زبان و ادبیات فارسی

حکیم عمر خیام، فیلسوف، دانشمند و ادیب ایرانی، از چهره‌هایی است که ما ایرانیان به داشتن آن افتخار می‌کنیم. در این کتاب که یکی از کتاب‌های مجموعۀ «صد کتاب خوب» است، حدود 55 رباعی از 162 رباعی اصیل خیام که تبلور دقیق‌ترین اندیشه‌های این شاعر است، در هشت موضوع مطرح شده‌اند. کتاب به دو زبان انگلیسی و فارسی نگارش یافته و هر رباعی با ترجمه به نثر فارسی روان و نیز ترجمه به انگلیسی آمده‌است.

کتاب‌های کار به منظور کمک رسانی به دانش‌آموز در تمرین و تثبیت آموخته‌ها تدوین می‌شوند. کتاب کار حاضر که با رویکرد مهارتی تدوین شده‌است، بر آموزش و تقویت مهارت‌های زبانی، فرازبانی و ادبی درس فارسی پایۀ یازدهم تأکید دارد. ابتدا آموزش مختصر و مفید متن هر درس آمده و سپس پرسش‌هایی در سه قلمرو زبانی، ادبی و فکری طراحی شده‌اند که در واقع محتوای درس را پوشش می‌دهند. پرسش‌های متنوع کوتاه پاسخ، جای‌خالی، درست و نادرست، چندگزینة‌ای، جورکردنی و تشریحی نیز دانش‌آموز را با گوشه‌های پنهان درس‌ها آشنا می‌کنند.

کاربرگ ابزار عملیاتی‌کردن اهداف طرح درس و برگه‌ای آموزشی در خدمت فرایند تدریس است. کتاب حاضر یکی از اجزای بستۀ آموزشی محسوب می‌شود و ناشر اصرار دارد از آن به عنوان برگۀ سنجش استفاده نشود. معلم کاربرگ را باید در ضمن تدریس و به عنوان مکمل طرح درس استفاده کند. کاربرگ حاضر به درس فارسی پایۀ یازدهم رشته‌های ریاضی، تجربی و انسانی اختصاص دارد. هر برگ دو صفحه‌ای از کاربرگ، مفاهیم یک هفتۀ آموزشی را دربردارد. محتوای این کتاب در 20 کاربرگ ارائه ‌شده است که قابل جداشدن هستند. کاربرگ‌های دهم و بیستم جمع‌بندی مطالب آموخته‌شده هستند.

کتاب‌ کار و تمرین ابزاری آموزشی است که با ارائه تمرین‌های متنوع، فرایند یادگیری دانش‌آموز را عمق می‌بخشد. کتاب کار و تمرین حاضر مخصوص درس فارسی دانش ‌آموزان پایۀ یازدهم رشته‌های ریاضی، تجربی و انسانی است. هر هفته از 20 هفته درس شامل تمرین‌هایی از متن درس است تا دانش‌آموز به مباحث درس مسلط شود. از این کتاب می‌توان به عنوان کتاب کار و تکلیف استفاده کرد. سؤالات کتاب از ساده به مشکل طراحی شده‌اند. در پایان هر فصل آزمون آن فصل آمده‌است. همچنین، سؤالاتی مخصوص دانش‌آموزان علاقه‌مند و آزمون‌های چهار گزینه‌ای نیز در کتاب موجودند.

شناخت و کشف آرایه‌های ادبی برای دانش‌آموزان چندان ساده نمی‌نماید. کتاب حاضر با زبانی ساده و مثال‌های متعدد به معرفی این آرایه‌ها اختصاص یافته است. کتاب به دو شاخه از علم بلاغت یعنی بدیع و بیان می‌پردازد. آرایه‌های ادبی در بخش بیان مطرح می‌شوند و آرایه‌های لفظی و معنوی در بخش بدیع. در ابتدا بیان و موضوعاتی مثل تشبیه، استعاره، مجاز، کنایه و نماد، و در فصل دوم آرایه های لفظی از جمله واج آرایی، تکرار، سجع، موازنه و جناس آمده‌اند. آرایه‌های معنایی مثل مراعات نظیر، تضاد و طباق، وایهام در بخش آخر بررسی می شوند.

درس فارسی 2 نیز مانند بسیاری از درس‌های دبیرستانی کتاب کار دارد. کتاب حاضر مباحث درس فارسی پایۀ یازدهم (شامل هشت فصل از انواع ادبیات تعلیمی، سفر و زندگی، غنایی، پایداری، انقلاب اسلامی، حماسی، داستانی و جهان) را در قالب کتاب کار ارائه‌داده است. هر درس ساختاری به این شکل دارد: قلمرو زبانی شامل واژه‌های مهم هر درس و مباحث دستوری؛ قلمرو ادبی شامل آرایه‌های ادبی، سبک نثر، زندگی‌نامه و آثار نویسندگان و شاعران؛ قلمرو فکری شامل مفاهیم مهم هر درس.

زبان فارسی بافتی آهنگین و گوش‌نواز دارد که آوای آن بر دل می‌نشیند. این کتاب برای پاسداشت زبان کهن فارسی و استفاده از واژه‌های ریشه‌دار زبان مادری و همچنین پالایش زبان نوشتاری و گفتاری از واژگان بیگانه تهیه شده‌است. کاربردی‌ترین واژه‌ها به همراه برابرهای فارسی آن‌ها و به ترتیب حروف الفبا فهرست شده‌اند تا مخاطب علاقه‌مند بتواند واژه‌های فارسی را به کار گیرد.

کتاب ادبیات پایۀ دهم متوسطه شامل 17 درس است که با موضوعاتی مثل ادبیات تعلیمی، غنایی و پایداری دسته‌بندی شده‌اند. کتاب کمک آموزشی حاضر منطبق با این کتاب درسی تنظیم شده است. در هر درس، ابتدا متن درس معنی شده و سپس جایی برای تحلیل نکات هر بیت اختصاص یافته که دانش آموز خودش باید آن را پر کند. تمرین‌های کتاب در سه بخش قلمرو زبانی، ادبی و فکری دسته‌بندی شده‌اند و در پایان هر فصل نیز تست‌هایی به منظور درک بهتر مفاهیم درس آمده‌اند.

کتاب‌های کار به مرور و تعمیق مفاهیم درسی کمک‌می‌کنند. کتاب حاضر کتاب کار نگارش پایۀ دهم همۀ رشته‌های دبیرستانی است و به منظور تقویت درس انشا طراحی شده‌است. هشت بخش کتاب هشت درس را دربرمی‌گیرند با عنوان‌های: پرورش موضوع، عینک نوشتن، نوشته‌های عینی، نوشته‌های گزارش گونه، جانشین‌سازی، سنجش و مقایسه، ناسازی معنایی و نوشته‌های داستان‌گونه. در هردرس و مرتبط با موضوع درس، نمونه‌متن‌های نوشته شده توسط دانش‌آموزان گنجانده شده‌اند.

هدف از تألیف کتاب‌های کار کمک‌کردن به دبیران و دانش‌آموزان است تا از پرسش‌های این کتاب‌ها برای مثال و تمرین بیشتر مباحث درسی استفاده کنند تا آموخته‌ها در ذهن دانش‌آموز نقش ببندند. کتاب حاضر در همین راستا و همسو با کتاب درسی فارسی پایۀ دهم می‌کوشد در چند قلمرو مخاطب را یاری رساند. در قلمرو زبانی، واژه‌های مهم درس و رابطۀ آن‌ها با هم مورد سؤال قرار گرفته و مباحث دستوری مطرح شده‌اند. در بخش قلمرو ادبی آرایه‌ها آمده‌اند و در بخش قلمرو فکری مفاهیم مهم هر درس مورد نظرند.