دانشمندان

کتاب حاضر زندگی ابو ریحان محمد‌بن‌احمد بیرونی، دانشمند بزرگ و ریاضی‌دانَ، ستاره‌شناس، تقویم‌شناس، انسان‌شناس، هنرشناس و تاریخ نگار ایرانی سده چهارم و پنجم هجری را در روایتی داستانی بازگو می‌کند. بیرونی را از بزرگ‌ترین دانشمندان مسلمان ایرانی در همه اعصار می‌دانند. وی آثاری چون «الصفینه‌‌ مخاطب» و « قانون مسعودی» را خلق کرده است.

داستان زندگی ابو‌جعفر محمد‌بن‌حسن‌ طوسی مشهور به خواجه نصیرالدین، شاعر، فیلسوف، ریاضی‌دان و منجم ایرانی سده هفتم، در این کتاب آمده است. طوسی به القابی چون محقق طوسی، استاد‌البشر و خواجه شهرت دارد. از آثار او می‌توان «آداب‌المتعلمین» و « اخلاق ناصری» را نام برد.

این کتاب به داستان زندگی ابوعلی حسین‌بن‌عبدالله‌بن‌حسن‌بن‌علی‌بن‌سینا، معروف به ابو‌علی‌سینا، اختصاص دارد که در غرب از او با نام «اوی سنا» یاد می‌شود. از این پزشک و شاعر ایرانی که از مشهورترین و تاثیر‌گذارترین فیلسوفان و دانشمندان ایران زمین است، آثاری چون « قانون» در طب و «شفا» و... به یادگار مانده است.

خواجه نصیرالدین طوسی در لحظات پایانی زندگی‌اش وصیتی را انجام می‌دهد که با اجرای آن وصیت، واقعه‌ای شگفت رخ می‌دهد که پس از سال‌ها اثرات آن واقعه باقی است.

روزی اباقا‌خان، پسر هلاکو خان، پادشاه مغول، به شکار می‌رود و در حین شکار صدمه می‌بیند. با حرکتی ساده خونی که از زخم خارج می‌شود، بند می‌آید؛ اما پس از چند روز آن زخم به دُملی چرکین تبدیل می‌شود، به گونه‌ای که هیچ کدام از طبیبان نمی‌توانند پادشاه را درمان کنند، به همین سبب از خواجه نصیرالدین کمک می‌خواهند.

روزی عطاملک جوینی، تاریخ‌نویسِ هم‌عصر خواجه نصیرالدین طوسی به دیدن او می‌رود. در این دیدار خواجه متوجه نگرانی زیاد مهمانش می‌شود و از او علت را می‌پرسد. عطاملک تفکرات خود را با خواجه در میان می‌گذارد و خواجه نیز او را راهنمایی می‌کند تا بهترین تصمیم را بگیرد.

خواجه نصیرالدین بسیار سفر می‌کند. در یکی از سفرهایش به آسیابانی برمی‌خورد و تصمیم می‌گیرد شب را نزد آسیابان بماند. در طول شب هنگام صبحت، آسیابان حرفی می‌زند که باعث می‌شود خواجه به فکر فرو رود.

این اثر بخشی از زندگی خواجه نصیرالدین طوسی، فیلسوف، ریاضی‌دان و منجم ایرانی را روایت می کند. هلاکو پادشاه مغول، به خواجه احترام بسیاری می‌گذارد؛ اما درباریان به خواجه حسادت می‌کنند و قصد دارند او را از بین ببرند، به همین دلیل توطئه‌ای برپا می‌کنند. آیا آنان موفق می‌شوند، خواجه را به قتل برسانند؟

در این داستان، قسمتی از زندگی خواجه نصیرالدین طوسی، فیلسوف، ریاضی‌دان و منجم ایرانی آمده است. هلاکو خان سردار مغول و فرمانروای ایران که از دست عطاملک جوینی، نویسنده کتاب «تاریخ جهان‌گشا»، به شدت عصبانی و خشمگین است، دستور می‌دهد او را زندانی کنند و به دار بیاویزند. بردار عطاملک به خوبی می‌داندکه پادشاه به هیچ‌وجه از دستور خود باز نمی‌گردد، به همین دلیل نزد خواجه نصیر می‌رود و از او کمک می‌خواهد. خواجه نصیر به فکر فرو می‌رود تا شاید بتواند این مشکل را حل کند.

خواجه نصیرالدین که علاقه زیادی به آبادانی کشور دارد، نزد هلاکو خان، پادشاه مغول، فرمانروای ایران می‌رود و از او درخواست می‌کند تا در شمال غربی مراغه رصد‌خانه‌ای بسازد. وی برای اینکه بتواند به خواسته‌اش دست یابد، با انجام یک فرایند ساده به اثبات ضرورت ساخت رصد‌خانه می‌‍‌پردازد.