متوسطه نظری

این داستان راویان مختلفی دارد. «دیوید»، «ریناتا»، «سمیره» و زنی از کشور «عراق». دیوید در طبقه دوم ساختمانی در «آمستردام» زندگی می‎کند و هنگامی‌که از دنیا می‎رود، هیچ‌کس متوجه مرگ او نمی‎شود؛ حتی همسایه فضولش، «ریناتا». زمانی‌که وسایل خانه دیوید را کنار خیابان می‎گذارند، زن عراقی که در همسایگی او زندگی می‎کند، اثاث او را وارسی می‎کند. یک تابلوی نقاشی و یک صندوقچه چوبی بزرگ توجهش را جلب می‎کند. صندوقچه پر از کتاب‌های قدیمی به زبان‌های مختلف است و کتاب قطوری با جلد قرمز که خیلی قدیمی به نظر می‎رسد، «دیوان شریف رضی». یک کتاب عربی!

کتاب حاضر حاوی چهار داستان کوتاه است. «میم. نون»، «زردکوه»، «بیل‌باز» و «خدا لعنت کند سیاوش را»، نام این داستان‌هاست. داستان «خدا لعنت کند سیاوش را»، درباره اختلاف مردم دو روستا درباره عَلَمی است که سیل با خود آورده و وسط دو روستا رها کرده است. اهالی هر روستا ادعا می‌کند که عَلَم متعلق به آن‌هاست و... . سرانجام تصمیم می‌گیرند هر کسی توانست عَلَم را بلند کند، متعلق به روستای او باشد؛ اما هیچ‌کس نمی‌تواند این کار را انجام دهد. آن‌ها سعی می‌کنند عَلَم را سبک کنند؛ ولی بی‌نتیجه است تا اینکه... .

این کتاب حاوی چهار داستان کوتاه است، به نام‌های «کافه ستاره»، «کلوپ آدم‌های ناراضی»، «عکس خانوادگی» و «فرصت». داستان «کافه ستاره» درباره مرد جوانی به نام «سعید» است. او ده سالی است که در تهران زندگی می‌کند و معتقد است باید در تهران بماند تا به رویاهایش برسد؛ اما حالا در سن ۲۸ سالگی، رویاهایش را فراموش کرده است و احساس پیرمردها را دارد. او به امید تازه‌ای نیاز دارد تا دوباره سرحال و قبراق شود تا اینکه همسر دوستش، برای ازدواج، دختری به نام «مریم» را به او معرفی می‌کند. آن‎ها در کافه ستاره با هم قرار می‎گذارند. سعید خیلی از مریم خوشش می‎آید؛ اما... .

این کتاب فیلم‌نامه‌ای مستند، درباره آخرین فیلم مرحوم «علی حاتمی»، با نام «جهان پهلوان تختی» است که در سال ۱۳۷۵، ساخت آن ناتمام ماند. نویسنده می‌کوشد چرایی شکل‌گیری این ایده را در ذهن علی حاتمی بررسی کند و پرده از راز درگذشت تختی بردارد. همچنین وی به سراغ بازنمایی لوکیشن‌هایی رفته که علی حاتمی در آن به دنیا آمده است و بسیاری از آثار خود را در سودای چنین جغرافیایی، ثبت و ضبط کرده است. مستندساز وارد باشگاه کُشتی می‌شود و سراغ مربی قدیمی کُشتی را می‌گیرد، عده‌ای از جوانان روی تشک مشغول تمرین هستند. لحظه‌ای بعد گویی زمان تمرین پایان یافته است، کشتی‌گیران روبه‌روی صفحه تلویزیون بزرگی می‌نشینند و... .

شاید اکنون بیش از هر زمان دیگر نیاز باشد اصول و قواعد حکومت از منظر علوی درک و دریافت شود. فرمان حضرت علی (ع) هنگام سپردن حکومت مصر به او، مرام‌نامه‌ای تمام و کمال برای ادارۀ کشور محسوب می‌شود. کتاب حاضر این فرمان را که شیوۀ حکومت‌داری اسلامی است، با معنای فارسی آن در اختیار مخاطب قرارداده‌است تا داعیه‌داران مسلمانی و پیروی از تشیع علوی آن را بخوانند و بفهمند و به عنوان پرافتخارترین سند حمایت از حقوق بشر به جهانیان نشان دهند و البته به آن عمل کنند.

چهار نوجوان برای شرکت در کلاس «انتخاب»، معرفی شده‌اند. معلم این کلاس، حاضر نیست به مدرسه برود و قبول کرده است که فقط به این چهار نفر درس بدهد! معلمی که در همسایگی بچه‌ها خانه دارد؛ ولی هیچ‌کدام او را نمی‌شناسند و هیچ‌کدام نمی‌دانند درس انتخاب چیست. جلسه اول کلاس، آقای معلم توضیح می‌دهد، انتخاب درسی است که به ما یاد می‌دهد چشم و گوشمان را باز کنیم. او درباره آفرینش انسان و نافرمانی شیطان می‌گوید و اینکه شیطان سوگند خورده است فرزندان انسان را فریب دهد و... .

زمان جنگ است. «ایاز» به خاطر نمره ریاضی‌اش هر روز کتک می‌خورد. معلم ریاضی، لاک‌پشت صدایش می‌کند و ایاز فکر می‌کند شاید به علت بلوز کاموای سبزی است که می‌پوشد. یه روز خبر شهادت دایی ایاز را می‌آورند. او همچنان در مدرسه کتک می‌خورد تا اینکه پدرش با معلم ریاضی دست‌ به یقه می‌شود و ریاضی را به او یاد می‌دهد. حالا دل ایاز گرم شده است؛ اما روزی متوجه می‌شود که پدرش هم می‌خواهد به جبهه برود. او سعی می‌کند مانع شود؛ ولی بی‌نتیجه است و او همچنان با معلم ریاضی مشکل دارد. بچه‌های دیگری هم هستند که با این معلم مشکل دارند و گویا براش نقشه‌ای کشیده‌اند.

کتاب حاضر مجموعه‌ای از داستان‌های کوتاه است. «دوشنبه‌های بارانی من»، «این دردهای خاکستری»، «ماه در باغ آلوچه»، «شهرزادها تمام نمی‌شوند» و «بی‌خلوتی»، نام برخی از این داستان‌هاست. قهرمان داستان «بی‌خلوتی»، دختری به نام «لیلی» است که در خانه قدیمی زندگی می‎کند، با پدری بیمار و زمین‌گیر. لیلی آرزو دارد روزی از این خانه برود، هرجا غیر از این خانه، اما پدرش اهمیتی به خواسته او نمی‌دهد. لیلی می‌داند که غیر از خودش و پدرش، دیگرانی هم در این خانه زندگی می‎کنند، افرادی که گویی تمام خانه را پُر کرده‌اند؛ اما آن‌ها چه کسانی هستند؟

زن قالی‌باف برای نجات خانه‌اش از خراب شدن، نذر می‌کند قالیچه کوچکی ببافد و تقدیم حرم «امام‌رضا» (ع) کند. از طرفی «هانی»، پسر «سیدهاشم معبر»، عاشق «نبات»، نوه «حاج‌یحیی»، می‌شود. یحیی دنبال جفت قالیچه‌اش می‎گردد و شرط می‌کند اگر جفت قالیچه پیدا شود، با ازدواج نبات و هانی موافقت کند؛ اما حاج‌یحیی در اثر سکته ناگهانی در بیمارستان بستری می‌شود و بعد از چند ساعت، در حالی که خانواده خوشحال‌اند که خدا عمر دوباره‌ای به او داده است، از دنیا می‌رود و... .

این کتاب دربردارنده دَه داستان کوتاه است. «قاصدک»، «بافه‌کنفی»، «غلط املایی»، «چای ترش» و «ایستگاه گورخوان»، نام برخی از این داستان‌هاست. داستان «ایستگاه گورخوان»، درباره مرد جوانی است که به روستای دورافتاده‌ای می‌رود، روستایی که هیچ‌وقت مسافری ندارد! مرد مجبور می‌شود در اتاقک خشتی امامزاده بماند که پشت آن گورستان است. شب‌هنگام، مرد جوان، زنی را در گورستان می‌بیند که فانوس به دست، میان قبرها راه می‌رود و آواز می‌خواند. صبح روز بعد، وقتی ماجرا را برای متولی امامزاده تعریف می‌کند، پاسخش این است: «تا حالا تو گورستان خوابیدی؟ از ترس فکر و خیال اومده تو سرت»؛ اما مرد جوان شب‌های بعد هم زن را می‌بیند و... .