آموزش والدین

تربیت کودک در ارتباط درست پدر و مادر با او شکل می‌گیرد. کتاب پیش رو، در زمینۀ تربیت فرزندان، بر برقراری ارتباط مبتنی است تا اصلاح رفتار و دو بخش اصلی دارد. بخش اول به نظریۀ برقراری رابطۀ تنبیهی و فراهم کردن بستر مناسب برای درک اطلاعات ضروری پایه مربوط است. اصول کلاسیک عمومی پذیرفته شدۀ مربوط به رشد و تحول در این بخش مطرح شده‌اند. بخش دوم کتاب دربارۀ ابزارها و راهنمایی هایی است که از والدین گردآوری شده‌اند.

نویسنده در کتاب حاضر در یازده فصل مهارت‌های زندگی ازجمله شناخت خصوصیات نوجوان، آشنایی با مشکلات روانی و اجتماعی، اصول اولیۀ پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی، تفکر نقادانه و خلاق، کنترل خشم، مقابله با استرس، منابع یاری‌رسان، خودآگاهی و همدلی، حل مسئله و تصمیم‌گیری مؤثر، جرأت‌مندی و برقراری ارتباط مؤثر ویژۀ والدین را بررسی می‌کند. نویسنده از نمودار، شکل و جدول برای نوشتن نکات توسط والدین استفاده کرده است. در ادامه فعالیت‌هایی با ذکر اهداف و مراحل انجام آن گنجانده شده است.

تفکر و اندیشه در اسلام و در تربیت دینی جایگاه والایی دارد. مجموعۀ 55 جلدی «فکر، کودک، فلسفه» برای رشد فکری کودکان،‌ آن‌ها را به تفکر دربارۀ خود و جهان اطراف فرا‌می‌خواند. جلد آخر از این مجموعه والدین را در زمینۀ چگونگی خواندن و استفاده از کتاب‌های مجموعه راهنمایی می‌کند. در این کتاب، فهرستی از کتاب‌های مجموعه، به همراه هدفی که دنبال می‌کنند، آمده است.

نویسنده در کتاب حاضر روش‌های گوناگون تدریس موفق درس پیام‌های آسمان و تجربه‌های به دست آمده در این زمینه را بررسی و مطرح می‌کند. در فصل اول کتاب، اصول حاکم بر برنامۀ تعلیم و تربیت دینی دورۀ اول متوسطه در قالب جدول و به تفکیک هر پایه بررسی شده است. سپس، شیوه‌نامۀ ارزشیابی، روش تدریس، مراحل اجرا و روش یادگیری مشارکتی آمده است. در فصل‌های دوم، سوم و چهارم ضمن بیان اهداف کلی، جزئی و رفتاری هر درس، بهترین روش‌های تدریس پیشنهادی و شیوه‌های اجرایی مناسب ارائه شده است.

همان‌طور که در کتاب ذکر شده است، تربیت دینی به ویژه در سنین کودکی، موضوعی سهل و ممتنع است. این تربیت به طور کلی و خصوصا در دوره‌های پیش‌دبستانی و دبستان، دارای ظرافت‌های بسیاری است. نویسنده در این کتاب تلاش کرده است تا با طراحی پژوهشی کیفی، به الگویی کاربردی و اعتدالی برای مقطع پیش‌دبستانی دست یابد. از این‌رو، او برای به دست آوردن اطلاعات و داده‌های مناسب، مصاحبه‌هایی با جمعی از متخصصان حوزۀ علوم روانشناختی، تعلیم و تربیت و علوم دینی ترتیب داده است. در فصول کتاب به مواردی مثل ضرورت پرداختن به تربیت دینی، بررسی نظرات اندیشمندان، روش‌ها و اصول تربیت دینی، ویژگی‌های کودکان پیش‌دبستانی، نظرات دانشمندان غربی دربارۀ ویژگی‌های دین در دورۀ کودکی، روش تحقیق و تجزیه و تحلیل اطلاعات اشاره شده است.

گاهی والدین با تمام تلاش‌هایی که برای تربیت فرزندان و سلامت خانواده انجام‌می‌دهند، نتیجۀ تربیتی دلخواه را نمی‌گیرند. کتاب حاضر مجموعه ای است از هزار نکتۀ تربیتی در این باره. نویسنده کوشیده است نکات را در قالب جمله‌ها و پیام‌های کوتاه تربیتی مطرح کند، اما هر جا لازم بوده، چند جمله نیز دربارۀ آن پیام توضیح داده است. همۀ پیام‌های کتاب خطاب به والدین است و نویسنده کوشیده است از ساده‌ترین مسائل زندگی روزمره مثال بزند.

آسیب کودک در مدرسه موضوعی است که به رسیدگی‌های جدی کارشناسان و عوامل مربوطه نیاز دارد. کتاب حاضر در چند فصل به بررسی مسائلی می‌پردازد که به جمع‌آوری تحقیقاتی در زمینه‌های قلدری در مدرسه علاقه‌دارند. همچنین، عقایدی از قبیل تأثیر عوامل ژنتیکی و تربیت خانوادگی، و نقش گروه هم‌سالان و دانش‌آموزان ناظر بی‌طرف و بی‌تفاوت را می‌کاود. در بعضی دیگر از فصل‌های کتاب، مطالب مرتبط با اختلاف نظرها مطرح می‌شوند.اقدامات مناسب برای مقابله با آزار و درمانده‌نشدن در مواجهه با این مشکل نیز از مطالب این کتاب هستند. در مجموع، مربیان، والدین، و دانشجویان روان‌شناسی و مشاوره می‌توانند از شیوه‌های پیشگیری از قلدری در مدرسه که نویسنده در این کتاب پیشنهاد کرده است سود ببرند.

والدین برای برقراری ارتباط صحیح و دوستانه با فرزندانشان، لاز م است از نکاتی که در واقع ممکن است خطاهای رفتاری آن‌ها تلقی شود آگاه باشند. کتاب حاضر از مجموعۀ «کتاب‌های کوچک 40 نکته‌ای» راهنمایی است برای والدین که در ظرف40 نکته، می‌کوشد ریزه‌کاری‌ها و نکات مهم طرز برخورد با نوجوان را به پدران و مادران معرفی کند؛ از جمله: با ویژگی‌های خاص فرزندتان پز ندهید؛ یادتان باشد شما بازجو و مفتش نیستید؛ نیازهای فرزندتان را با خواسته‌های او اشتباه نگیرید؛ قالب‌های جنسیتی کلیشه‌ای را تقویت نکنید.

تقویت مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی کودکان و نوجوانان از چالش‌های بزرگ خانواده‌هاست. کودک و نوجوان ممکن است به دلیل نوع تربیت خانوادگی و اجتماعی، در لاک تنهایی و خوشی‌های فردی فرو رود یا برعکس، مثل پروانه، برخوردار از مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی باشد. کتاب حاضر از مجموعۀ «کتاب‌های کوچک 40 نکته‌ای»راهنمایی است که برای داشتن فرزندانی با روابط اجتماعی بهتر، 40 نکته را به والدین گوشزد می کند؛ از جمله: تغییر را از خودتان شروع کنید؛ جلسات خانوادگی برگزار کنید؛ سرزنش را ممنوع کنید؛ هنگام مواجه‌شدن فرزندتان با مسئله، او را همراهی کنید؛ فرزندتان را به حل مسائل خودش تشویق کنید.

در این اثر بازی‌هایی آمده است که نویسنده در تجربه‌های خود با کودکان کشف یا طراحی کرده است. بازی‌هایی ساده و بدون اسباب بازی که برای سرگرم کردن کودک در خانه و بیرون از آن به کار رفته‌اند؛ مثل: بازی با انگشتان دست، حباب‌بازی، بازی غذا درست کردن، قابلمه بازی، بازی با برگ‌ها، سنگ بازی، بازی با ماشین لباسشویی و... .
در این سرگرمی‌ها هم به والدین کمک می‌شود تا زمانی که کودک کنار آن‌هاست، کارهای خود را نیز انجام دهند و هم به کودک کمک می‌شود تا از ساعات در خانه ماندن خسته نشود و یا در همراهی والدین خود بیرون از خانه بهانه نگیرد.
هدف بازی‌ها علاوه بر تفریح و نشاط، تقویت حس کنجکاوی، پرورش مهارت‌های اجتماعی و رشد مهارت زبان‌آموزی کودکان است.