تاریخ معاصر ایران

جنبش‌های سیاسی اسلامی معاصر به بررسی و شناخت علمی نیاز دارند. کتاب پیش رو کوشیده است با روشی علمی و دقیق به شناختی نو از جنبش‌های اسلامی سیاسی معاصر دست یابد. این جنبش‌ها در کتاب الگوسازی شده‌اند و در قالب سه الگوی افراطی (مدل گروه‌های طالبان، القاعده و داعش)، لیبرال (مدل ترکیه) و نهضت‌محور (مدل ایران) بررسی و تحلیل شده‌اند. مطالب این کتاب با توجه به سرفصل‌های آموزشی دانشگاهی تدوین شده‌اند.

کتاب فرائدالادب اثر میرزا عبدالعظیم قریب گرگانی است که برای تدریس در مدرسه‌های نوین آغاز قرن چهاردهم هجری تدوین شد. در این مجموعۀ پنج دوره‌ای، شعرهای زیبا، حکایت‌های شیرین، و مطالب تاریخی و ادبی مفیدی از متن‌های کهن و برجستۀ معاصر گردآمده‌اند. کتاب حاضر از مجموعه‌ای چندجلدی که نخستین کتاب‌های کودک و نوجوان چاپ‌شده در ایران را در بر می‌گیرند، به زندگی پربار و آثار ارزشمند عبدالعظیم قریب نگاهی می‌اندازد و سپس با آوردن متن اصلی کتاب «فرائدالادب»، جایگاه آن را در آموزش زبان فارسی بررسی می‌کند. همچنین، منابعی که در تدوین دورۀ سوم کتاب به کار رفته‌اند، معرفی می‌شوند.

کتاب حاضر مروری تاریخی بر زندگی نامه و رویکردهای سیاسی- فرهنگی محمد مسعود، ر وزنامه‌نگار جسور و جنجال برانگیز عصر پهلوی و مدیر مسئول هفته‌نامه «مرد امروز» است. نویسنده سرشناس کتاب، علی ابوالحسنی (منذر) کوشیده است ابعادی تازه از سرشت و سرنوشت مسعود را مورد واکاوی قرار دهد. در این کتاب افزون بر زندگی‌نامه مسعود برخی از نوشته‌های ضد استبدادی (بیشتر علیه رضاخان) و ضد استعماری (علیه آمریکا، انگلیس، روس‌ها و صهیونیست‌ها)او آورده شده است و همچنین تقابل او با برخی شخصیت‌های مذهبی و همراهی با او برادران لنکرانی و بالاخره علل و عوامل ترور او مورد بررسی قرار گرفته است.

حوادث این داستان، در تهران و سبزوار شکل می‌گیرند و به نوعی منعکس‌کننده فضای مبارزات سیاسی دانشجویان در آن دوران است. قهرمان اصلی داستان، دانشجویی است که علاقه‌مند به دیدگاه‌های دکتر شریعتی است؛ اگرچه در پس‌زمینه این حوادث، فضای عمومی کشور پس از کودتای ۲۸ مرداد بازخوانی می‌شود. اگر رکورد و بیکاری بعد از پایان جنگ دوم جهانی، «احمد» را وادار به مهاجرت نمی‏‌کرد، او همچنان در سبزوار می‎ماند و هرگز با صمد آشنا نمی‎شد. احمد اسم جبهه ملی را نخستین‌بار از دهان او شنیده بود و... .

در شهریور ۱۳۲۰ متفقین ایران را اشغال می‌کنند و شهرهای جنوبی ایران بمباران می‌شود. در اثر این بمباران، چوپانی جوان و پسربچه‌ای پنج ساله که هر دو «رجب» نام دارند، دست راست خود را از دست می‎دهند. چوپان بعد از مرگ صاحب گله، راهی روستای دیگری می‌شود. بعد از دو سال، پسرک باید به مدرسه برود؛ اما آیا او می‌تواند با یک دست مدرسه برود و درس بخواند؟ داستان با نگرانی‌های پدرِ پسرک برای ادامه تحصیل و کار پسرش و ازدواج چوپان جوان ادامه پیدا می‌کند و... .

نویسندۀ این کتاب کوشیده است بر اساس ایده‌ها و مفاهیم شعر و نقد ادبی، نه به تفکیک شاعران، روایتی از این موضوع ارائه دهد. بنابراین، ابتدا «روایت معیار» شعر معاصر را نقد و معرفی کرده و سپس با اصلاح روایت رسمی و معیار، روایتی مبتنی بر داده‌ها و شواهد تاریخی و با دیدگاهی منسجم ارائه کرده‌است. در پایان نیز گزارشی تاریخی از شعر معاصر ایران به همراه یک جریان شناسی توصیفی داده است. در این کتاب، شعر معاصر به شعر نو منحصر نشده و انواع قدمایی نیز آمده‌اند. تحولات شعر معاصر پس از انقلاب اسلامی نیز در آن دیده می‌شود.

آیت‌الله مدرس از علمای برجستۀ ایران است که در سال‌های نهضت مشروطه نقش بسیاری در مجلس داشت. اثر حاضر کوشیده است به افکار، اندیشه‌ها و آرای این عالم دربارۀ مسائل اقتصادی بپردازد. در فصل اول کتاب زندگی و رخدادهای مهم زندگی این استاد شرح داده شده و در فصل بعد زیرساخت‌های توسعۀ اقتصادی در اندیشۀ شهید مدرس، از جمله مهم ترین مصوبات اقتصادی مجلس زمان شهید مدرس، قانون 23 جوزا، اسکان عشایر، مؤسسات قرض الحسنه، مالیات و نفت، بررسی شده‌اند.

گوشه‎‌هایی از زندگی امام قلی‌خان فرزند الله‌وردی خان که پس از مرگ پدرش به فرمانروایی ایالت فارس امپراتوری صفوی رسید، شرح داده شده است. از مهم‌ترین اقدامات او فتح هرمز و پایان دادن به تسلط پرتقالی‌ها در خلیج فارس بود که کتاب درباره چگونگی آن توضیح داده است.

در زمان جنگ ایران و عراق، ابراهیم همت یکی از سردارانی بود که تا پای جان با دشمن جنگید و کشته شد. او همیشه خود برای شناسایی منطقه می‌رفت و معتقد بود که شخص فرمانده باید از نزدیک وضعیت دشمن را ببیند و از همه چیز یادداشت بردارد. او در عملیات‌های مختلف در خط مقدم و همراه سربازانش می‌جنگید و لحظه‌ای از آن‌ها غافل نبود.

در دوران حکومت قاجار و هم‌زمان با آغاز جنگ جهانی اول، کشورهای انگلیس و روس ایران را اشغال کردند. در شمال کشور میرزا کوچک‌خان بدون سلاح و نیرو شروع به مبارزه کرد و به تدریج افراد زیادی به او ملحق شدند. آن‌ها توانستند در مناطق مختلف شمال کشور، روس را شکست دهند. دولت انگلیس به قوای روس پیوست و شهر رشت را اشغال کرد. حکومت وقت با انگلیس متحد بود و میرزا نمی‌خواست با سربازان ایرانی بجنگد.