بهداشت روانی

بیماری روانی از بدو پیدایش بشر وجود‌داشته‌است. تحقیقات بهداشت روانی در نیم‌ قرن اخیر نشان‌داده که بیماری‌های روانی قابل پیش‌گیری و درمان هستند. کتاب حاضر می‌کوشد با دادن‌آگاهی به مددکاران اجتماعی دربارۀدستاوردهای علمی و نظری در بهداشت روان، علاوه بر بیان رویکردها و نظریه‌ها، تجربه‌های علمی و راهکارهای مداخله‌ای را نیز مطرح کند. بهداشت روانی در مراحل رشد از دو بعد سلامت روانی افراد خاص و سلامت روانی جمعیت عمومی، و بهداشت روانی کودکان و نوجوانان، بزرگ‌سالان و سالمندان، همگی در این کتاب بررسی شده‌اند.

یکی از موضوعات مهم جوامع بشری توجه به مقولۀ بهداشت و سلامت است و مدارس از مهم‌ترین ارکان در رشد ابعاد وجودی کودک محسوب می‌شوند. کتاب حاضر به منظور افزایش دانش معلمان و اولیا در زمینۀ مشکلات و اختلالات روانی و مداخله و مقابله با آن ها در دو بخش تنظیم شده‌است. در بخش اول با موضوع اصول بهداشت روانی، موارد رشد بهنجار و نابهنجار، یادگیری و بهداشت روان، بهداشت روان کودکان استثنایی، و عوامل مؤثر در این باره مطرح شده‌اند. در بخش آسیب شناسی روانی نیز انواع اختلال‌های اضطرابی، افسردگی، نقص توجه، سلوک و اسکیزوفرنی بررسی شده اند.

اتفاق بد برای همه پیش می‌آید. به شاهدان خشونت یا اتفاق‌های بد «قربانی دوم» می‌گویند. برای برقراری ارتباط مناسب با کودکی که شاهد اتفاق بدی بوده‌است، باید رفتاری آگاهانه و روان‌شناسانه داشت. این کتاب داستان کودکی را بیان می‌کند که پس از دیدن اتفاقی بد، روحیه‌اش دگرگون و مضطرب شد. یک بزرگ‌تر عاقل به او کمک کرد تا مشکلش را حل کند. نویسنده در انتهای کتاب، در بخش «سخنی با بزرگ‌ترها»، این موضوع را برای اولیا شرح و راهکارهای برخورد با چنین شرایطی را پیشنهاد داده است.

دیدگاه اسلام دربارۀ انسان از دیدگاه‌های دیگر مستقل و با آن‌‌ها متفاوت است. به عبارت‌دیگر، روان‌شناسی اسلامی و به‌تبع آن بهداشت روانی اسلامی، بر اصالت وحی مبتنی است. بنابراین، برای دستیابی به راه‌حل مشکلات روانی باید موضوع را بر پایۀ مبانی اسلامی بررسی کرد. کتاب حاضر در 9 فصل مفاهیم و اصول روان‌شناسی اسلامی را بررسی می‌کند. ماهیت روان در اسلام، و ارتباط با خدا، خود، خلق و طبیعت از جمله مباحث کتاب هستند.

نحوۀ تربیت فرزندان همواره از دغدغه‌های والدین بوده‌است. این کتاب در چهار بخش والدین را راهنمایی می‌کند با کودکان خود چگونه رفتار کنند. ویژگی‌های خانواده‌های امروز ایران از جمله بچه‌های دردانه، مادران حساس و پدران گرفتار در بخش اول بررسی می‌شوند. ویژگی‌های مدرسه‌های ایران مثل معضل نمره، معلم کم‌حوصله و مدیر کارپرداز در بخش دوم مطرح شده‌اند. پیامدهای مسائل خانه و مدرسه مثل بدغذایی و بدخوابی، کم‌رویی، و پرخاشگری در فصل سوم آمده‌اند و در نهایت، مهارت‌های زندگی (از جمله: خودآگاهی، همدلی، روابط بین فردی، ارتباط مؤثر و نه‌گفتن) در فصل آخر بررسی شده‌اند.

لازم است معلم به منظور کارایی و موفقیت در کار خود به نکات ظریف روان‌شناسی نیز واقف باشد. نویسندۀ این کتاب در هشت فصل مخاطب معلم را با روان‌شناسی کاربردی آشنا می‌کند. ابتدا روان‌شناسی را معرفی و تعریف می‌کند و دربارۀ روان‌شناسی تربیتی توضیح می‌دهد. ویژگی‌های روان‌شناختی و رشدی دانش آموزان در فصل بعد ارائه می‌شوند. معلمان موفق و شیوۀ مدیریت کلاس، طراحی آموزشی، روش‌های کاربردی تدریس، راهبردهای ارتقای انگیزش، هوش و خلاقیت، و روش‌ها وفنون سنجش و ارزشیابی از دیگر مباحث کتاب هستند.

موضوع این کتاب، چگونگی رویارویی با مسائل نوجوانان در جریان بلوغ و موارد ناشی از آن است. بلوغ را "دوران بحران" نامیده‌اند که در آن نوجوان گذر از دوران کودکی به بزرگسالی را تجربه می‌کند. نویسنده ابتدا تاریخچۀ روان‌شناسی بلوغ را بررسی کرده و پس از بیان مشکلات این دوره از نظر جسمی و روانی، راهکار‌هایی عملی همراه با توصیه‌های پزشکی برای غلبه بر این مشکلات مطرح کرده است. در بخش دیگری نیز پرسش‌ها و پاسخ‌های متداول دربارۀ تغییرات جسمی بلوغ گنجانده شده است.

دختران در سن بلوغ میان دو دنیای کودکی و بزرگسالی قرار می‌گیرند و همه چیز برایشان در حال تغییر است. مطالعۀ این کتاب به مادران امکان می‌دهد که بتوانند با دخترانشان دربارۀ مسائلی که اغلب در ذهن هر دوی آن‌ها می‌گذرد، صحبت کنند. همچنین، دربارۀ مسائلی چون بدن و مشکلات بلوغ، غذا و مد و دوستان و خانواده که اغلب کودکان با آن‌ها درگیرند، اطلاعات اساسی به خواننده میدهد.

زنان در زندگی با چالش‌های بسیاری روبه‌رو می‌شوند. کتاب حاضر می‌کوشد به مخاطب زن بیاموزد چگونه از خود مراقبت کند. تمرین‌هایی برای تحقق این هدف به آن‌ها داده شده‌است که عنوان‌های آن‌ها عبارت‌اند از: ارتقای آگاهی، رها‌کردن، ایمان به رویاها، زندگی در لحظه، یافتن هدف واقعی، تمرین مهربانی، خوش‌بین ‌بودن و اعتماد به جهان هستی. نویسنده کوشیده به مخاطب بیاموزد چگونه امیدوارتر زندگی کند.

بسیاری افراد برای درمان افسردگی دارو را بهترین راه می‌دانند، در حالی که نویسندۀ این کتاب اعتقاد دارد با دنبال‌کردن راه‌های پیشنهادی او و خواندن دقیق کتاب و عمل به توصیه‌های آن، می‌توان افسردگی را بهبود بخشید. مطالب کتاب در دو بخش تنظیم شده‌ است: در بخش اول، مخاطب افسردگی را به طور کامل و دقیق می‌شناسد و دربارۀ آن اطلاعات مفیدی کسب می‌کند. در بخش دوم، درمان‌های طبیعی برای سلامت بدن مطرح‌شده‌اند و در واقع رژیم پیشنهادی نویسنده ارائه‌شده است.