دانشمندان

ریاضیات و اخترشناسی از نخستین مراحل شکل‌گیری تمدن عظیم اسلامی حضوری پررنگ و درخشان داشته است. کتاب حاضر ترجمه‌ای از کتاب «ریاضی‌دانان، اخترشناسان و دیگر محققان تمدن اسلامی» تألیف گالینا یا ولوونا ماتویوسکایا است. این کتاب اصطلاحات و افزوده‌هایی از جمله نام و معرفی دانشمندان علم ریاضی و نجوم و نیز اسامی افرادی که در آن کتاب از قلم افتاده‌اند را شامل می‌شود.

این کتاب ادامه کتاب‌ دوم، جلد اول از کتاب «تاریخ علم در فرهنگ و تمدن اسلام و ایران» است که در آن به معرفی دانشمندان و اندیشمندان دانش ریاضیات و نجوم در جهان اسلام و آثار مسلمانان در این زمینه براساس کتابی از یاولوونا ماتویوسکایا پرداخته می‌شود.

مباحث علوم قرآنی یکی از جنبه‌های مهم در فهم کتاب الهی است. در این کتاب آموزشی 10 موضوع مهم علوم قرآنی با استناد به چکیده نظرات دانشمندان متقدم و معاصر بررسی می‌شود. در پایان هر فصل از کتاب سؤالاتی مطرح شده‌اند تا مطالب در ذهن دانش‌پژوهان تثبیت شوند.

در این کتاب، ابعاد زندگی علامه عبدالعلی بیرجندی، ریاضی‌دان و ستاره‌شناس سده‌های نهم و دهم هجری قمری بررسی شده است. معرفی شخصیت وجودی بیرجندی و نیز آثار او در موضوعات نجوم، جغرافیا، کشاورزی، منطق، علوم قرآنی، ریاضی، صرف، فقه و طالع‌بینی، بن‌مایه اصلی این کتاب را تشکیل می‌دهد.

همه دانشمندان مسلمان، از گذشته تاکنون، عبدالله بن عباس را چهره‌ای بارز و تأثیرگذار در پیدایش و تکوین علوم مختلف اسلامی مانند تفسیر، واژه‌شناسی، تاریخ و فقر می‌دانند. در این کتاب به معرفی، تبیین و نقد دو اثر لغوی منسوب به ابن‌عباس، یعنی «مسائل نافع بن ارزق» و «اللغات فی القرآن» پرداخته می‌شود. همچنین، نظریه «ونزبور» درباره تدوین و تثبیت نهایی قرآن و شیوه تحلیل ادبی آن بررسی می‌شود.

کتاب حاضر نوعی ارزیابی انتقادی از شش دلیل ارائه می‌کند که بی‌شک مهم‌ترین دلیل‌ها برای اثبات وجود خدا در سنت الهیاتی غرب هستند و گزیده‌هایی از برخی متن‌های اصلی مربوط به آن‌ها، پس از تحلیل، آورده شده است. این شش دلیل را اندیشمندانی چون هیوم، کانت، سویین برن و آکوئیناس بیان کرده‌اند و نویسنده می‌کوشد با رعایت انصاف، میزان کفایت یا عدم کفایت این دلیل‌ها را در اثبات وجود خدا بررسی کند.

شور و مشورت راه‌ رهایی از تنگناهای خودمحوری است و بارورسازی عقلانیت را در پی می‌آورد. این مجموعه، مشتمل است بر نکته‌ها، نوشتارها، و جملات قصاری که از کتاب‌های مختلف جمع‌آوری شده است. مطالعه تجربیات ارزشمند دانشمندان مطرح موثق مشورت برای کسب، تقویت و حفظ اندیشه‌های ناب و ارزش‌های انسانی و اخلاقی به منظور رشد و بالندگی است.

نویسنده در این اثر گوشه‌هایی از فرهنگ ایرانی ــ اسلامی را به دانش‌آموزان معرفی می‌کند. در همین راستا ابتدا درباره تاریخ ایران توضیحاتی می‌دهد، سپس به زندگی‌نامه بزرگان ایران همچون ابوریحان بیرونی، جامی، سعدی، پرفسور حسابی و... اشاره می‌کند. بخش دوم کتاب شامل سرودهایی به مناسبت‌های مختلف مانند عیدهای ملی، مذهبی و دهه فجر است.

نویسنده از لابه‌لای‌تاریخ با استناد به نمونه‌های واقعی به بیان این نکته می‌پردازد که رشد تمدن غرب و اروپا مدیون تمدن ایرانی ــ اسلامی است. او اشاره می‌کند که این امر هیچ منافاتی با تأثیرات مهم تمدن یونانی، رومی، چینی، هندی، یهودی و یا حتی رشد تمدن ژرمن‌ها و رومانی‌ها ندارد. در این راستا از دانشمندانی چون خوارزمی، ابن‌سینا، ابن‌هیثم، ابوریحان بیرونی و صدها دانشمند دیگر یاد شده است.

کتاب با ارائه تصاویر مستند، به معرفی پیشگامان علوم بوم‌شناسی می‌پردازد. مبحث اصلی این کتاب چگونگی تأثیر‌گذاری جانداران و مواد بی‌جان بر‌ روی یکدیگر است. همچنین کیفیت زیستگاه‌های گوناگون و مراحل تولید شکوفه‌های جلبلکی نیز توضیح داده شده است.