نثر ادبی و خاطره

کتاب حاضر خاطراتِ رشادت‌ها و دلاوری‌های جانبازان، اسرا و رزمندگان هشت سال دفاع مقدس روستای «بردیان» است که مخاطب را با دفاع مقدس و سبک زندگی در گیرودار جنگ آشنا می‌کند.روستای بردیان در حد فاصل شهرهای دهدشت و چرام در استان کهگیلویه و بویراحمد قرار گرفته است. بخش اول کتاب، حاوی خاطرات 28 تن از رزمندگان این روستاست و بخش دوم شامل زندگی‌نامهو وصیت‌نامه نه تن از شهدای آن. همچنین در کتاب تصاویری از راویان خاطرات و شهدای روستا آورده شده است.

گردآورنده کتاب در اتوبوس است و در حال بازگشت از عراق. هنگامی که اتوبوس در پمپ بنزین توقف می‌کند تا بنزین بزند، انفجار مهیبی رخ می‌‏دهد و همه‌جا غرق در آتش می‌شود و... . او در حال کمک به مردم، در کنار دست قطع شده‌ای، سررسیدی را پیدا می‏‌کند و وقتی آن را ورق می‌‏زند، متوجه می‎شود که نویسنده فردی ایرانی است که خاطرات روزانه سفر زیارتی‎اش را با قلمی روان نوشته است. او هرچه تلاش می‏‌کند، اثری از نویسنده نمی‌یابد. سرانجام تصمیم می‌گیرد نوشته‌ها را چاپ کند به این امید که نویسنده واقعی شناسایی شود.

این کتاب بخشی از زندگی «غلامرضا بهراد»، مجاهد دفاع مقدس و جانباز ۴۵ درصد و قطع عضو است. او از اولین مأموریتش در جنگ می‏‌گوید و از کردستان و مبارزه با توطئه‌گران ضدانقلاب و از عملیات «خیبر»، «کربلا»، «بیت‌المقدس» و... . در بخشی از خاطراتش از انتخاب خود به عنوان گروه تخریب می‌نویسد و اولین عملیات این گروه. به عقیده این جانباز، یکی از باشکوه‌ترین لحظات جبهه و جنگ، لحظه وداع و خداحافظی شب عملیات است! او در آخرین مأموریتش از پاتک شبانه دشمن و دفع آن می‌گوید و گلوله‌های شیمیایی‌ای که دشمن به کار می‎برد و... .

«محمدرضا شفیعی» از رزمندگان واحد تخریب لشکر ۱۷ «علی‌بن‌ابی‌طالب» (ع) بود که در عملیات «کربلای چهار» پس از مجروح شدن، به اسارت دشمن درآمد و چند روز بعد از انتقال به یکی از اردوگاه‌های اُسرا در عراق، به شهادت رسید. شروع داستان از آنجاست که پیکر محمدرضا، شانزده سال بعد از شهادت، به میهن اسلامی باز می‌گردد؛ پیکری که در عین ناباوری سالم است، آن‌قدر که حتی در هنگام دفن، عقیقی را برای تبرک زیر زبانش می‌گذارند. این داستان، روایت سردار «حسین کاجی» همرزم شهید است از لحظه ملاقات دوباره رفیق دیرینه‌اش در قبر، شرح حیرانی او از این اتفاق و کنکاش در خاطرات گذشته خود با محمدرضا تا شاید بتواند علت این معجزه بزرگ خداوندی را کشف کند.

کتاب حاضر خاطرات یک معلم است و چهارده فصل دارد. او در فصل اول، درباره تاریخ و مکان تولد و روستایش صحبت می‎کند و اینکه کودکی را چگونه گذرانده است. در فصل دوم، با عنوان «چی فکر می‎کردیم و چی شد!»، ماجرای سربازی رفتنش را بازگو می‌کند و اشتباهی که در تاریخ تولدش صورت گرفته است. در بخشی از فصل سوم، با عنوان «گربه را دَم حجله کشتم»، داستان پس گرفتن فرش و بخاری مدرسه را از اهالی روستای بیان می‎کند. در فصل چهارم ماجرای انتخاب محل تدریسش را می‎گوید و از باران بی‌سابقه‌ای که در نخستین روزهای اقامتش می‎بارد و همه‌چیز را خیس می‎کند. در فصل پنجم ... .

موضوع این کتاب زندگی و شهادت سردار «مهدی زین‌الدین» (۱۳۳۸ ــ ۱۳۶۳)، فرمانده لشگر ۱۷ علی‌بن‌ابی‌طالب است. خاطرات ارائه شده، درباره زندگی و رزم و شهادت او از زبان خانواده، همسر و همرزمانش است. در بخشی از کتاب آمده است: «گفت اعلام کن همه جمع بشن، می‌خوام براشون صحبت کنم. نگران گفتم آقا مهدی حرف از موندن بزنی، خودت رو سبک کردیا، این بنده‌های خدا از بس سختی کشیدن و برای عملیات امروز و فردا شنیدن، خسته شدن... .»

«آخرین نگاه‌های ما شرح حال دل‌هایی را بیان می‌کرد که تاکنون خوشبختی و لذت وصال را چشیده بودند و از آن پس باید تلخی و دشواری فراق را تحمل می‎کردند... .» این کتاب سفرنامه حج نویسنده است و روایت اعمالی که انجام داده است. او از زمانی که راهی این سفر می‌شود می‌گوید و کلماتی که برای مُحرم شدن به زبان آورده است و تا وداعش از آن سرزمین. از برخورد سعودی‌ها و رفتار و حرکات همسفرانش و... . شایان ذکر است که یکی از اشعار نویسنده در کتاب آمده است.

کتاب حاضر هفت روایت از زندگی امام «موسی‌صدر» است که دربردارنده مصاحبه‌هایی است که نویسنده در سفرش به «لبنان»، با خانواده او انجام داده است. این مصاحبه‌ها با همسر، فرزندان، خواهرها و دوست خانوادگی امام موسی‌صدر انجام شده است. همسرش می‌گوید، او آدم بزرگی بود که برای کارهای بزرگ ساخته شده بود، زندگی‌اش را سر آن‌ کارها گذاشته بود و من هر کاری می‎کردم تا طی این راه برای او آسان‌تر شود.

استاد «مستجابی» یکی از برجستگان خاندان «صدر» و از دوستان نزدیک امام «موسی‌صدر» است. گروه تاریخ شفاهی موسسه فرهنگی ــ تحقیقاتی امام موسی‌صدر، خاطرات ایشان را ضبط و منتشر کرده است. اثر حاضر در بخش خاطرات، شامل تولد، خانواده و اولین هجرت، خاندان صدر، ورود به سلک روحانیت، مبارزات سیاسی، امام موسی‌صدر و سجاده شعر است. همچنین در بخش ملحقات کتاب، ذیل زندگی‌نامه‌ها، نامه‌های امام موسی‌صدر، تصاویر و اسناد، دسته‌بندی و منتشر شده است.

«سیدهادی خسروشاهی» علاوه‌بر سابقه دوستی طولانی با امام «موسی‌صدر» و اطلاعات مهم تاریخی، خود یکی از پیشکسوتان تاریخ‌نگاری زندگی امام صدر است. در متن پیش رو تلاش شده است مباحث از ترتیب زمانی و موضوعی مشخصی برخوردار باشند و از تکرار و اطناب پرهیز شود. اسامی افراد و رویدادها و اماکن در حد توان با درج توضیحاتی در پاورقی گویا‌سازی شده است. زندگی‌نامه مختصر برخی از اسامی نیز در پی‌نوشت کتاب آمده است. همچنین شماری از اسناد و تصاویر مرتبط با متن خاطرات هم در انتهای کتاب آمده است.