متوسطه نظری

خیام نیشابوری حکیم، عارف، سیاستمدار، دانشمند و شاعر خراسانی در نجوم آنقدر سرامد بود که تقویمی به نام جلالی ترتیب داد. البته او به شعر و شاعری‌اش مشهور است. کتاب حاضر یکی از کتاب‌های مجموعۀ چندجلدی «ادبیات ایران، از دیروز تا امروز» است که به شرح زندگی خیام، رمز‌گشایی و شرح رباعیات او، و سپس شرح رباعیات پرداخته‌است. نقاشی‌هایی نیز مطالب را همراهی می‌کنند.

این کتاب داستان دختری را روایت می‎کند که مادرش را از دست داه است. پدر او که پزشک متخصص اطفال است، با زنی از افغانستان، به نام «مَلالی» ازدواج می‌کند که دختری شش ساله به نام «فریماه» دارد. دختر به خاطر ازدواج پدرش از همه دنیا عصبانی و متنفر است و می‎خواهد انتقام بگیرد. برای شروع تصمیم می‌گیرد زن و دخترش را به افغانستان بازگرداند. او فریماه را بیرون می‌برد تا او را گم و گور کند و... .

این کتاب دربردارنده خاطرات تعدادی از شهدای جنگ ایران و عراق بوده و موضوع آن «خودسازی» است. این خاطرات شامل مراحل خودسازی از جمله مشارطه (شرط کردن با خود برای انجام ندادن گناه)، مراقبه، محاسبه، معاتبه و معاقبه (مجازات خود برای نرفتن به سمت گناه) است. در هر خاطره، نام شهید ذکر شده و محل و سال تولد، محل و سال شهادت و مزار وی معرفی می‌شود. سپس متن خاطره نقل شده و منبع ارائه آن بیان می‌شود. در پایان هر خاطره نیز دستورالعمل‌های مختلف خودسازی از نگاه بزرگان دین و ائمه معصومین (ع) ارائه شده است.

آموزش صرف و نحو زبان عربی از دیرباز مورد توجه دانشگاه‌ها بوده است. در کتاب حاضر، درس هایی که می‌توان به روش دسته‌بندی و نمودار عرضه کرد، تقسیم بندی و ارائه‌شده‌اند. کتاب در واقع خلاصۀ «جلد چهارم مبادی العربیه» و ترجمۀ مهم‌ترین موضوعات آن را در بر گرفته‌است. البته صرفاً به محتوای درس‌ها پرداخته است، نه تمرین‌ها. بخش اول کتاب به علم صرف اختصاص دارد (باب‌های فعل، اسم و حرف). بخش دوم نیز به علم نحو (باب‌های فعل، مرفوعات، منصوبات، مجرورات، توابع حرف و ملحقات نحو) پرداخته‌است.

موضوع چیستی و چگونگی پدیدآمدن وحی قرآنی، با اصل و اساس قرآن کریم، به عنوان اصلی‌ترین منبع اسلام، ارتباط وثیق دارد و همواره مورد توجه و مرکز تأملات قرآن پژوهان قرارداشته‌است. کتاب حاضر می‌کوشد دیدگاه‌هایی در این باره طرح کند. ابتدا پس از بیان مسئله، نظریه‌ها و فرضیه‌هایی در پاسخ به موضوع ارائه می‌دهد و سپس نظریه‌ها را تبیین و بررسی می‌کند. در واقع، دیدگاه‌ها و مستندات طرح و ادلۀ هر کدام نقد می‌شوند.

هوش هیجانی مهارت فرد در شناسایی و درک و فهم هیجان‌ها و تلفیق هیجان و تفکر و مدیریت هیجان است. در فصل اول این کتاب هوش هیجانی تعریف و پیشینۀ آن بیان شده‌است. در فصل بعد، الگوهای مطرح در این حوزۀ هوشی معرفی و چند الگوی مهم شرح داده شده‌اند. سنجش و ارزیابی هوش هیجانی، ابزارهای پرکاربرد، نقش هوش هیجانی بر کارکردهای انسان در زندگی و تأثیر آن بر روابط بین فردی، آموزش هوش هیجانی، و ارتباط میان قابلیت‌های هوش هیجانی واختلالات روانی نیز در فصل‌های دیگر بررسی شده‌اند.

فیزیک جدید تحولاتی را دربرمی‌گیرد که با نظریه‌های نسبیت و کوانتومی و کاربرد آن‌ها در شناخت اتم، هستۀ اتم، وذرات تشکیل‌دهندۀ آن، آرایش اتم‌ها در مولکول‌ها و جامدات شروع می‌شوند. همۀ این موضوع‌ها در مجموعه‌ای پنج جلدی بررسی می‌شوند. در این جلد (جلد چهارم) برخی از جزئیات ساختار هسته‌ای بر مبنای بررسی‌های تجربی و آزمایشی اتم‌ها مطرح می‌شود تا روش‌های فیزیک نوین و کاربردهای آن را برای علاقه‌مندان بازگو کند.

حق‌شناس بودن یکی از فضایل اخلاقی است که در نهایت خوشی و شادمانی را برای دارندۀ آن به ارمغان می‌آورد. کتاب حاضر با تأکید بر این مفهوم، در فصل دوم با عنوان «هدیه‌های حق‌شناسی» نمونه‌هایی از قدرشناسی و نتایج آن را به مخاطب نشان می‌دهد. سپس به دیدگاه‌های قدرشناسانه و چشم‌اندازهای پرورش این دیدگاه می‌پردازد. در فصل بعد، یعنی تمرین‌های قدرشناسی، رهنمودهایی کاربردی برای پرورش این حس ارائه می‌دهد.

شایعه و شایعه سازی یکی از مسائلی است که جامعۀ ما به آن مبتلاست. نویسندۀ کتاب حاضر با تأکید بر این موضوع، کوشیده است پس از بیان دل نوشته‌ای، دربارۀ شایعه و آفات گزندۀ آن شرحی مبسوط بدهد (به نظم، نثر، مثل و سخنان حکمت‌آموز). در بخش بعد، مقاله‌هایی ترجمه شده دربارۀ شایعه‌افکنی آورده است. بخش آخر کتاب نیز شماری از آثار معتبر دربارۀ شایعه، شایعه‌اندازی و راهکارهای ضروری آن را دربرگرفته‌است.

عزت نفس در واقع برداشت و ارزیابی انسان از خود است. این کتاب در شش فصل می‌کوشد ابتدا راهبردهای شناختی عزت نفس را در کودکان بررسی کند. سپس به موضوع کاهش اضطراب امتحان و بهبود عزت نفس تحصیلی می‌پردازد. هیجانات دانش‌آموزی در طی انجام انجام تکالیف خانه موضوع فصل سوم است. در فصل چهارم فراتحلیلی از رابطۀ عزت نفس و پرخاشگری ارائه می‌شود. فصل‌های پنجم و ششم به تأثیر مهارت‌های زندگی بر عزت نفس وبررسی خودپنداره بین دختران و پسران می‌پردازند.