علوم تجربی

محیط زیست به نگهداری و محافظت نیاز دارد و از جمله راه‌های حفاظت از آن، سازگارشدن با محیط است. در مجموعه کتاب‌های چندجلدی «دوستدار زمین باشیم» با شماری از مشکلات کنونی زیست محیطی آشنا می‌شویم؛ در این جلد، موضوعاتی مثل بازکاهی و بازمصرف، صرفه‌جویی در مصرف آب، خرید سبز و آشپزخانۀ سازگار با محیط زیست مطرح و راهکارهایی پیشنهاد شده‌اند. در انتهای کتاب نیز چند وبگاه زیست محیطی معرفی شده‌اند.

انرژی‌ها به دو دستۀ تجدیدپذیر و تجدیدناپذیر تقسیم می‌شوند. کتاب حاضر انرژی‌های تجدید‌پذیر را معرفی می‌کند و مخاطب را به استفاده از آن‌هایی تشویق می‌کند که با محیط زیست سازگارند. انرژی‌های خورشید، باد و آب از این جمله‌اند. کتاب دربارۀ انرژی‌هایی مثل انرژی هسته‌ای و سازگار بودن یا نبودن آن با محیط زیست نیز صحبت می‌کند و در انتها، با پیشنهاد یکی دو راه ساده، مخاطب را به استفاده از انرژی‌های سازگار با محیط زیست تشویق می‌کند.

سوخت ماده‌ای است که انرژی تولید می‌کند. سوخت‌هایی که از نفت مشتق نشده‌اند، سوخت جانشین هستند. در این کتاب موضوع سوخت‌های جایگزین و ضرورت استفاده از آن‌ها مطرح می‌شود. روغن نباتی، روغن بادام زمینی، چوب، انرژی باد، انرژی خورشیدی، اتانول و متانول، و انواع گازها از جمله منابع سوختی مفیدند که در این کتاب درباره‌شان توضیح داده شده‌است.

محیط زیست محل زندگی ماست و مراقبت از آن اهمیت دارد. کتاب حاضر محیط زیست را معرفی می‌کند و راهکارهایی برای حفظ انواع محیط‌های زیست ارائه می دهد. حیاط مدرسه، سرسبزی آن و وجود باغچۀ حیات وحش در آن، درختان و نقش آن‌ها در محیط زیست، و چگونگی داشتن بوستان و محله ای پاک محتوای کتاب حاضر را شکل می‌دهند. در انتهای کتاب چند وبگاه زیست محیطی نیز معرفی شده‌اند.

فاجعه‌های طبیعی مثل آتش‌فشان‌ها، توفان‌های عظیم، سیلاب‌ها، امواج غول‌پیکر، و خشکسالی‌ها همگی در شکل گرفتن سیاره ما مؤثر بوده‌اند. کتاب حاضر به عوامل این رویدادها و راه‌های مقاومت در برابر آن‌ها می‌پردازد. ایجاد ساختمان‌های مقاوم در برابر زلزله، حفاظت در برابر باد، و چگونگی دست و پنجه نرم‌کردن با خشکسالی از جمله مطالب این کتاب هستند.

ابزار و دستگاه‌ها و ماشین‌های مورد استفادۀ بشر برای کارکردن به سوخت نیاز دارند. در این کتاب موضوع بحران انرژی و تمام شدن آن در آینده‌ای نزدیک، آلودگی زمین و موضوع گازهای گلخانه‌ای، چگونگی کاستن از مصرف انرژی، منابع انرژی جایگزین، و راه‌حل‌های آینده برای بحران انرژی، مثل ذخیره‌سازی انرژی، مطرح می‌شوند. موضوع چگونگی نبرد انسان، دانش و فناوری او با بحران انرژی در این کتاب دنبال شده است.

اقلیم زمین به طور طبیعی می‌تواند تغییر کند، اما تغییرات غیر طبیعی و ناشی از دستکاری انسان در طبیعت و گرم‌شدن تدریجی آن، و فعالیت‌های دانشمندان در این باره، موضوع اصلی کتاب حاضر است. آسیب‌پذیری سیارۀ زمین، پیامدهای تغییر اقلیم و پیکار با آن، ضرورت همکاری مردم و کشورها برای مبارزه با تغییر اقلیم و استفاده از فناوری‌های جدید برای حل مشکل، از جمله مباحث این کتاب هستند.

تنوع گستردۀ جانوران و گیاهان کرۀ زمین روبه کاهش و نابودی است. گونه‌هایی نیز در طول تاریخ منقرض شده‌اند. در این کتاب به یکی از عوامل اصلی این معضل که همانا انسان است، پرداخته می‌شود. ابتدا از اهمیت تنوع زیستی صحبت می‌شود. جانوران در معرض خطر و عوامل آن معرفی می‌شوند و بحث حفاظت از زیستگاه‌ها مطرح می‌شود. در نهایت نیز راه‌هایی که علم برای حل مشکل پیش پای ما می‌گذارد، فعالیت‌های دانشمندان و نیز چالش‌های علمی موضوع عنوان می‌شوند.

به افزایش میانگین دمای سطح زمین «گرمایش زمین» گفته می‌شود. کتاب حاضر به موضوع گرم شدن زمین، دلایل آن، آثار زیانبار آن و راه‌های جلوگیری از این گرم شدن می‌پردازد. در این زمینه مواردی مثل گازهای گلخانه ای، تخریب لایۀ ازون، تغییر اقلیم، آلودگی هوا، حمل و نقل، سوخت‌های فسیلی، لامپ‌های کم‌مصرف و آلودگی هوای داخل ساختمان مطرح و بررسی می‌شوند و راهکارهایی برای استفادۀ بهتر از منابع، به منظور حفظ محیط زیست و جلوگیری از گرم شدن زمین، پیشنهاد می‌شوند.

بعضی ویژگی‌های ظاهری در جانوران و زندگی آنان چندبار بروز می‌کنند. در این کتاب، نویسنده اعدادی را دربارۀ بعضی حیوانات آورده است. برای مثال، در طول زندگی گوزن قطبی، 10 جفت شاخ روی سر این حیوان رشد می‌کنند و می‌افتند. البته این اعداد، بنا به عواملی مثل وضعیت آب و هوا، زیستگاه و دشمنان فرق دارند.