دینی

پروفسور «لگنهاوزن»، فلسفه دین را با رویکرد اسلامی مورد توجه قرار داد و به گسترش این دیدگاه بسیار کمک کرد. او همچنین فلسفه دینی که در غرب شکل گرفته و توسعه یافته را به‌نحو درست به دانشجویان و اساتید علاقه‌مند به این حوزه در ایران معرفی کرد. این کتاب با سه گفت‌وگو، یک رساله از پروفسور لگنهاوزن و مجموعه‌ای از مقالات علمی که برخی استادان و محققان به مناسبت نکوداشت پروفسور لگنهاوزن ارائه کرده‌اند، سامان یافته است.

مباحث «سلسله دانشنامه‌های قرآن‌شناسی» در چارچوب دو حوزه معرفتی کلان یعنی مباحث «پیراقرآنی» و مباحث «درون‌قرآنی»، صورت‌بندی شده است. جلد سوم از این مجموعه با عنوان «دانشنامه علوم قرآن» یکی از مباحث پیراقرآنی است که به تفسیر، تاریخ، روش‌ها و رویکردها اختصاص دارد. در این مجلد به شرح تفسیر پیامبر، تفسیر اهل‌بیت، سیره صحابه، تفسیر تابعین، روش‌های تفسیری، تفسیر قرآن‌به‌قرآن، و...، پرداخته می‌شود.

این کتاب با موضوع «امام‌محوری» و با قلمی طنزآمیز، جلد دوم از مجموعه‌ی «محور مقدس» است، که به بررسی جریان‌های دینی و شبهات اعتقادی و معرفی دین می‌پردازد. نویسنده در این کتاب به ما نشان می‌دهد که جریان‌های اخلاق‌محور و احکام‌محور هیچ‌کدام در معنای حقیقی خود نیستند، بلکه تنها مدعی این مفاهیم هستند. از سویی دیگر او بیان می‌کند که کسانی که مفهوم امام‌محور را باور دارند باید اطاعت از امام را واجب بدانند و اخلاق‌مدار و احکام‌مدار باشند.

این کتاب در پنج فصل تنظیم شده است؛ فصل اول به مفهوم‌شناسی اهمیت حُسن عاقبت می‌پردازد و از لحاظ عرفی و لغوی، مفهوم آن را بازشناسی می‌کند. در فصل دوم به مفهوم حُسن عاقبت در قرآن و روایات اسلامی پرداخته شده است. عوامل حُسن عاقبت از منظر قرآن و از منظر روایات فصل سوم این کتاب را تشکیل داده است. در ادامه به موانع حُسن عاقبت از منظر قرآن و روایات پرداخته‌ایم و در فصل جداگانه موانع حُسن عاقبت مشخص شده است. در آخرین فصل، ادعیه و مناجات حضرات معصومین (ع) و درخواست حُسن عاقبت آن‌ها از خداوند به همراه توضیحات مختصری، ذکر شده است. در لابه‌لای کتاب از داستان‌ها و اشعار متعدد نیز بهره گرفته شده است.

در این کتاب پس از مفهوم‌شناسی ماهیت علم و علوم انسانی اسلامی نقاط قوت منظومه فکری اسلام در تولید علم نسبت به منظومه فکری غربی، بیان می‌شود و سپس چرایی و چگونگی تولید علم دینی از نگاه رهبری و تفاوت‌های بنیادین دانش اقتصاد از منظر اسلام و غرب، بررسی می‌شود. در ادامه تفاوت‌های میان مبانی علوم انسانی غربی و علوم انسانی اسلامی، بازگو و منظومه فکری غربی و اسلامی در تولید علم، مقایسه می‌شود. در پایان، تفاوت‌های اصولی دانش سیاست در اسلام و غرب و ماهیت علم و تأثیرپذیری آن از نظام‌های ارزشی، تبیین می‌گردد.

بی‌تردید با گسترش فضای مجازی و برنامه‌های کاربردی و رشد روزافزون فناوری‌های آن، توجه به‌نوع استفاده از آن‌ها و چندوچون تعامل کاربران اهمیت یافته است. از این‌رو، نویسندگان در این کتاب با درک اهمیت این موضوع، کوشیده‌اند با هدف تبیین دینیِ چگونگی استفاده از فضای مجازی، به بررسی «فقه سایبری» بپردازند و موضوعات مرتبط با این فضا را از منظر فقه شیعه و با رویکردی اجتهادی واکاوی کنند.

هدف از شبهه، ایجاد تردید و شک در دل مخاطب است و شبهه‌گر می‌کوشد تا در بنیادهای اعتقادی و باوری شخص تردید ایجاد کند. در این کتاب هدف آن است که شبهات اعتقادی با بهره‌گیری از معارف اصیل اسلامی واکاوی شود. «تحلیل آیات هدایت و ضلالت الهی»، «بررسی قرآنی عدم ‌اجبار در دین»، «دسته‌بندی آیات جهاد و رد خشونت»، «تبیین قرآنی و فقهی ارتداد در اسلام» و...، از شبهاتی است که در کتاب، مطرح و به آن‌ها پاسخ داده شده است.

در این کتاب جهانی‌شدن و آثار مثبت و منفی آن، راهکارهای جهانی‌شدن فرهنگ اسلام، فرهنگ؛ ارتباطات بین‌فرهنگی و میان‌فرهنگی، دلایل نقلی و عقلی قابلیت جهانی‌شدن اسلام و...، بررسی می‌شود. از دیگر مطالب این کتاب می‌‌توان به راهبردهای اسلام در مواجهه با جهانی‌سازی غربی؛ جهانی‌شدن و ابعاد گوناگون آن در اقتصاد، سیاست، فرهنگ و جامعه؛ مؤلفه‌های جهانی‌شدن اسلام مانند فطرت‌گرایی، پویایی، عقلانیت، امیدآفرینی و...، اشاره کرد.

این کتاب، در موضوع حاکمیت دینی به بررسی مهم‌ترین آسیب‌های ادعایی آن می‌پردازد و به پرسش‌هایی چون حاکمیت دینی آرمان‌گراست یا واقع‌گرا؟ آیا نفاق و ریاکاری پیامد حاکمیت دینی است؟ چگونه تقدیرگرایی آسیب حاکمیت دینی می‌شود؟ آیا قدسی شدن حاکمان پیامد حاکمیت دینی است؟ چه دلایلی بیانگر ضرورت تشکیل حکومت دینی است؟ آیا تنش‌زایی و چندقطبی‌سازی آسیب حکومت دینی است؟ و...، پاسخ می‌دهد.

تاریخ تفکر فلسفی، شاهد سه مقطع «ذات‌گرایی قدیم»، «ضد ذات‌گرایی» و «ذات‌گرایی جدید» است. فلسفه اسلامی برای ورود به ذات‌گرایی جدید نیازمند بسط هستی‌شناسی ذات‌گرایی جدید، بازسازی معرفت‌شناسی آن، احیای صدق مطلق معرفت - در تک‌تک گزاره‌های علمی صادق - به‌جای صدق تقریبی آن، بازسازی روش‌شناسی آن و احیای روش قیاس به‌جای روش استنتاج از راه بهترین تبیین است؛ از این‌رو نویسنده در این کتاب به‌دنبال همین بسط و بازسازی ذات‌گرایی جدید و احیای فلسفه اسلامی امروزین و واقع‌گرایی قوی آن است.