مایکل اپل در دانشگاه ویسکانسین‌مدیسن مطالعات سیاست آموزشی، پیوند آموزش و قدرت و برنامه‌های درسی را دنبال می‌کند. آنچه به مطالعات و نوشته‌های اپل ارزشی دوچندان می‌دهد، تجربه‌های او در زندگی شخصی و پیوند نزدیک با آن چیزی است که دربارۀ آن می‌نویسد. اپل سال‌ها معلم بوده و در محیط‌های گوناگون از نزدیک با آموزش و سیاست‌های آن درگیر بوده است.

کتاب «آیا آموزش می‌تواند جامعه را تغییر دهد؟ » به بررسی رابطه پیچیده بین آموزش و پرورش و تغییرات اجتماعی می‌پردازد. این کتاب به این سؤال اساسی پاسخ می‌دهد که آیا آموزش می‌تواند به عنوان نیرویی برای دگرگونی جامعه عمل کند یا خیر؟ این کتاب، یک پژوهش در حوزه جامعه‌شناسی است که به بررسی نقش آموزش در شکل‌دهی و دگرگونی جامعه می‌پردازد. نویسنده در این اثر به بررسی رابطه بین آموزش، قدرت و تغییرات اجتماعی پرداخته و نشان می‌دهد که چگونه آموزش می‌تواند به عنوان ابزاری برای حفظ یا تغییر ساختارهای اجتماعی عمل کند.
این کتاب را می‌توان به دو بخش کلی تقسیم‌بندی کرد، بخش اول کتاب سه فصل اول کتاب (بعد از فصل مقدماتی) از لحاظ نظری به بررسی اهمیت تاریخی و ربط کنونی مباحث پائولو فریره، جورج کاونتس، دوبوآ و کارتر وودسون اختصاص دارد. تمام این افراد دغدغه این سؤال را داشتند که آیا آموزش می‌تواند جامعه را تغییر دهد. بخش دوم کتاب از لحاظ عملی نشان می‌دهد که همیشه کنش مقاومتی وجود دارد. نویسنده در این کتاب می‌کوشد تا نقش آموزش را به منزله ابزار اساسی ایجاد تغییرات در سطح اجتماعی معرفی کند.

کتاب «برای فردا» مجموعه خاطرات تقی نوید است. این کتاب به بازگویی خاطرات شخصی نویسنده از دوران کودکی تا بزرگسالی می‌پردازد. ویژگی‌های بارز کتاب عبارت‌اند از: توصیف دقیق و ملموس زندگی در تهران قدیم؛ روایت دست اول از وقایع مهم تاریخ معاصر ایران مانند: ملی شدن صنعت نفت؛ شرح سفرهای زیارتی و سیاحتی نویسنده به کشورهای مختلف؛ بیان دیدگاه‌ها و نظرات نویسنده در مورد مسائل مختلف سیاسی و اجتماعی می‌باشد. در کتاب می‌خوانیم: «یک هفته‏‌ای می‌شد که از زندان آزاد شده بودم، در زندان به هم‌سلولی‌ام قول داده بودم که خبری از او به مادرش بدهم. راهی فروشگاه بزرگ کوروش شدم. پس از گشتی در فروشگاه به طبقۀ مربوطه رفتم و از خانمی سراغ او را گرفتم. مرا به فردی که پشت میزی نشسته بود معرفی کرد و گفت: «ایشان سراغ فلان خانم را می‌‏گیرد.» آن مرد با آشفتگی گفت: «چه کارش داری؟ »...»

این اثر از مجموعه‌ی «کی؟ چی؟ کجا؟»، با زبانی ساده و تصویری، زندگی، آثار و تأثیرات فرهنگی این هنرمند بزرگ را برای نسل نوجوان روایت می‌کند. نویسنده تلاش کرده است تا با طرح پرسش‌هایی چون «وقتی از شجریان حرف می‌زنیم، از کی حرف می‌زنیم؟»، ذهن مخاطب را به شناخت عمیق‌تر از جایگاه هنری، مردمی و جهانی این استاد آواز ایرانی دعوت کند. نثر کتاب روایت‌محور، آموزنده و پر از نکات فرهنگی است و هدف آن، تقویت هویت ایرانی و آشنایی با میراث موسیقایی کشور می‌باشد. مطالب کتاب در قالب بخش‌هایی کوتاه و موضوع‌محور تدوین شده‌اند که هر بخش به یکی از جنبه‌های زندگی، آثار، افتخارات و تأثیرات اجتماعی استاد شجریان اختصاص دارد؛ از جمله آوازهای ماندگار، فعالیت‌های فرهنگی و دریافت نشان یونسکو.

برترین اندیشمندان و جامعه‌شناسان دنیا اذعان دارند که آمریکا از جایگاه ابرقدرتی در جهان فاصله گرفته و از درون در حال فروپاشی است. یکی از کسانی که به شکاف‌های عمیق اجتماعی و اقتصادی در ایالات متحده آمریکا اشاره می‌کند، یکی از سناتورهای معروف آمریکایی به‌نام برنی سندرز است که در سخنرانی‌ها و مصاحبه‌های خود به‌طور خاص به شکاف‌ها اشاره کرده و آن را جایی که ثروت در دستان اقلیت کوچکی از ثروتمندان متمرکز شده و اکثریت مردم از امکانات و فرصت‌های لازم برای رشد برخوردار نیستند، برمی‌شمارد. نویسنده این کتاب، با استفاده از داده‌ها و آمارهای واقعی، وضعیت کنونی آمریکا را زیر ذره‌بین برده و به بررسی بحران‌های ناشی از فساد در سیستم مالی و نابرابری‌های اجتماعی پرداخته است.

یکی از مشاهیر نام‌آشنای ایران اسلامی «علی‌اکبر دهخدا» است، که پارسایی و آزادگی را با نبوغ آمیخته بود. او طنز را در برق شمشیر و زیر سایه رژیم سیاه محمدعلی میرزا شکل داد و با همان مضامین عامیانه‌ای که شاید بسیاری از کج‌اندیشان آن را به مسخرگی تعبیر می‌کردند، پشت استبداد را به لرزه درآورد. ویژگی بارز نوشته‌های او، شجاعت و اصالت اندیشه‌های بلند و آزادی‌خواهانه است که از عشق صمیمانه‌اش به این آب و خاک و به مردم آزاده‌اش سرچشمه می‌گیرد، که می‌تواند الگویی برای کودکان و نوجوانان باشد. مجموعه نام‌آوران ایران تلاش کرده با اطلاعات مستند و جامعی که در یک ساعت به خواننده می‌دهد نسل جوان و جویای دانش ایران را با افرادی آشنا کند که رشد، تداوم و پیوستگی فرهنگ ایران با نام ایشان گره خورده است. یکی از اجزای این مجموعه، به علی‌اکبر دهخدا اختصاص یافته است.

این کتاب از مجموعه‌ی آموزشی-تاریخی «کی؟ چی؟ کجا؟ »، به معرفی و بررسی هفت سازه‌ی شگفت‌انگیز دوران باستان می‌پردازد؛ آثاری که انسان‌ها پیش از میلاد مسیح، با ابزار ابتدایی اما اراده‌ای قوی، خلق کردند و قرن‌ها مایه‌ی حیرت بوده‌اند. نویسنده با زبانی روایی و مستند، درباره‌ی هرم بزرگ جیزه، باغ‌های معلق بابل، معبد آرتمیس، مجسمه‌ی زئوس، آرامگاه موسولوس، فانوس دریایی اسکندریه و تندیس رودس، اطلاعات تاریخی ارائه می‌دهد. در کنار شرح ساختار، موقعیت جغرافیایی و شیوه‌ی ساخت این آثار، به افسانه‌ها، منابع تاریخی و دلایل نابودی‌شان نیز پرداخته شده است. کتاب به شکلی طراحی شده تا مخاطب نوجوان ضمن آشنایی با معماری باستان، درک بهتری از پیشرفت تمدن‌های کهن پیدا کند.کتاب ترکیب متن و تصویر است.

مجموعه‌ی «کی؟ چی؟ کجا؟» مجموعه‌ای آموزشی ـ زندگینامه‌ای برای کودکان و نوجوانان است که با هدف آشنایی نسل جوان با افراد تأثیرگذار، مکان‌های تاریخی و مفاهیم مهم جهان شکل گرفته است. هر جلد از این مجموعه، با بهره‌گیری از زبانی ساده، روایت داستانی و تصاویر، تلاش می‌کند تا اطلاعات مستند را ارائه دهد. این مجموعه در کنار تقویت درک مطلب، به پرورش ذهن کودک کمک می‌کند و او را با دنیای واقعی و چهره‌هایی الهام‌بخش پیوند می‌زند.
کتاب «آلبرت انیشتین»، یکی از جلدهای این مجموعه است که به زندگی و اندیشه‌های این فیزیک‌دان قرن بیستم می‌پردازد. نویسنده، با نگاهی مستند و روایت‌محور، از دوران کودکی انیشتین در آلمان تا نظریه‌ی نسبیت و مهاجرت او به آمریکا را به تصویر می‌کشد.

این اثر در سبک کتاب‌های تاریخی، فرهنگی و تحلیلی قرار دارد و در جلد دوم، به تحلیل نسل دوم روشنفکران مشروطه و همچنین بررسی جریان روشنفکری در دوران حکومت پهلوی اول و دوم می پردازد. نویسنده با رویکردی انتقادی، به بررسی چهره‌های برجسته‌ی این دوره مانند تقی‌زاده، علی‌اکبر سیاسی، احسان نراقی و دیگر روشنفکران می‌پردازد و تاثیرات آن‌ها بر فرهنگ، سیاست و ساختار فکری ایران را ارزیابی می‌کند. مطالب کتاب با تأکید بر نقد وابستگی‌های فکری، غرب‌گرایی و تقابل با مبانی سنتی، تلاش دارد روند شکل‌گیری روشنفکری غیر‌اصیل را در عصر پهلوی مورد واکاوی قرار دهد. نثر کتاب رسمی، تحلیلی و مبتنی بر منابع تاریخی و فرهنگی است و نگاه غالب آن، ارائه‌ی خوانشی بومی و ضد‌استعماری از تاریخ روشنفکری ایران است.