اختلال های رفتاری هیجانی

درصدی از افراد هر جامعه‌ای کودکان با نیازهای ویژه هستند که مسئلۀ اصلی آ‌ن‌ها در جامعه، نه کمبود امکانات و تسهیلات، بلکه نگاه و نگرش منفی و ترحم‌آمیز دیگر افراد جامعه است. این کتاب به طور مفصل و دقیق افراد با نیازهای ویژه را در یازده گروه معرفی می‌کند؛ از جمله: کم‌توانی ذهنی، تیزهوشی، ناتوانی‌های یادگیری، نارسایی توجه-فزون‌کنشی و اختلال‌های هیجانی رفتاری. محورهای اصلی آموزشی، توان‌بخشی، روان‌شناختی و پزشکی هر گروه، بررسی آخرین دستاوردهای پژوهشی و منابع موجود دنیا بحث می‌شود.

نحوۀ تربیت فرزندان همواره از دغدغه‌های والدین بوده‌است. این کتاب در چهار بخش والدین را راهنمایی می‌کند با کودکان خود چگونه رفتار کنند. ویژگی‌های خانواده‌های امروز ایران از جمله بچه‌های دردانه، مادران حساس و پدران گرفتار در بخش اول بررسی می‌شوند. ویژگی‌های مدرسه‌های ایران مثل معضل نمره، معلم کم‌حوصله و مدیر کارپرداز در بخش دوم مطرح شده‌اند. پیامدهای مسائل خانه و مدرسه مثل بدغذایی و بدخوابی، کم‌رویی، و پرخاشگری در فصل سوم آمده‌اند و در نهایت، مهارت‌های زندگی (از جمله: خودآگاهی، همدلی، روابط بین فردی، ارتباط مؤثر و نه‌گفتن) در فصل آخر بررسی شده‌اند.

والدین کودکان دارای نیازهای خاص در زندگی با چالش‌های زیادی روبه‌رو می‌شوند. کتاب حاضر راهنمایی عملی است که خطوط مداخله در خانه و مراکز آموزشی را با تأکید بر تحلیل رفتار کاربردی برای کودکان دچار اتیسم و سایر کودکان خاص ترسیم می‌کند. در بخش‌های اول و دوم کتاب اصطلاحات و روش‌های عملی تشریح شده‌اند. در بخش سوم سؤال‌های رایج والدین این کودکان مطرح و مداخلات مبتنی بر اصول تحلیل رفتاری ارائه‌شده‌اند. نویسنده کوشیده است به والدین بیاموزد چگونه به فرزندشان فرصت دهند تا موارد آموخته‌شده را تعمیم دهد.

عملکرد خوب در زمینۀ هوش هیجانی می‌تواند موفقیت و پیشرفت را در پی داشته باشد. در فصل‌های اول و دوم این کتاب مفهوم هوش هیجانی و برخی نظریه‌های علمی معرفی‌شده‌اند. مطالب کاربردی پرورش هوش هیجانی و اصول فرزندپروری بر اساس هوش هیجانی برای والدین و مربیان نیز در فصل‌های سوم و چهارم آمده‌اند.

در این کتاب پیش‌نیازهایی برای جلوگیری از بروز اختلالات یادگیری در نوآموزان پیش‌دبستانی مطرح شده است. به گفتۀ نویسنده، تعیین اختلالات در کودکان به این امر بستگی دارد که مربیان بتوانند رفتار را متناسب با سن کودک مشاهده کنند و به روانشناسی رشد آگاه باشند. جدولی از مراحل مهم رشد طبیعی از سه ماهگی تا دوازده سالگی در این کتاب طراحی شده است تا مربیان با این تغییرات آشنایی بیشتری پیدا کنند. فعالیت‌هایی نیز در بخش‌های پایانی وجود دارد تا با انجام آن‌ها، مهارت‌های کودکان تقویت شود.

هوش هیجانی یعنی داشتن ظرفیت شناخت احساسات، هیجانات، نیروها و توانمندی‌های بالقوۀ خود و دیگران و استفاده‌ از آن‌ها. این کتاب با تمرین‌های متنوع و کارامد می‌کوشد این هوش را تقویت کند. موضوع‌های آن عبارت‌اند از: مؤلفه‌های درون فردی (خودآگاهی هیجانی، ابراز وجود، عزت نفس، خود‌شکوفایی و استقلال)؛ مؤلفه‌های بین فردی (همدلی، مسئولیت ‌پذیری اجتماعی و روابط بین‌فردی)؛ سازگاری (حل مسئله، واقع‌گرایی و انعطاف‌پذیری)؛ مدیریت استرس (تحمل فشار روانی و کنترل تکانه)؛ خلق عمومی (خوش‌بینی و شادمانی). برای تقویت هر موضوع چندین فعالیت طراحی شده است.

تشخیص، آموزش و توان‌بخشی افراد استثنایی به آموزش‌ها و مهارت‌هایی نیاز دارد. نویسندۀ کتاب حاضر کوشیده است اطلاعات اساسی مورد نیاز را برای کمک به اهل فن در مسائل توانبخشی استثنایی در این کتاب گردآورد. رویکرد این کتاب درمان به شیوۀ شخص محور است که مهم‌ترین حیطة‌های مورد توجه آن عبارت‌اند از: مدیریت خود، مهارت‌های اجتماعی، شرکت در جامعه و امنیت. نویسنده دیدگاه‌ها و روش‌های مختلف را در هم آمیخته و در 14 فصل به موضوع پرداخته است. «انواع اختلال‌های ارتباطی، ناتوانی یادگیری، عقب ماندگی ذهنی، اختلال‌های رفتاری هیجانی، آسیب‌های شنوایی، بینایی و جسمی، اختلال‌های طیف اتیسم و ناتوانی‌های شدید چندگانه» از دیگر موضوعات این کتاب هستند.

توانایی کودک در احساس، درک و سازمان‌دهی اطلاعات حسی از محیط و بدن را یکپارچگی حسی گویند. این کتاب می‌کوشد در زمینۀ رفتار‌ها و علائم مرتبط با اختلال عملکرد یکپارچگی حسی و مسائل حسی اطلاعاتی به مخاطب بدهد و به طور خاص بر اختلال اتیسم، بیش فعالی ونقص توجه، ناتوانی‌های یادگیری و اختلال دوقطبی متمرکز است. در واقع قصد دارد به مخاطب کمک کند کودکان مبتلا به درجات شدید اختلال عملکرد حسی را تشخیص دهد تا با روش‌ها و مداخلات درمانی به بهبود آن‌ها کمک کند. نویسنده به والدین کمک می‌کند در تصمیم‌گیری ها، اهداف و راهنمایی‌های لازم در زندگی چنین کودکی، از هفت ماهگی تا بزرگ‌سالی، سهیم باشند. در این کتاب، برخی روش‌های مدیریت اختلال عملکرد حسی، اهمیت شناسایی زود‌هنگام، و روش‌ها و مداخلات درمانی قابل اجرا در خانه و مدرسه به بحث گذاشته شده‌اند.

تغییرات منظمی که در طول زمان در فرایند دانستن، فهمیدن، یادآوری و اندیشیدن رخ می دهند، رشد شناختی نامیده می‌شوند. در کتاب حاضر، مخاطب با مفاهیم و نظریه‌های این نظریه آشنا می شود، مراحل رشد شناختی پیازه را می‌خواند، با نظریۀ ویگوتسکی در این باره و مراحل رشد زبان از نظر او آشنا می شود، کاربردهای آموزشی نظریۀ ویگوتسکی را می فهمد و سپس با نظریه‌های رشد شناختی برونر و دیدگاه‌ها و مدل‌های پردازش اطلاعات از نظر او آشنا می شود. در فصل دوم کتاب با فرایند های اساسی در رشد شناختی روبه‌رو می شود. در فصل بعد، دربارۀ فلسفه ورزی در کودکان نکاتی می‌خواند. در فصل چهارم، با عنوان «رشد شناختی کودکان دوزبانه»، از رشد فرازبانی دوزبانه‌ها و رشد مغزی، رشد حافظه و رشد تئوری ذهن آنان مطلع می‌شود. در فصل پنجم باب جدیدی گشوده می‌شود و اختلالات رشد شناختی شامل ناتوانی های یادگیری، گفتار، شنوایی و زبان عرضه می شوند. در فصل ششم رشد شناختی در دوران کودکی به عنوان یک مهارت و در فصل آخر نیز اثر حد واسط رشد شناختی در گسترش نگرانی کودکان مطرح است.

آشنایی با تمرینات مربوط به رشد و اصلاح آن‌ها به عنوان روش‌های عملی و کاربردی برای برطرف کردن ضعف‌ها و مشکلات حرکتی کودکان و نوجوانان ضروری است.کتاب حاضر شامل212 تمرین ادراکی-حرکتی متنوع با ذکر اهداف مربوطه است که به رفع بسیاری از مشکلات حرکتی و آموزشی کمک می‌کنند. بخش اول کتاب اطلاعات کاملی را برای مخاطبی در بر دارد که می‌خواهد آزمایشکاه ادراکی-حرکتی بسازد . آزمون تعیین سطح مهارت ساده‌ای نیز در این بخش گنجانده شده‌است. در کل، کتاب 200 فعالیت ایستگاهی بسیار ساده و قابل اجرا، شامل تصویرهای آن برای استفاده در آزمایشگاه یادگیری ادراکی-حرکتی می‌شود. فعالیت‌های دوطرفه در فصل دوم، فعالیت‌های یک‌طرفه در بخش سوم و فعالیت‌های جانبی ضربدری در فصل چهارم ارائه‌شده‌اند. بخش آخر نیز شامل فعالیت‌های نهایی و نتیجه‌گیری از برنامه‌ای 32 هفته‌ای است.