مستندنگاری

کتاب «هنر باهنر» نه فقط روایتگر زندگی یک شخصیت، بلکه بیانگر شیوه‌ای از کنش فرهنگی است؛ کنشی که به‌جای درگیری مستقیم، بر نفوذ آرام، تغییر تدریجی و مبارزه‌ی عمیق فکری استوار است. «هنر باهنر»، داستان راستان مردی از اهالی قلم است که از نوجوانی به ضرورت و اهمیت نوشتن پی برد و با ورود به حوزۀ علمیۀ قم، قلم به‌دست گرفت و با سلاح «کلمه» به مصاف جهل و سیاهی و ظلمت رفت. «هنر باهنر»، ششمین دفتر از مجموعۀ «قله‌ها به آسمان نزدیک‌ترند»، به زندگی و زمانۀ شهید دکتر محمدجواد باهنر اختصاص یافته است. این اثر می‌تواند الگویی باشد برای معلمان، مسئولان فرهنگی و فعالان تربیتی که به دنبال اصلاح واقعی و ریشه‌ای در جامعه هستند.

کتاب حاضر، حاوی خاطرات تعدادی از آزادگانی است که در این هشت سال با مرحوم سیدعلی اکبر ابوترابی در یک یا چند اردوگاه زندانی بوده‌اند. این خاطرات که پس از حدود 24 سال گردآوری شده قطره‌ای از دریای شخصیت آن فرزانه می‌باشد. در این اثر نزدیک به هفتاد خاطره گردآوری و نقل شده که عناوین برخی از آنها عبارت است از: تبرئه، تیغ و خرما، اردوگاه عنبر، گل و طلا، مربی جودو، تفتیش، ایثار، تحقیر، سلول انفرادی، ورزش، مسابقه دو، راه خدمت، هدیه تعارفی، جیره‌بندی، صلیب سرخ، عصا و….

این کتاب روایتگر اوضاع ایران پس از قرارداد 1907 است؛ زمانی که روس و انگلیس برای تقسیم کشور توافق کرده بودند. در چنین شرایطی، شیخ فضل‌الله نوری با نفوذ و ایستادگی خود بزرگ‌ترین مانع نقشه‌های استعماری شد و حتی قدرت‌های بزرگ او را با عنوان "عالی‌جناب" یاد می‌کردند. این کتاب، بیانگر مبارزات و نقش تاریخی شیخ فضل الله نوری در دوران افول قاجار و بحران‌های ناشی از استعمار انگلستان و روسیه است. این اثر با زبانی روان و مستند، نقش این روحانی برجسته در مقابله با قرارداد 1907، اختلافات مشروطه و نفوذ بیگانگان در ایران را بررسی می‌کند.

کتاب «کلنا قاسم» مستند داستانی تلفیقی از واقعیت و داستان است که هم وقایع شهادت سرهنگ حسن صیادخدایی را باز می‌گوید که از مدافعان حرم و سربازان حاج قاسم در عرصه نبرد با داعش بود و هم وقایع انتقام از عوامل ترور ناجوانمردانه آن شهید بزرگوار و دو نفر از نیروهای اتاق فکر ترور شهید سلیمانی عزیز را بیان می‌کند که بر اساس دیدگاه‌های گوناگون شخصیت‌های رمان نوشته شده است.

کتاب «موج بلند»، روایتی مستند از سفر تاریخی ناوگروه 86 نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران به دور دنیا است. این سفر که در شهریور 1401 آغاز شد و هشت ماه به طول انجامید، با هدف حضور در آب‌های بین‌المللی و نمایش توانمندی‌های دریایی ایران انجام شد. کتاب به قلمی روان، ماجراها و چالش‌های این سفر تاریخی را از زبان اعضای ناوگروه روایت می‌کند. این یک سفر تاریخی است که تاکنون حتی ابرقدرت‌های دنیا نیز از انجام آن عاجز بوده‌اند. دو ناو مکران و دنا با حدود 360 نیروی غیور ارتش این مأموریت تاریخی را رقم زدند. عبور از مهلک‌ترین اقیانوس‌ها با ناوشکن دنا که تماماً ایرانی است و محصولی ملی، یک افتخار ابدی است.

کتاب «کولاک شیشه: انفجار هالیفاکس در 1917»، به بررسی فاجعه انفجار کشتی حامل مواد منفجره در بندر هالیفاکس، کانادا در سال 1917 می‌پردازد. این کتاب به شرح دقیق حادثه انفجار کشتی «مون بلان» که مملو از مواد منفجره بود، می‌پردازد و تأثیرات مخرب آن بر شهر هالیفاکس و ساکنانش را به تصویر می‌کشد. انفجار هالیفاکس یکی از بزرگترین انفجارهای غیرهسته‌ای تاریخ بشر است که خسارات جانی و مالی فراوانی به بار آورد.

کتاب «جهاد دیروز، مقاومت امروز» شامل خاطرات ایثارگران مسجد است که حاوی 16 خاطره بوده و به زبانی ساده و روان به نگارش درآمده است. «به همین سادگی و قشنگی»، «از اینکه شهید نشدم، خوشحال بودم»، «وقتی قطعنامه 598 قبول شد»، «از روستا تا مدرسه عشق»، «پدرم از مبارزین بود» و «چند روایت از شهادت 5 فرمانده ارشد» عناوین برخی از این خاطرات است که در فهرست کتاب جای گرفته است. کتاب به نوعی تطبیقی بین جهاد در گذشته و مقاومت در حال حاضر ارائه می‌دهد. در یکی از این خاطرات آمده است: «وقتی انقلاب پیروز شد مردم در یک انتخابات آزاد، به جمهوری اسلامی رأی مثبت دادند، چون همه مردم پاک و بی‌تزویر، فداکار و عاشق اسلام بودند چندی نگذشت که جنگ داخلی شروع شد، جنگ بر سـر قدرت گروه‌های منافقین و سلطنت‌طلب‌ها که مدعی حکومت بودند. تازه کار ما شروع شد. منافقین از دو زاویه حمله می‌کردند، نظامی و عقیدتی، درواقع جوانان را با نظرات گمراه‌کننده فریب می‌دادند. ما هم باید در این دو شاخه قوی می‌شدیم تا مدافع خون شهدا باشیم.»

کتاب «خانم دکتر» از مجموعه‌ی قهرمان من می‌باشد که داستانی واقعی و الهام‌بخشی از زندگی شهیده پروین ناصحی اولین بانوی جراح عمومی ایران را روایت می‌کند. این کتاب با زبانی ساده و روان به معرفی این جراح توانمند می‌پردازد که با وجود محدودیت‌ها توانست به آرزویش برسد. داستان‌های کتاب، مخاطبان را با مفاهیمی چون امید، ارزش‌های انسانی و تلاش در زندگی آشنا می‌سازد.

جلد دوم از مجموعه «برگی از تاریخ»، با عنوان «رضاخان و توطئه‌ی تجزیه‌ی ایران» با تمرکز بر نقش مأموران اطلاعاتی، جاسوسان و چهره‌های تأثیرگذار انگلیسی و شوروی، به بررسی ابعاد پنهان عملیات انزلی و تأثیر آن بر ساختار سیاسی ایران می‌پردازد. نویسنده با بهره‌گیری از اسناد تاریخی، روایت‌های کمتر شناخته‌شده و تحلیل‌های دقیق، تلاش کرده است تا پشت‌پرده‌ی اشغال ایران و زمینه‌سازی برای کودتای 1299 را روشن سازد. نثر کتاب پژوهشی، مستند و روایت‌محور است و هدف آن، افشای نقش نیروهای خارجی در تضعیف حاکمیت ملی و شکل‌گیری ساختار قدرت جدید در ایران می‌باشد. مطالب کتاب در فصل‌هایی موضوع‌محور تدوین شده‌اند که هر فصل به یکی از جنبه‌های اطلاعاتی، نظامی یا سیاسی عملیات انزلی اختصاص دارد.

کتاب «رضاخان و توطئهٔ تجزیهٔ ایران» جلد اول از مجموعه‌ی «برگی از تاریخ» است که تحولات پس از جنگ جهانی اول و نقش رضاخان در تحولات سیاسی کشور را بررسی کرده است و با نگاهی مستند و تحلیلی، به بررسی جنگ‌های سه‌گانه‌ی انزلی در سال‌های 1299 و 1300 و نقش نیروهای انگلیسی، ارتش سرخ شوروی و قوای قزاق در این تحولات می‌پردازد. نویسنده تلاش کرده است تا با بازخوانی اسناد و روایت‌های کمتر شناخته‌شده، نقش رضاخان میرپنج در این نبردها و زمینه‌سازی برای کودتای 1299 را برجسته سازد. نثر کتاب پژوهشی، روایت‌محور و دقیق است و هدف آن، افشای ابعاد پنهان اشغال ایران و تأثیرات آن بر ساختار سیاسی کشور می‌باشد. مطالب کتاب در قالب فصل‌هایی تاریخی تدوین شده‌اند که هر فصل به یکی از مراحل اشغال، نبردهای انزلی، نقش رضاخان و پیامدهای سیاسی آن اختصاص دارد.