متوسطه نظری

کتاب پیش رو مجموعه‌ای از حکایت‌ها و داستان‌های «ملانصرالدین» است که در هر یک از آن‌ها، این شخصیت خاکستری است. در پایان هر حکایت، نتیجه اخلاقی آن ارائه شده است. همچنین برخی از حکایات در قالب نظم آورده شده است. در حکایات ارائه شده، در شخصیت اصلی، غفلت به شدت دیده می‌شود و رفتارهایش رنگ و بویی ساده‌لوحانه به خود می‌گیرد.

در برخی از مقاطع زمانی نمی‌توان بعضی از سخنان را به آسانی به زبان آورد، به همین دلیل از زبان طنز و لفافه‌گویی استفاده می‌شود. این زبان، زبانی است که در حکایت‌های بهلول نیز دیده می‌شود که گزیده‌ای از آن در کتاب حاضر ارائه شده است. در این حکایات از فضای جامعه به تندی نقد می‌شود. هدف این مجموعه تقویت قدرت بیان کودکان و نوجوانان و نیز استفاده بهینه از قوه عقل و تدبیر است.

این کتاب حاوی حکایت‌هایی از «لقمان حکیم» است و در آن‌ها به روان‌شناسی روابط انسان‌ها و طرح نکاتی ظریف می‌پردازد که شاید در امور روزمره کمتر به آن‌ها توجه شود. در پایان هر حکایت، نتیجه‌گیری اخلاقی از کل داستان آمده است تا بر این نکته تأکید شود که لقمان، انسانی آگاه و مقید به چارچوب‌های اخلاقی بوده است.

با شکست خوردن سپاه ساسانی از اعراب و ورود این قوم به سرتاسر سرزمین ایران، دوران جدیدی در تاریخ ایران آغاز شد. اعراب علاوه بر پیروزی در جنگ و فتح سرزمینهای ایران، تغییرات مهمی در عقاید، افکار و فرهنگ و زندگی اجتماعی مردم به وجود آوردند. کتاب حاضر شامل بخش‌هایی چون اسلام در ایران، دوران حکمرانی خلفای نخستین، شکل‌گیری حکومت‌های مستقل در ایران، از غزنویان تا حملۀ مغول و پهلوی تا جمهوری اسلامی است و این مطالب با تصاویر و نقشه‌ها شرح داده می‌شوند

تاریخ جهانگشای جوینی از آثار برجستۀ ادبی و تاریخی نثر فارسی است که در آن فجایع جنگ‌های خونین عهد مغول و نیز شیوۀ حکومت‌داری آنان روایت شده است. اثر پیش رو بازگردانی بعضی داستان‌های آن کتاب به نثر روان امروزی است. تاریخ جهانگشای جوینی در سه کتاب نوشته شده و این اثر نیز خلاصه ای از هر سه بخش را در قسمت‌هایی جداگانه آورده است. تقریباً تمام داستان‌های جلد نخست، بخش عمده ای از جلد دوم و بخشی کوتاه دربارۀ تاریخ اسماعیلیان از جلد سوم در این کتاب آمده‌اند.

تاریخ بیهقی از مهم‌ترین کتاب‌های تاریخی و ادبی فارسی است که تنها چند جلد از آن باقی‌مانده است. اثر پیش‌رو بازگردانی داستان‌های این کتاب بزرگ به زبان امروزی است. نویسنده کوشیده است داستان‌های برتر و شاخص‌تر را انتخاب کند و به نثر ساده درآورد. بخش‌های پنج‌گانۀ کتاب به این ترتیب موضوع‌بندی شده‌اند: داستان‌هایی از سبکتکین، سلطان محمود، سلطان مسعود، خلفای عباسی. داستان‌هایی با موضوعات پراکنده نیز در بخش پنجم آمده‌اند.

«جیران» دختر کوچک «بابا‌خان»، شکارچی آبادی، خواب می‎بیند که گرگی، بره کوچکش را به دندان گرفته و می‌برد. جیران هراسان به طویله می‌رود و ناگهان با گرگ بزرگی روبه‌رو می‌شود. گرگ به جیران حمله می‌کند و صورتش را چنگ می‌اندازد. نصف صورت جیران مثل گوشت تیغ‌خورده است. باباخان با تمام نیرو به دنبال شکار گرگ‌هاست و اهالی آبادی قول‎داده‌اند که دستمزد خوبی به او بدهند. باباخان می‌خواهد با آن پول زیبایی جیران را به او باز گرداند. آیا او موفق می‌شود گرگ‌ها را شکار کند یا خود شکار گرگ‌ها می‌شود؟

کتاب سرگذشت حضرت یوسف است که به دو زبان فارسی ــ انگلیسی نوشته شده است. برادران یوسف که به او حسادت می‌کنند، یوسف را به صحرا می‌برند و در چاه می‌اندازند. کاروانیان یوسف را پیدا می‎کنند و در بازار برده‌فروش‌ها می‌فروشند. عزیز مصر، نخستین مقام مملکتی بعد از شاه، او را می‌خرد و به خانه می‌برد. سال‌ها می‌گذرد و با اتفاقاتی که رخ می‌دهد، یوسف جانشین عزیز مصر می‌شود. در قحطی مصر، برادران یوسف به مصر می‌روند تا درخواست کمک کنند و... .

کتاب درباره حضرت نوح و زندگی اوست و به دو زبان فارسی ــ انگلیسی نوشته شده است. نوح از پیامبران الهی بود و با اینکه عمری طولانی داشت، گروه اندکی به او ایمان آوردند. نوح تمام تلاش خود را برای هدایت قومش کرد؛ ولی آن‌ها او را مسخره می‎کردند و به او می‌خندیدند. سرانجام خداوند بلای عظیمی نازل کرد که تمام کافران نابود شدند و فقط نوح و عده کمی که به او ایمان آورده بودند، نجات یافتند.

در این کتاب داستان زندگی حضرت موسی با اقتباس از قرآن کریم، بازنویسی و به دو زبان فارسی ــ انگلیسی نوشته شده است. موسی در خانه دشمن خود بزرگ شد و سال‌ها بعد، به طرفداری مردی از قوم بنی‌اسرائیل، شخصی را کشت و مجبور شد از مصر فرار کند. موسی به سرزمین مدین رفت، با شعیبِ پیامبر آشنا شد و با دختر او ازدواج کرد. سال‌ها بعد به فرمان خدا و برای دعوت فرعون به یکتاپرستی به مصر بازگشت؛ اما فرعون نه‌تنها دعوت او را نپذیرفت، بلکه هر چه بیشتر به قوم بنی‌اسرائیل سخت گرفت. سرانجام... .