اختلال های رفتاری هیجانی

"گروه‌های دانش‌آموزان با نیازهای ویژه، شامل دانش‌آموزان تیزهوش، کم‌توان ذهنی، مشکلات شنوایی، مشکلات بینایی، مشکلات تکلم، اختلالات یادگیری، اختلالات رفتاری، اختلالات حرکتی، و افراد دارای بیماری‌های صعب‌العلاج می‌شوند. در سه فصل اول کتاب، نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات در کلاس درس، انواع سخت‌افزارهای مورد نیاز در آموزش ویژه، و مزایا و نحوۀ کار با تختۀ هوشمند شرح داده شده است. فصل چهارم به معرفی گروه‌های گوناگون دانش‌آموزان دارای نیازهای ویژۀ آموزشی و منابع فناوری‌های کمکی مربوط به هر یک از گروه‌ها اختصاص دارد. فصل پنجم جنبۀ دیگری از کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات را در این زمنیه شرح می‌دهد و فصل ششم برخی منابع کمکی را معرفی کرده است. واژه نامۀ فارسی به انگلیسی و انگلیسی به فارسی و گزارش‌های چند مطالعۀ موردی درپایان کتاب آمده است.

نویسنده این کتاب به معرفی و نقد نظریه‌های سازنده‌گرایی و آموزش‌گرایی، و روش‌های تدریس معلم‌محور و دانش‌آموز‌محور پرداخته‌ و نیز انواع روش‌های تدریس به دانش‌آموزان دارای نیازهای ویژه را شرح می‌دهد. این دانش‌آموزان عبارت‌اند از دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی و دانش‌آموزان دارای نارسایی یادگیری ویژه، اختلال نارسایی توجه-بیش‌فعالی، اختلال‌های هیجانی-رفتاری، اختلال‌های ارتباطی، آسیب شنوایی، آسیب بینایی، اختلال‌های طیف اتیسم، ناتوانی‌های چندگانه و آسیب‌های جسمی، و نیز دانش‌آموزان تیز هوش و با استعداد. سه فصل پایانی کتاب به موضوع‌هایی نظیری آموزش معلمانی که به دانش‌آموزان دارای نیازهای ویژه درس می‌دهند، مدیریت زمان و فضای آموزشی این کودکان، و ارزیابی میزان یادگیری آنان اختصاص دارند.

این کتاب براساس پژوهش‌های علمی و به منظور مطالعه نوجوانان مبتلا به اختلال دوقطبی تدوین شده است، درباره نشانه‌های این اختلال و علل شیوع و درمان به موقع آن توضیح داده شده است. همچنین راهکارهایی نیز برای بهبود کیفیت زندگی نوجوانان مبتلا ارائه شده است.

افراد درگیر درمان و توان‌بخشی کودکان دچار بیماری‌های حاد و مزمن مخاطبان این کتاب خواهند بود. نویسنده کوشیده است کفایت اجتماعی کودکان دچار بیماری‌های حاد و مزمن را بررسی کند. در فصل اول کتاب بحث کفایت اجتماعی و بیماری‌های مزمن (دیابت، آسم،فیبروز کیسه‌ای، حمله‌های تشنجی) در کودکان، در فصل دوم بیماری‌های اکتسابی (سرطان و ضربه‌های مغزی) و در فصل سوم بیماری‌های ژنتیکی (سندروم ویلیامز، نروفیبروماتوز، توبروس اسکاروزیس، سندروم ترنر، سندروم X شکننده و فنیل کتونوریا) بررسی شده‌اند. البته نویسنده به همۀ بیماری‌ها نپرداخته‌است، اما شایع‌ترین آ‌ن‌ها را آورده‌است.

درمانگران بالینی، متخصصان تعلیم و تربیت و والدینی که برای حل مشکلات اجتماعی فرزندانشان به دنبال پاسخ می گردند، مخاطبان این کتاب خواهند بود. نویسنده کوشیده است با آوردن نمونه‌های موردی، کوشش‌ها و موفقیت‌های کودکان دچار انواع اختلال را به تفصیل توضیح دهد و چارچوبی تحولی به منظور فهم مخاطب از توانایی‌های اجتماعی سنین گوناگون ارائه دهد. کتاب با بحث نظریه‌های توانایی اجتماعی شروع می‌شود و با موضوع روند تحولی کودکان در مراحل رشد ادامه‌می‌یابد. نویسنده معتقد است، محیط در کنار وراثت، در رشد و اکتساب مهارت‌های اجتماعی نقش مهمی دارد. کتاب حاضر به نقش اعضای خانواده و متولیان امور مدرسه در روند تحول کودک نیز پرداخته ‌است. برنامه‌هایی مقدماتی به منظور درک و تشخیص زمینه‌های نگرانی و مروری بر مداخله‌های درمانی نیز از دیگر محتواهای کتاب هستند.

"یکپارچگی حسی" روندی است که طی آن مغز تجربه‌های حسی متفاوت، از جمله بینایی، شنوایی، بویایی، لامسه، حرکت، آگاهی بدنی و جا به جایی نقطۀ ثقل بدن را تفسیر و سازمان‌دهی می‌کند. دورۀ سه تا هفت سالگی مهم‌ترین مرحله برای شکل‌گیری یکپارچگی حسی است، زیرا توانمندی و گیرایی مغز نسبت به درک حس‌ها و سازمان‌دهی آن‌ها در این مرحله بسیار مطلوب است. روشن است که هر گونه اختلال در جریان رشد و تکامل یکپارچگی حسی سبب برخی اختلالات رفتاری می‌شود که از جملۀ آن‌ها می‌توان به رکود حسی، تدافع حسی، تدافع لامسه‌ای، ناامنی جاذبه‌ای و کنش‌پریشی اشاره کرد. ارزیابی و تشخیص کودکان دارای مشکلات یکپارچگی حسی و روش‌های درمانی فردی و جمعی و درمان این بیماری‌ها از طریق کار درمانی و بازی در این کتاب آمده است.

"درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد" رویکردی درمانی است که از فرایندهای پذیرش، تمرکز ذهنی، تعهد و فرایندهای رفتاری به منظور ایجاد انعطاف‌پذیری روانی استفاده می‌کند. هدف اصلی این رویکرد آن است که فرد با کنترل مؤثر دردها، رنج‌ها و تنش‌هایی که زندگی لاجرم برای او ایجاد کرده است، زندگی پربار و معناداری برای خود رقم بزند. فصل‌های دوم تا یازدهم کتاب مبانی فلسفی و نظری، رابطۀ درمانی، فنون و راهبردها و برخی جنبه‌های فنی و تخصصی اجرای این رویکرد را شرح می‌دهند. دو فصل سیزدهم و چهاردهم با عنوان‌های "نمونه‌های درمانی" و "اشتباهات و سئوالات رایج در درمان" نیز برای درمانگران تازه کار رهنمودهایی دارد.

برنامه‌های اثربخش مدیریت رفتار باید بر نیاز کودکان و برنامه‌ریزی و حل مسئله تأکید داشته باشند. در اثری که پیش رو دارید، آخرین تحقیقات و نیز جدیدترین روندهای درمان شناختی- رفتاری برای مبتلایان به اختلال کمبود توجه- بیش‌فعالی، اختلال‌های هیجانی و پرخاشگری معرفی و بررسی شده است.

هوش هیجانی قسمتی از هوش است که اهمیت زیادی در روابط اجتماعی دارد و این موضوع بیشتر در تربیت کودک اهمیت پیدا می‌کند. فعالیت‌ها و بازی‌هایی که در این کتاب معرفی شده است، مهارت سازگار کردن افکار و رفتار با تغییرات محیط و موقعیت‌ها را به کودکان آموزش می‌دهد. ذیل عنوان هر بازی، نحوه اجرای آن و وسایل ضروری برای انجام آن درج شده است.

هوش به عنوان یکی از عوامل مهم در یادگیری و سازش انسان با محیط، همواره مرکز توجه روان‌شناسان و فعالان عرصه تعلیم و تربیت بوده است. در این کتاب بازی‌های گروهی و آموزشی که به تقویت استقلال در کودکان می‌انجامد معرفی شده است. کودکان طی بازی‌ها، توانایی هدایت افکار و اعمال خود در تعاملات اجتماعی را فرامی‌گیرند.