بهداشت روانی

بهداشت روانی یعنی داشتن احساس آرامش و امنیت درون و دور بودن از اضطراب و افسردگی. کتاب حاضر بهداشت روانی را به طور کامل تعریف و ماهیت آن را بیان می‌کند. رفتارهای مطلوب و ملاک هنجاری و ناهنجای را هم شرح می‌دهد. سپس دربارۀ پیشگیری‌های نوع اول تا سوم و نیز بهداشت روانی در مراحل گوناگون زندگی، کودکی، نوجوانی، ازدواج، بارداری و زایمان توضیح می‌دهد.

افسردگی یک از شایع‌ترین مشکلاتی است که مدرسه‌های کشورمان در دورۀ متوسطه گرفتار آن هستند. این کتاب با تأکید بر اختلالات شایع افسردگی در مدرسه‌ها، به این موضوع پرداخته است. در فصل اول کتاب، افسردگی در دانش‌آموزان تعریف می‌شود و انواع آن می‌آید. علائم و عوامل، و راهکارهایی نیز بیان می‌شوند. در فصل دوم موضوع خشم مورد توجه قرار می‌گیرد. قلدری در مدرسه، نتایج خشم، و ضرورت برنامه‌های پیشگیرانه و مداخله‌ای از جمله مطالب این فصل هستند.

این کتاب قصد دارد با ارائه‌ اطلاعاتی پیرامون نحوه‌ رسیدگی به مشکلات رفتاری و هیجانی کودکان 3 تا 6 سال، فعالان و عاملان حوزه‌ سلامت روان کودکان را یاری کند. هدف اصلی کتاب ارائه مداخلات مؤثر و کاربردی است تا بتوان با فعالیت‌های بالینی در محیط‌های آموزشی آن‌ها را اجرا کرد.

برنامه‌های اثربخش مدیریت رفتار باید بر نیاز کودکان و برنامه‌ریزی و حل مسئله تأکید داشته باشند. در اثری که پیش رو دارید، آخرین تحقیقات و نیز جدیدترین روندهای درمان شناختی- رفتاری برای مبتلایان به اختلال کمبود توجه- بیش‌فعالی، اختلال‌های هیجانی و پرخاشگری معرفی و بررسی شده است.

شرایط محیط و فضای زیست انسان، تاثیر بسیار زیادی بر وضعیت روانی وی می‌گذارد. امکان تهویه هوای ساختمان‌ها با وضعیت مطلوب و قابل کنترل در سلامت روانی انسان اهمیت فراوانی دارد. کتاب حاضر در هشت فصل تنظیم شده است. تعاریف مقدماتی در مورد اصطلاحات هوا، معرفی اقلیم‌های مختلف و تاسیسات مکانیکی مناسب آن‌ها، اجزای سیستم‌های آبرسانی، سیستم‌های دفع فاضلاب، تجهیزات حرارت مرکزی و سیستم‌های سرمایش و تهویه مطبوع از جمله مطالبی است که در کتاب به آن‌ها اشاره شده است.

نظزیۀ انسان سالم یک اصل و 12 ویژگی دارد. این ویژگی‌ها طیفی از انسان سالم تا انسان بیمار، از سلامتی تا بیماری، دارد. کتاب حاضر این نظریه را که بر فرهنگ ایرانی مبتنی است، مطرح می‌کند. ابتدا هر ویژگی با تأکید بر جنبه‌های روان‌شناختی تعریف و توضیح داده می‌شود. سپس شاخص‌ها و معیارهای انسان سالم و انسان بیمار در هر ویژگی ذکر می‌شود. در پایان، راه‌های رسیدن به هر ویژگی، متناسب با معیارهای انسان سالم، با ذکر مثال و تمرین‌های عملی، به تفصیل بیان می‌شوند.

بیماری روانی از بدو پیدایش بشر وجود‌داشته‌است. تحقیقات بهداشت روانی در نیم‌ قرن اخیر نشان‌داده که بیماری‌های روانی قابل پیش‌گیری و درمان هستند. کتاب حاضر می‌کوشد با دادن‌آگاهی به مددکاران اجتماعی دربارۀدستاوردهای علمی و نظری در بهداشت روان، علاوه بر بیان رویکردها و نظریه‌ها، تجربه‌های علمی و راهکارهای مداخله‌ای را نیز مطرح کند. بهداشت روانی در مراحل رشد از دو بعد سلامت روانی افراد خاص و سلامت روانی جمعیت عمومی، و بهداشت روانی کودکان و نوجوانان، بزرگ‌سالان و سالمندان، همگی در این کتاب بررسی شده‌اند.

یکی از موضوعات مهم جوامع بشری توجه به مقولۀ بهداشت و سلامت است و مدارس از مهم‌ترین ارکان در رشد ابعاد وجودی کودک محسوب می‌شوند. کتاب حاضر به منظور افزایش دانش معلمان و اولیا در زمینۀ مشکلات و اختلالات روانی و مداخله و مقابله با آن ها در دو بخش تنظیم شده‌است. در بخش اول با موضوع اصول بهداشت روانی، موارد رشد بهنجار و نابهنجار، یادگیری و بهداشت روان، بهداشت روان کودکان استثنایی، و عوامل مؤثر در این باره مطرح شده‌اند. در بخش آسیب شناسی روانی نیز انواع اختلال‌های اضطرابی، افسردگی، نقص توجه، سلوک و اسکیزوفرنی بررسی شده اند.

اتفاق بد برای همه پیش می‌آید. به شاهدان خشونت یا اتفاق‌های بد «قربانی دوم» می‌گویند. برای برقراری ارتباط مناسب با کودکی که شاهد اتفاق بدی بوده‌است، باید رفتاری آگاهانه و روان‌شناسانه داشت. این کتاب داستان کودکی را بیان می‌کند که پس از دیدن اتفاقی بد، روحیه‌اش دگرگون و مضطرب شد. یک بزرگ‌تر عاقل به او کمک کرد تا مشکلش را حل کند. نویسنده در انتهای کتاب، در بخش «سخنی با بزرگ‌ترها»، این موضوع را برای اولیا شرح و راهکارهای برخورد با چنین شرایطی را پیشنهاد داده است.

دیدگاه اسلام دربارۀ انسان از دیدگاه‌های دیگر مستقل و با آن‌‌ها متفاوت است. به عبارت‌دیگر، روان‌شناسی اسلامی و به‌تبع آن بهداشت روانی اسلامی، بر اصالت وحی مبتنی است. بنابراین، برای دستیابی به راه‌حل مشکلات روانی باید موضوع را بر پایۀ مبانی اسلامی بررسی کرد. کتاب حاضر در 9 فصل مفاهیم و اصول روان‌شناسی اسلامی را بررسی می‌کند. ماهیت روان در اسلام، و ارتباط با خدا، خود، خلق و طبیعت از جمله مباحث کتاب هستند.