تاریخ معاصر ایران

در زمان حکومت سلسله صفوی، امپراتوری عثمانی شهر تبریز را اشغال کرد و ازبک‌ها نیز خراسان را در تصرف داشتند. الله‌وردی‌خان، حاکم شیراز و فرمانده ارتش، با نقشه‌ای زیرکانه همراه شاه‌عباس، پس از آزاد کردن شهرهای خراسان و با برنامه‌ریزی دقیق، سربازان عثمانی را غافلگیر کرد و عثمانی‌ها به اجبار تسلیم شدند.

پهلوان عبدالرزاق باشتینی به آذربایجان رفت و در مسابقات کمان‌کشی شرکت کرد. او در مقابل سلطان ابوسعید، پادشاه مغول، پیروز ‌شد. سلطان او را به عنوان رئیس نگهبانان انتخاب کرد و برای جمع‌آوری مالیات به کرمان ‌فرستاد. عبدالرزاق پهلوان که تحمل دیدن رنج و شکنجه مردم را نداشت، به باشتین بازگشت و همراه با یارانش برای گرفتن حق مردم قیام کرد. آن‌ها خود را سربدار نامیدند.

خاطراتی از تظاهرات و فعالیت‌های ضد رژیم پهلوی قبل از انقلاب با حضور راوی که درواقع خود نویسنده است، ارائه می‌شود. لیلا فعالیت‌های خود علیه رژیم را از تابستان 1357 آغاز می‌کند. زمانی که زمزمه‌های حضور جدی مردم در خیابان‌ها شنیده می‌شود. توجه ویژه داستان به در صحنه بودن نوجوانان، به خصوص دختران در فضای پیش از انقلاب است.

نمایشنامه درام این کتاب کاربردی و فعالیت‌محور است و مهم‌ترین وقایع، قرارداد‌ها و چهره شخصیت‌های تاریخی و نیروهای استعماری از دوره قاجار تا ورود امام خمینی(ره) به نمایش در می‌آید. همچنین به طور ویژه به معرفی نقش زنان در وقایع تاریخی پرداخته شده است.

داستان زندگی میرزا علی آقا تبریزی مشهور به «ثقة‌الاسلام تبریزی» یا « ثقة الاسلام دوم» را در این کتاب مطالعه خواهید کرد. ایشان از علمای آذربایجان و از مشروطه‌خواهان ایرانی و پیشوای شیخیه تبریز هستند که «مرأة‌الکتب» و «بث‌الشکوی» از آثار به‌جای مانده ایشان است. تبریزی به مشروطه مشروعه معتقد بود و تلاش می‌کرد تا سلطنت را محدود کند. تأسیس «دارالشورا» برای مقابله با تلاش دولت‌های خارجی در تضعیف اسلام، از اقدامات ایشان بوده است.

کتاب به ارائه و بررسی وصیت‌نامه سیاسی ــ الهی امام خمینی(ره) بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران که در ۲۶ بهمن ماه ۱۳۶۱ ه.ش نگاشته شده است، اختصاص دارد. این وصیت‌نامه از یک مقدمه ۸ هشت صفحه‌ای، دو تذکر اساسی و هجده بند تشکیل شده است. مخاطبان با مطالعه این کتاب با اندیشه‌های امام خمینی(ره) در نفی طاغوت و معرفی اسلام ناب محمدی (ص) و نیز مختصات فکری ایشان با تکیه بر رهیافت‌های چهارگانه فقهی، عرفانی، فلسفی و کلامی آشنا می‌شوند.

این جلد شرح زندگی شیخ اسماعیل شیخ‌المشایخ امیرمعزی، از کتاب‌شناسان کمتر شناخته‌شده سده اخیر است. دوران زندگی شیخ‌المشایخ، رئیس کتابخانه سلطنتی و خالق کتاب «نوادرالامیر» (حکایت‌ها و داستان‌های عمدتاً واقعی درباره میرزا تقی‌خان امیر‌کبیر، نخستین صدر اعظم ناصرالدین شاه) به‌عنوان کتاب‌شناس و نسخه‌شناس در این مجلد بررسی شده است.

این جلد از مجموعه به معرفی و شرح زندگی مجید اروانی، از رجال فرهنگی تبریز اختصاص دارد. در این مجلد نشر او به‌عنوان ناشر اصلی صمد بهرنگی، منتقد اجتماعی و داستان‌نویس در زمینه فولکلور آذربایجانی و خالق کتاب «ماهی سیاه کوچولو»، به‌همراه فهرست آثار منتشر شده‌ وی بررسی شده است.

این جلد به معرفی و شرح زندگی محمد‌حسین رکن‌زاده آدمیت متخلص به «سالک» از رجال فرهنگی فارس اختصاص دارد. کتاب، آثار رکن‌زاده در سه زمینه داستان‌های تاریخی، شرح‌حال سرآمدان ادبی ــ فرهنگی و متون ادبی و شعر پارسی و نیز کارنامه نشر خالق کتاب «دلیران تنگستان» را مورد مطالعه قرار داده است.

کتاب به شرح زندگی عباس‌علی پاسبان رضوی، از رجال فرهنگی مشهد پرداخته است. همچنین کارنامه نشر پاسبان با توضیح چگونگی تأسیس انتشارات باستان و نیز ارائه فهرست منتشر شده از این انتشارات مورد مطالعه قرار گرفته است.