تاریخ معاصر ایران

آیت‌الله مدرس از علمای برجستۀ ایران است که در سال‌های نهضت مشروطه نقش بسیاری در مجلس داشت. اثر حاضر کوشیده است به افکار، اندیشه‌ها و آرای این عالم دربارۀ مسائل اقتصادی بپردازد. در فصل اول کتاب زندگی و رخدادهای مهم زندگی این استاد شرح داده شده و در فصل بعد زیرساخت‌های توسعۀ اقتصادی در اندیشۀ شهید مدرس، از جمله مهم ترین مصوبات اقتصادی مجلس زمان شهید مدرس، قانون 23 جوزا، اسکان عشایر، مؤسسات قرض الحسنه، مالیات و نفت، بررسی شده‌اند.

گوشه‎‌هایی از زندگی امام قلی‌خان فرزند الله‌وردی خان که پس از مرگ پدرش به فرمانروایی ایالت فارس امپراتوری صفوی رسید، شرح داده شده است. از مهم‌ترین اقدامات او فتح هرمز و پایان دادن به تسلط پرتقالی‌ها در خلیج فارس بود که کتاب درباره چگونگی آن توضیح داده است.

در زمان جنگ ایران و عراق، ابراهیم همت یکی از سردارانی بود که تا پای جان با دشمن جنگید و کشته شد. او همیشه خود برای شناسایی منطقه می‌رفت و معتقد بود که شخص فرمانده باید از نزدیک وضعیت دشمن را ببیند و از همه چیز یادداشت بردارد. او در عملیات‌های مختلف در خط مقدم و همراه سربازانش می‌جنگید و لحظه‌ای از آن‌ها غافل نبود.

در دوران حکومت قاجار و هم‌زمان با آغاز جنگ جهانی اول، کشورهای انگلیس و روس ایران را اشغال کردند. در شمال کشور میرزا کوچک‌خان بدون سلاح و نیرو شروع به مبارزه کرد و به تدریج افراد زیادی به او ملحق شدند. آن‌ها توانستند در مناطق مختلف شمال کشور، روس را شکست دهند. دولت انگلیس به قوای روس پیوست و شهر رشت را اشغال کرد. حکومت وقت با انگلیس متحد بود و میرزا نمی‌خواست با سربازان ایرانی بجنگد.

در دوران حکومت احمدشاه قاجار و در جنگ جهانی اول، انگلیس بندر بوشهر را اشغال کرد. مردم روستای تنگستان در نزدیکی بوشهر، به رهبری رئیس‌علی دلواری، در مقابل سربازان انگلیسی ایستادگی کردند. رئیس‌علی به آن‌ها اجازه صید مروارید نمی‌داد و تفنگ‌هایشان را می‌گرفت و مردان دلوار را مسلح می‌کرد. همچنین در حمله‌ای که انگلیسی‌ها به دلوار ‌کردند، آن‌ها را شکست داد و به عقب ‌راند.

در دوران حکومت ناصرالدین‌شاه قاجار، انگلیس برای تصرف بوشهر، به ریشهر در نزدیکی بوشهر حمله کرد و چند هزار سرباز در ساحل پیاده شدند. باقرخان تنگستانی همراه پسرش احمدخان با تعداد کمی تفنگ‌چی در مقابل آن‌ها ایستاد و موفق ‌شد افراد بسیاری از سربازان و افسران انگلیسی را از بین ببرد.

در آن‌ هنگام که روس‌ها با دامن زدن به اختلافات حاکمان شهرهای شمالی ایران توانستند شهرهای شیروان، شکی و باکو را به اشغال خود درآورند، یکی از سرداران ایرانی به نام حسن‌خان ساری اصلان، با سربازانش شجاعانه با آن‌ها جنگید و اجازه نداد شهر ایروان به دست روس‌ها بیفتد.

هنگامی که روس‌ها به خاک ایران حمله کرده بودند و شهرهای شمالی را در تصرف داشتند، عباس میرزا با سپاهش شجاعانه در برابر آن‌ها جنگید و پیروزی‌های بسیاری به دست آورد. سپاه ایران‌ توانست باکو را پس بگیرد و روس‌ها را به عقب براند. فتحعلی‌شاه علیه روس با انگلیس متحد ‌شد. عباس‌میرزا با مشورت انگلیس تصمیم گرفت به روس حمله کند؛ ولی با خیانت مواجه ‌شد.

زمانی که کشور انگلیس و هلند، بعضی از جزایر ایران را اشغال کرده بودند، میرمهنا جوان نوزده ساله، با زیرکی و شجاعت، تجارتخانه انگلیس در ساحل بندر ریگ را تصرف کرد و پرچم آن‌ها را پایین ‌کشید. او همچنین به هلندی‌ها که در جزیره خارک مستقر بودند، حمله کرد و کشتی‌های آن‌ها را گرفت.

کشور پرتغال بیش از صد سال پیش جزیره هرمز را اشغال کرد و با وحشتی که در مردم به وجود آورده‌ بود، هرکاری که می‌خواست انجام می‌داد. امام‌قلی‌خان به فرمان شاه‌عباس و با وجود تعداد کم سربازانش، با شجاعت به جزیره هرمز حمله کرد. با اینکه قلعه پرتغالی‌ها بسیار محکم و مجهز بود، آنجا را تسخیر کرد و آن‌ها را شکست داد.