علوم قرآنی

بر پایه برخی روایات معناشناسانه حروف مقطعه مفاهیم باطنی و ژرفی دارند. از دید بعضی، این حروف بیانگر اسما و صفات الهی هستند. روایات مصداق‌گرایانه آنها را نشان‌دهنده برخی نمودهای بیرونی همچون نام پیامبر (ص) و رویداد کربلا می‌دانند. نظر مفسران معناگرا و قرآن‌پژوهان ظاهرنگر نیز چیز دیگری است. این اثر پژوهشی درباره روایات تفسیری اهل بیت (ع) و دیدگاه مفسران درباره حروف مقطعه و نقدهایی است که هر یک از نظریه‌ها با آن روبه‌رو هستند.

تلاوت قرآن و تفکر در معارف آن از توصیه‌های دینی ماست. الفاظ قرآن جسم است و روح آن، مفاهیم و تفسیر آیات است. این اثر گزیده‌ای است از درس‌گفتار آیت‌الله مکارم شیرازی که موضوعات سوره را در دوازده محور دسته‌بندی کرده و پیرامون هر کدام به تفصیل شرح داده‌اند. جنگ احزاب، مسئله حجاب و ممنوعیت ازدواج همسران پیامبر از موارد مورد بحث هستند. نکات دقیق و تازه‌ای در این تفسیر آمده که در تفسیر نمونه به آنها پرداخته نشده است.

نیرویی که می‌تواند تمام قوای برون و درون آدمی را در برابر خود تسلیم و همه غرایز را مهار کند، اخلاق است. در مذهب ما به ریزه‌کاری‌های مسائل اخلاقی اشارات فراوان شده و می‌دانیم که یکی از اهداف بعثت پیامبر(ص) تکمیل مکارم اخلاق بوده است. اثر حاضر شامل شرح و تفسیر بیش از صد حدیث اخلاقی است.

شیعیان به مخفی‌کردن عقیده واقعی برای حفظ جان و مال خود یا دیگری از شر دشمن؛ یعنی تقیه معتقدند. در این اثر به معنای فقهی و عقیدتی، موارد وجوب، جواز، آثار وضعی و تکلیفی مترتب و احکام و فروع الحاقی آن پرداخته شده است. در این راستا با استناد به آیات و روایات اسلامی به ابهامات و سوالات موجود در این زمینه پاسخ داده شده است.

خداوند قرآن را از هر گونه اشتباهی مبرا می‌داند و در آیه‌ای مخالفان را به مبارزه و یافتن اختلافی در آن دعوت می‌کند. اما نه تنها بعد از قرن‌ها معاندان و دانشمندان خطایی نیافته‌اندبلکه خبر از انطباق یافته‌های علمی با قرآن می‌دهند.محقق با استناد به منابع مؤثق از کتاب‌های پژوهشگران جهان و تفاسیر علمای اسلام به دور از افراط به معجزات و شگفتی‌های علمی و تاریخی کتاب آسمانی پرداخته است.

در قرآن واژه‌هایی برای ذهن‌شناسی و معرفت‌شناسی انسان عرضه شده‌اند. این کتاب درصدد است مسائل معرفتی را از درون آیات کشف کند و دیدگاه قرآن را نسبت به آنها به دست آورد. بر پایه آیات قرآن طبیعت، وحی آسمانی و فطرت انسان از منابع معرفت هستند. مجموع دستاوردهای این پژوهش نشان می‌دهد که نظام معرفت‌شناسی از منظر قرآن با نظام معرفت‌شناسی غربی به طور کامل متفاوت است و قرآن در تک‌تک مسائل معرفتی دیدگاه ویژه‌ای دارد.

نوشتار پیش‌‌رو گام کوچکی در راه معرفی روش تفسیری راغب اصفهانی است. این تحقیق با هدف شناساندن تفسیر راغب و تبیین اهداف آن و نیز آشنا شدن با کیفیت نگاه مفسران گذشته به علم تفسیر نگاشته شده است. همچنین در بخش آغازین کتاب ابعاد شخصیتی و مذهبی راغب با تکیه بر آثارش بررسی شده است.

در این اثر تمام شواهد قرآنی از مباحث و فروع نحوی در زبان عربی ارائه می‌شوند. این کتاب نمونه‌ای از معجم‌های ادبی به‌شمار می‌آید. درواقع نحو، دانش بشری و کوششی است برای یافتن قواعد و روابط زبانی در میان واژگان جملات زبان عربی. شناخت ساختارهای قرآنی در این کتاب، فراتر از تنگناهای قواعد پیچیده نحو کلاسیک، برای فراگیرندگان آسان‌تر شده است.

اثر پیش‌رو، زوایای مبهم وجود آیات ناسخ و منسوخ در کلام ایزدی را بر اساس مستندات اهل سنت، مورد بررسی قرار داده و به ارائه ایرادات مستدل علیه دعاوی مدعیان ناآگاه می‌پردازد. نگارنده ضمن تعریف و تبیین مفهوم نسخ و بیان شرایط و دامنه و انواع آن به بررسی 564 آیه پرداخته که عده‌ای گمان بر منسوخ بودن آنها دارند. این بحث را با آیاتی از سوره "بقره" شروع و با آیه‌ای که در سوره "الکافرون" است به پایان می‌رساند و این آیات را با بهره‌مندی از دانش کافی بر علم فقه، بلاغه، منطق، فلسفه و کلام و همراه با اعتقاد و ایمان راسخ و عقل و شجاعت و شهامت در میدان دفاع از اسلام و قرآن با کسانی به مناقشه برخاسته‌ است که معتقد به منسوخ بودن این آیات هستند.

بر کسی پوشیده نیست که شناخت واژگان و حالات هر زبانی، کلید اصلی و گام نخست در فهم آن زبان است. از این‌رو، کسی که کلیدواژگان قرآن کریم را به‌خوبی فهم نکرده باشد،‌گشوده شدن باب اندیشه صحیح و فهم جملات و نظم آیات برایش سخت و دشوار خواهد بود. این کتاب واژه‌نامه‌ای است که با تکیه بر کتاب‌های تفسیر و غریب‌القرآن قدیم و جدید نگاشته شده و به بیان معانی الفاظ قرآنی پرداخته است.