علوم تربیتی

مدیریت فعالیتی است که تمامی سازمان‌های اجتماعی از آن بهره می‌‏گیرند و نظام تربیتی به طور اعم و نظام کلاس درس، به طور اخص بایستی برای نیل به اهداف عالیه تعیین شده، از یک نظام مدیریتی تبعیت کند که در حوزه علوم تربیتی به آن دانش مدیریت کلاس درس گفته می‎شود. کتاب حاضر حاوی چهار فصل است؛ فصل اول کلیات حوزه مدیریت و ارتباط آن با مدیریت کلاس درس رابیان می‌کند. فصل دوم که بیشترین حجم کتاب را دربرمی‏‌گیرد، نظریه‌های مدیریت کلاس درس را بررسی می‎کند. فصل سوم به بحث انضباط و کنترل کلاس درس می‌پردازد و در آخرین فصل مدیریت کلاس را از منظر روان‌شناسی اجتماعی مورد بررسی قرار می‌دهد.

مفهوم تدریس به آن قسمت از فعالیت‌های آموزشی اطلاق می‌شود که با حضور معلم در کلاس درس اتفاق می‎افتد. تدریس بخشی از آموزش است و مانند آموزش سلسله‌ای از فعالیت‌های منظم، هدف‌دار و از پیش تعیین شده را دربرمی‎گیرد و هدفش ایجاد شرایط مطلوب یادگیری از سوی معلم است. در این کتاب که حاوی نُه فصل است، علاوه‌بر مبانی و روش‌های تدریس، راهبردهای مورد نیاز معلم در زمینه‌های مختلف مانند انگیزش، انتخاب وسایل کمک‌آموزشی و ارزشیابی بررسی می‎شود.

مهارت‌های ارتباطی در آموزش یک پیش‌نیاز اساسی است. مهارت ارتباطی آمادگی ذهنی و عاطفی افراد را برای درک، پذیرش، هضم و کاربرد مطالب امکان‌پذیر می‌سازد. آموزش مهارت‌های ارتباطی به کادر آموزشی مدرسه، به ویژه معلمین و مدیران آموزشی، بسیار حیاتی و ضروری است. داشتن شناخت از مفهوم ارتباط مؤثر، توانایی ارائه بازخورد، اعتمادسازی، احترام متقابل، رعایت حریم‌ها و گوش‌ دادن مؤثر، ازجمله مواردی است که شناخت آن‌ها و کاربردشان از پایه‌های مهارت ارتباطی در آموزش است.

اقدام‌پژوهی همان پژوهش عملی معلمان است که به کمک آن می‌توانند فعالیت‌های عملی خود را در کلاس به صورت پژوهش دربیاورند و تدابیر خود را در قالب اقدام‌پژوهی ارائه دهند. اقدام‎پژوهی شاید قدرتمندترین و ماندگارترین پژوهش در نظام‎های آموزشی است که در کنار سایر فعالیت‌های پژوهشی جای خود را باز کرده است و همواره در صدر برنامه‎های ‌آموزشی و پژوهشی نظام‌های آموزشی قرار می‌‏گیرد. به کمک اقدام‌‌پژوهی، معلمان می‎توانند به بهترین شیوه ممکن وظایف آموزشی و تربیتی خود را اداره کرده و تدریس خود را غنا بخشند. کتاب حاضر حاوی هفت فصل است و در این فصول چیستی اقدام‌پژوهیو چگونگی انجام آن، شیوه گردآوری داده‌ها و چگونگی تحلیل آن‌ها را توضیح می‌‏دهد.

کتاب حاضر جلد نخست از این مجموعه دوجلدی است که در آن دیدگاه‎های تاریخی آموزش و پرورش اسلامی با بررسی مصرِ قرن نوزدهم و مراکشِ قرن بیستم و سپس اهداف و مدل‌های آموزش و پرورش اسلامی و بالاخره اصلاحات در آموزش و پرورش اسلامی با مطالعات موردی در کشورهای اندونزی، افغانستان و پاکستان و نحوه اصلاحات صورت گرفته در مدارس این کشورها شرح داده شده است.

کتاب حاضر دومین جلد از یک مجموعه دوجلدی است که در آن ذیل "اهداف و مدل‌های آموزش و پرورش اسلامی" برخی تجربه‌ها و مدل‌های آموزشی و تربیتی مدارس اسلامی، با مطالعات موردی در کشورهای ترکیه، تایلند، سنگاپور، مالزی، بریتانیا، سوئد و ایران مورد بررسی قرار گرفته است.

یکی از مهم‎ترین جنبه‎های دانشِ حرفه‎ایِ تدریس که مورد غفلت قرار گرفته است، دانش اخلاقی است. آموزش معلمان و ارتقای سیاست‌های آموزشی در افزایش شایستگی‌های آنان، نقش به‌سزایی دارد. دانش‌های مورد نیاز معلمان اهمیت زیادی دارد، اما در این خصوص محدویتی وجود ندارد. نویسنده کتاب، مستقیم به سراغ مسائل اخلاقی کلاس و روابط کاری معلمان می‎رود و نمونه‌های عملی و واقعی موجود در تحقیقات خود را بررسی و گزارش می‎کند. او نشان می‎دهد که معلمان چگونه می‎توانند تصمیمات اخلاقی خوبی اتخاذ کنند و در صورت ابهام در روش انجام کار، چگونه می‎توانند با تعارضات اخلاقیِ محیط کارشان مبارزه کنند یا اینکه چرا گاهی در این مورد کوتاهی می‏‌کنند.

ژاپن به عنوان کشوری در عرصه تکنولوژی و صنعت شناخته می‌شود و بسیاری از صاحب‎نظران نیز ریشه‌های این پیشرو بودن را در ساختار نظام آموزشی این کشور جست‌وجو می‎کنند. نویسنده در این کتاب، معمولاً از کشور ژاپن و به ویژه مدارس آن به عنوان نماد «جمع‎گرایی» یا «گروه‎گرایی» یاد می‎کند و از کشور امریکا به عنوان نماد «فردگرایی». وی نظام آموزشی این دو کشور را با هم مقایسه می‌‏کند و نشان می‌دهد که معلمان ژاپنی با دادن اختیار عمل به دانش‌آموزان، آن‌ها را خودمختار بار می‌‏آورند و فردیت آن‎ها ر ا در جمعیت جست‌وجو می‎کنند.

در این کتاب، به شکل تفصیلی با رویکرد به کارگرفته شده در تربیت معلم، یعنی تربیت «معلم فکور» آشنا می‎شوید که سعی دارد به صورت فزاینده، عمل فکورانه را درمعلم و دانشجومعلم بارور کند. با این رویکرد، از جمله موضوعات و محورهای زیر در کتاب پی گرفته می‌شود: «تربیت فکری معلم از نگاه دین»، «ابعاد تفکر انتقادی در تربیت معلم فکور»، «نویسندگی، ابزار حرفه‌‏ای و بالندگی معلم فکور»، «اخلاق حرفه‎ای معلم فکور»، »تجربه زیسته معلم فکور»، «فناوری اطلاعات و توسعه حرفه‎ای معلم فکور»، «دانشگاه فرهنگیان و تربیت معلم فکور».

در این دوره پر تحول، عنصر دانش به عنوان سرمایه معنوی و فکری سازمان‌ها از جمله سازمان آموزش و پرورش، کلید اصلی موفقیت مدیران است . یکی از رویکردهای مدیریتی نوین که آموزش و پرورش کنونی برای رسیدن به اهداف خود به آن نیاز دارد، مدیریت دانش است. این کتاب که آن را در دو بخش می‌خوانید، نویسنده به تشریح و بررسی مدیریت دانش و تأثیر آن در تعالی آموزش و پرورش پرداخته است. مدیریت دانش: تعاریف، دیدگاه‌ها، نقش‌ها و رهنمودها، مدیریت دانش در عصر نوین، انواع دانش، مکاتب مدیریت دانش، مستندسازی تجربیات مدیران، منابع یادگیری مدیران و مدیریت دانش در مدارس، از جمله موضوعات کتاب هستند.