علوم قرآنی

در کتاب «ذکر مبارک» به تفسیر سوره‌های قرآن کریم از جزء5 تا جزء9 پرداخته شده است. در این ترجمه تفسیری واژگان دشوار معرفی و معنای اصلی آن‌ها بیان شده است. بیان نکات برجسته آیات از دیگر ویژگی‌های کتاب است. همچنین، طرح سؤالات پژوهشی متنوع متناسب با سطح علمی قرآن‌آموزان، به منظور انگیزش‌آفرینی در آنان، موجب تحقیق، تدبر و تعمق مخاطبان در اندوخته‌های قرآنی می‌شود.

این کتاب به تفسیر چهار سوره ابتدایی قرآن کریم اختصاص دارد. در این مطالعه به بیان نمای کلی آیات، شأن نزول، ارتباط آیات، بیان روایات تفسیری و تبیین گره‌های فهم آیات پرداخته شده و خلاصه‌ای از مهم‌ترین پیام‌های کاربردی و زندگی‌ساز آیات ارائه شده است.

این اثر مبتنی بر منطق نظام‌یافته اصطلاح‌نامه علوم اسلامی است که کاربران را به معانی و اسناد شکل‌گیری اصطلاحات راهبری می‌کند و می‌تواند به مثابه منبعی معتبر مورد استفاده اهل تحقیق در علوم قرآنی قرار بگیرد. این فرهنگ‌نامه از بررسی بیش از چهارصد منبع و مدرک فراهم آمده است و دارای 4842 اصطلاح اصلی و ارجاعی است.

انسان برای رسیدن به سعادت و تکامل باید به بینشی صحیح از مراحل زندگی خویش در جهان دست یابد. این نوشتار پژوهشی است دربارة دو مرحله مهم زندگی انسان؛ یعنی جهان فانی و باقی. مؤلف ضمن تعریف لغوی، کاربرد قرآنی و حدیثی این واژه‌ها را بررسی کرده و سپس به بررسی دنیا و دنیاگرایی در قرآن و نهج‌البلاغه پرداخته است. دنیاطلبی و راه درمان آن را تشریح و پیرامون مرگ و تأثیر و اهمیت اعتقاد به زندگی اخروی مباحثی را مطرح کرده است.

قرآن به عنوان اصلی‌ترین منبع معارف اعتقادی، اخلاقی و عملی و داشتن لایه‌های معنایی شایسته است تا مبنا و متن زندگی انسان‌ها قرار بگیرد. ولی در گستره جوامع اسلامی آن‌گونه که شاید بهره‌برداری نشده است. کتاب حاضر، خلاصه‌ای است از « شناخت‌نامه چهار جلدی قرآن » که بر پایه قرآن و حدیث تهیه شده است. با بهره‌گیری از مقالات تحلیلی و آیات و روایات بر مبانی شناخت و برکات قرآن، ویژگی‌های لفظی و معنوی و تلاوت و تأویل قرآن می‌پردازد.

مهم‌ترین راه شناخت قرآن، آشنایی با خود کتاب و نیز سخنانی است که پیامبر و اهل بیت(ع) درباره آن فرموده‌اند. در این کتاب به 114 پرسش درباره قرآن و موضوعات وابسته به آن پاسخ داده شده است تا شناخت کاملی از آن حاصل شود. ریشه و معانی واژه آن، نزول قرآن و حالات جسمی و روحی پیامبر هنگام نزول قرآن از نکاتی هستند که در پرسش‌ها به آن‌ها اشاره شده است.

پرداختن به اعداد و بررسی عددهای قرآنی موضوعی است که تاکنون کمتر به آن پرداخته شده است. در این کتاب اعداد قرآنی بررسی شده و در این بررسی فقط به ظاهر آیات بسنده شده است. در رابطه با اعداد مطرح شده 261 آیه بررسی شده است. همچنین شایان ذکر است که اغلب ترجمه‌ها و شرح برخی از آیات مبتنی بر شرح و تفسیر مهدی الهی قمشه‌ای است.

آشناکردن نوجوانان با آیات قرآن، به خصوص به صورت موضوعی، بینش آن‌ها را دربارۀ این کتاب بیشتر می کند. کتاب حاضر از مجموعۀ بوی گل محمدی می‌کوشد مخاطب را با موضوع مهربانی خداوند و نمونه‌ها و مصداق‌های این مهربانی آشنا کند. به همین خاطر، مثال‌ها و نمونه‌هایی از محبت خداوند را، که در آیات قرآن به آن‌ها اشاره شده، گرد آورده است.در پی نوشت کتاب نیز اصل عربی تعدادی از آیاتی را که کتاب به آن ها استناد کرده است، می بینیم.

در طول تاریخ تفکر اسلامی، وحی به عنوان دریافت پیام از سوی خدا مطرح بوده و پیغمبر پیام الهی را با همان مضمون و کلامی که از خداوند دریافت می‌کرده، به دیگران می‌رسانده است. برخی دیگر معتقدند که پیامبر فقط دریافت‌کننده وحی نبوده، بلکه نقش تولیدکنندگی در وحی داشته است. نویسنده در این کتاب نظریه دوم را تجزیه و تحلیل کرده و با زبانی ساده و بی‌پیرایه، اما مستدل به نقد این نظریه کوشیده است.

از منظر اسلام، قرآن و طبیعت دو تجلی از ناحیه یک خالق‌‌اند که در کنار هم یک تصویر واحد به شمار می‌روند. نگارنده در این اثر به ابعاد و زوایای گوناگون پیوند مفاهیم قرآنی با طبیعت توجه داشته و نکته‌ها و ظرافت‌های این پیوند را واکاوی کرده است. در خلال هر مبحث شواهدی از آیات قرآن همراه با ترجمه و شرح نیز درج گردیده است.