آسیب دیده بینایی

کودکان دچار اختلال نقص توجه-بیش فعالی حدود 5 تا 7 درصد از جمعیت دانش‌آموزان را تشکیل می‌دهند و کتاب حاضر می‌کوشد اطلاعاتی برای افراد درگیر با چنین کودکانی فراهم کند. فصل‌های اول و دوم اطلاعاتی پایه‌ای به مخاطب می‌دهند. البته در فصل اول افسانه‌ها و برداشت‌های نادرست در این‌باره آمده‌اند. فصل سوم به روندهای ارزیابی اختلال نقص توجه -بیش‌فعالی اختصاص یافته و در فصل‌های چهار و پنج چگونگی سرویس‌دهی به کودکان در مدارس مطرح شده‌است؛ اینکه چطور با سیستم آموزشی خاص هماهنگ شوند. این فصل معلمان را با تمام راه‌های درمان درگیر خواهد کرد. در فصل ششم نیز والدین و مشکلات آن‌ها در برخورد با کودک بیش‌فعال مورد بحث قرارمی‌گیرند. در فصل هفتم دربارۀ تجویز دارو، انواع تجویز، عوارض جانبی داروها و نقش مدارس در درمان با تجویز صحبت شده است. فصل هشتم به ارزیابی عملکرد رفتاری«FBA»و مراحل ارزیابی عملکرد آن اختصاص دارد. در فصل‌های بعد مداخلات رفتاری صحیح، روش‌های ساختاری خاص و دیدگاهی کلی از مداخلات خود تنظیمی ارائه شده‌اند. در فصل آخر نیز مهارت‌های ابقا و سازمان‌دهی در این باره آمده‌اند.

درمان شناختی رفتاری رویکردی درمانی است که بر اضطراب و افسردگی تأثیر بسیاری دارد و طبق ادعای نویسندۀ این کتاب، رویکرد مؤثری در درمان مشکلات روان شناسی محسوب می‌شود. کتاب حاضر کارورزان این رویکرد را که تجربه‌های زیادی در کار دارند هدف قرار داده است و به خصوص درمان کودکان و نوجوانان را در نظر دارد. نویسنده در 16 فصل مطالب را جمع‌آورده است که چند فصل از آن‌‌ها عبارت‌اند از: : دانش از کودکان و بافت زندگی‌شان؛ والدین و تحول کودک؛ مشکلات دوران کودکی؛ اتحاد درمانی؛ فعالیت مشارکتی؛ ساختاردهی فرایند درمانی؛ تسهیل درک روان‌شناسانه؛ تسهیل تغییر. در فصل آخر نیز پیشنهادهایی دارد برای شرایطی که این رویکرد درمانی کارساز نباشد. نویسنده در همۀ بخش‌ها نمونه‌هایی واقعی را مثال می‌زند و راهنمایی‌هایی عملی ارائه می‌دهد.

سلول‌های مغز، برخلاف بیشتر سلول‌های بدن، پس از تخریب نمی‌توانند دوباره تولید شوند. اما مغز می‌تواند با بازیابی خود، عملکرد از دست‌رفته‌اش را دوباره پیدا کند. برنامه‌های بازتوانی با شکل‌دادن راه‌های جایگزین، اثرات زیانبار آسیب مغزی را به حداقل می‌رسانند. کتاب حاضر شامل مجموعه‌ای از تمرین‌های ارتقادهندۀ مغز است که به اعتبار قابل قبول دست یافته‌اند. در واقع، تمرین‌‌ها حاصل تجربۀ کار فردی یا گروهی با افرادی است که دچار آسیب مغزی شده، اما به زندگی بازگشته‌اند. مطالب در سه بخش تنظیم شده‌اند: جزوه‌های حاوی مطالبی دربارۀ جوانب آسیب مغزی؛ تلفیقی از تمرین‌های شناختی برای انگیزه بخشیدن، یاری رساندن و راهکار دادن به افراد دچار اختلالات شناختی ؛ تمرین‌های ارتقای سازگاری هیجانی، بینش، پذیرش و رشد.

آشنایی با مغز را باید از نقطه‌ای آغازکرد. کتاب پیش رو به «توانایی توجه»، به عنوان یک عملکرد کلیدی مغز، می‌پردازد. توجه نیاز به فعال‌ساز ی دارد. تمرین‌های این کتاب در همین راستا از ساده به مشکل و در شش سطح دشواری ارائه‌شده‌اند. مجموع تمرین‌ها در 24 پله با این عنوان ها آمده‌اند: « توجه، بادقت،‌ بی‌دقت؛ توجه پایدار؛ توجه تقسیم شده؛ فراشناخت؛ زنگ تفریح، اتاق توجه؛ زنگ تلفن؛ ورزش مورد علاقه توجه؛ بشقاب غذای مغز و ... در انتهای کتاب پاسخ‌نامه تمرین‌ها آمده است.

لازم است والدین کودکان بیش فعال اطلاعاتی دربارۀ این اختلال و چگونگی مواجهه با فرد مبتلا داشته باشند. نویسندۀ این کتاب کوشیده است نه یک مجموعه دستورالعمل، بلکه مجموعه‌ای نکتۀ علمی مفید برای کمک به روند پردازش تحریک کودک بیش فعال ارائه دهد. والدین و درمانگران در فصل اول کتاب با عمدی یا ارادی بودن رفتار چنین کودکی، حس یکپارچگی و مراحل و ارزیابی آن و حتی درمان نکاتی می‌آموزند. در فصل بعد انواع بیش فعالی و مشکلات مربوط به خواب یا تغذیه در بیش فعالی بررسی می‌شود. مخاطب در فصل سوم نکاتی دربارۀ مغز می آموزد تا بهتر متوجه بعضی اعمال کودک بیش فعال شود. در فصل چهارم سیستم‌های حسی اصلی به طور مجزا بررسی می‌‌شوند: لامسه، شنوایی، بینایی، لمس و بویایی. درمان یکپارچگی حسی موضوع بخش پنجم کتاب است. در فصل بعد نویسنده برای تعامل با چنین کودکی توصیه‌هایی می‌کندو بازی‌ها و اسباب‌بازی‌هایی را پیشنهاد می‌دهد. در فصل هفتم مستندات علمی کار ارائه‌شده‌اند و در فصل آخر نیز پرسش‌نامه‌ای برای والدین آمده است.

نقاشی استعدادهای فردی را شکوفا می‌کند. کتاب حاضر در چهار فصل به تأثیر نقاشی بر رشد کودک می‌پردازد. در فصل اول با عنوان «شناخت نقاشی کودک» مخاطب با ویژگی‌های نقاشی کودک، انگیزۀ او برای نقاشی، مراحل رشد توانایی هنری کودک، انواع خط، و رنگ و احساس کودک اختصاص دارد. در فصل دوم با عنوان «نقاشی، شخصیت و رشد کودک» مواردی مثل تأثیر نقاشی بر زندگی عاطفی و ادراک کودک و نیز جنبه‌های بیانگرانۀ نقاشی آمده‌اند. در فصل سوم «نقاشی و شکوفایی خلاقیت»، از خلاقیت و هوش، مفهوم و سطوح خلاقیت، و نیز تأثیر نقاشی بر خلاقیت سخن به میان آمده ‌است. در فصل چهارم که«نقاشی درمانی» نام دارد، ارزیابی شخصیتی و روان‌سنجی با نقاشی، امید بخشی، ایجاد حس چیرگی و درمان انواع اختلال‌های روانی با نقاشی مطرح شده اند.

تاب‌آوری نوعی سازگاری مثبت در واکنش به شرایط ناگوار است. کتاب حاضر دربارۀ حوزه‌های تاب‌آوری و عوامل مرتبط با آن در سال‌های آغازین کودکی توضیح می‌دهد. در بخش اول این اثر احساس امنیت و کیفیت دلبستگی، روابط کودک با هم‌سالان، والدین و مراقبان، شایستگی‌های اجتماعی و هیجانی، به همراه چک‌لیست‌های سنجش امنیت، استعداد، هیجانات و شایستگی‌های اجتماعی کودکان بررسی می‌شوند. بخش دوم با عنوان «مداخلات» به ارائۀ روش‌های عملی تقویت تاب‌آوری و راهبردهای مداخله‌ای با ذکر موردپژوهی دو کودک سه و چهار ساله اختصاص یافته‌است.

رفتارشناسی درمانی نوعی روان‌درمانی است که اثربخشی آن در درمان افسردگی و اضطراب ثابت شده‌است. نویسندۀ کتاب حاضر می‌کوشد ابزاری در اختیار مخاطب قراردهد تا به کمک آن بتواند بر ناراحتی‌های روانی غلبه کند. این کتاب شامل مجموعه‌ای تمرین است که در جلسات رفتاردرمانی شناختی به بیماران داده می‌شوند. نویسنده به منظور سهولت بخشی در انجام تمرینات ، از بذله‌گویی و شوخی نیز سود جسته است. در ضمن، ضرورتی برای خواندن همۀ بخش‌های کتاب یا ترتیب خواندن آن‌ها لحاظ نشده‌است. در بخش اول کتاب، اصول اولیه طرح شده‌اند و در بخش دوم موضوع از میان بردن مشکلات و تعیین هدف در زندگی مورد نظر است. استفادۀ عملی از رفتار در بخش سوم آمده و بخش چهارم با عنوان«پیش به سوی آینده» به مخاطب کمک می‌کند باورهای پایاتری پیداکند و در صورت بازگشت بیماری از آموخته‌ها کمک گیرد. در بخش پنجم به 10 نکته برای کارکردن با متخصصان روان‌درمانگر، بهتر خوابیدن و افزایش انگیزه برای بهترشدن اشاره شده‌است.

والدین و مربیان می‌توانندبا فراهم کردن محیطی شاد و سازنده برای فرزندانشان، به سلامت بهداشت و روان آن‌ها کمک کنند. کتاب حاضر، به عنوان منبع دو واحد درس بهداشت روانی کودکان استثنایی، به مربیان، کاردرمانگران و والدین کمک می‌کند به نحو مؤثرتری به بهداشت روان و تربیت این کودکان بپردازند. کتاب دوازده فصل دارد. فصل اول شامل کلیاتی دربارۀ اهمیت توجه به بهداشت روانی و اهداف آن است. در فصل دوم نویسنده به بهداشت روانی در خانواده‌های کودکان استثنایی پرداخته و راه‌های رویارویی آن‌ها با موضوع را بررسی کرده است. فصل سوم چند بحث اساسی و مهم دربارۀ اهمیت و ضرورت مشاورۀ ژنتیک و آزمایش‌های پزشکی برای جلوگیری از معلولیت در حوزۀ پیشگیری را دربرمی گیرد. در فصل‌های چهارم تا دوازدهم ویژگی‌های توصیفی-شناختی و تأثیر مسائل و مشکلات بهداشت روانی کودکان عقب‌ماندۀ ذهنی، تیزهوش، نابینا، ناشنوا، ناسازگار، ناتوان در یادگیری ویژه، ناتوان در زبان و گفتارر، و ناتوان در مهارت های رشدی-ارتباطی آمده اند. در پایان هر فصل راهبردهایی برای تأمین بهداشت روانی این کودکان ارائه شده و در قسمت نتیجه‌گیری نیز راه‌های مقابله با مشکلات بهداشت روانی مورد بحث قرار گرفته است.

"گروه‌های دانش‌آموزان با نیازهای ویژه، شامل دانش‌آموزان تیزهوش، کم‌توان ذهنی، مشکلات شنوایی، مشکلات بینایی، مشکلات تکلم، اختلالات یادگیری، اختلالات رفتاری، اختلالات حرکتی، و افراد دارای بیماری‌های صعب‌العلاج می‌شوند. در سه فصل اول کتاب، نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات در کلاس درس، انواع سخت‌افزارهای مورد نیاز در آموزش ویژه، و مزایا و نحوۀ کار با تختۀ هوشمند شرح داده شده است. فصل چهارم به معرفی گروه‌های گوناگون دانش‌آموزان دارای نیازهای ویژۀ آموزشی و منابع فناوری‌های کمکی مربوط به هر یک از گروه‌ها اختصاص دارد. فصل پنجم جنبۀ دیگری از کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات را در این زمنیه شرح می‌دهد و فصل ششم برخی منابع کمکی را معرفی کرده است. واژه نامۀ فارسی به انگلیسی و انگلیسی به فارسی و گزارش‌های چند مطالعۀ موردی درپایان کتاب آمده است.