حافظه

حافظه ظرفیت بالایی دارد و در صورتی که راه‌های استفاده از آن را بدانیم، می‌توانیم بهرۀ زیادی از حافظه ببریم. کتاب حاضر به حافظه، روش اصلی تقویت آن و چگونگی استفاده از نقشۀ ذهنی در به خاطر سپاری می‌پردازد. در فصل‌های 1 تا 9، به منظور تعیین ظرفیت کنونی حافظۀ مخاطب، انواع فعالیت‌های سنجش و تست حافظه ارائه و اولین روش‌های تقویت آن اعلام می‌شوند. در بخش دوم کتاب، روش اصلی تقویت حافظه معرفی می‌شود و روش‌هایی برای افزایش بهرۀ هوشی، به‌خاطر سپردن شماره‌های تلفن، برنامه‌ها و قرارها، تاریخ‌ها و رویدادهای مهم می‌آیند. بخش سوم با معرفی روش استثنایی تقویت حافظه، یعنی«نقشه‌های ذهنی»، اصول مربوط به آن و فعالیت‌های بسیاری را که به تمرین تقویت حافظه مربوط می‌شوند، در برگرفته‌است.

نقشۀ ذهنی راه و ابزاری است خلاقانه برای نکته‌برداری و واردکردن مرتب اطلاعات به ذهن. نویسندۀ کتاب حاضر می‌کوشد با معرفی نقشۀ ذهنی و بیان اصول و قواعد مربوط، نحوۀ عملکرد و راه‌های استفاده از آن را نشان دهد. کتاب همچنین نحوۀ ایجاد و طراحی نقشۀ ذهنی را از ابتدا و به صورت بسیار ساده توضیح می‌دهد. از نقشۀ ذهنی می‌توان برای خرید، شروع کار جدید، مذاکرات و متقاعد‌کردن افراد، تماس‌های تلفنی، خلاصه‌کردن یک کتاب در یک صفحه، و برنامه‌ریزی امور خانوادگی بهره برد.

نقشۀ ذهنی روشی است برای ذخیره‌سازی، مرتب‌سازی و الویت‌بندی اطلاعات در ذهن که روی کاغذ انجام می‌شود و از کلمه‌ها و تصویر‌های خاصی استفاده می‌کند. کتاب حاضر می‌کوشد با معرفی نقشۀ ذهنی و بیان اصول و قواعد مربوط به آن، نحوۀ عملکرد و راه‌های استفاده از آن را نشان دهد. کتاب همچنین نحوۀ ایجاد و طراحی نقشۀ ذهنی را از ابتدا و به صورت بسیار ساده توضیح می‌دهد. نقشۀ ذهنی در تمام مواقع قابل استفاده است، از جمله در آموزش. کتاب در فصل هفتم به این موضوع و در فصل هشتم نیز به کاربرد نقشۀ ذهنی در زندگی کاری پرداخته است.

محیط می‌تواند روی توان بالقوۀ هوش تأثیر بگذارد و مدارس و فرهنگ در این تأثیر نقش کلیدی دارند. کتاب حاضر در زمینۀ پرروش هوش، می‌کوشد ابتدا تعریفی از هوش وانواع آن به مخاطب بدهد. سپس به نقش وراثت و میزان تغییر‌پذیری هوش در افراد می‌پردازد و چگونگی باهوش شدن را توضیح می‌دهد. بهبود مراکز آموزشی، نقش طبقۀ اجتماعی و نژادی بر هوش و رابطۀ هوش و پیشرفت تحصیلی از جملۀ دیگر موضوعات کتاب هستند.

با بازی و سرگرمی می‌توان توجه و حواس کودکان را جمع و تقویت کرد. کتاب حاضر شامل تعدادی بازی است که در سه دسته تنظیم شده‌اند: بازی‌هایی که توجه باز و فراگیر را افزایش می‌دهند، بازی‌هایی که توجه متمرکز را تقویت می‌کنند و دستۀ سوم از بازی ها هم مهارت مربوط به انعطاف‌پذیری از یک نوع توجه به نوع دیگر را بهبود می‌بخشند. کتاب برای همۀ گروه‌های سنی، از نوزادی تا نوجوانی، بازی‌هایی در بردارد. در هر بازی، پس از شرح فایدۀ آن، نوع توجه تقویت شده، وسایل موردنیاز، دستور بازی و آنچه از این بازی آموخته می‌شود، آمده است.

بازی‌ها سرگرمی‌های لذت‌بخشی هستند که با درگیر کردن نیروی تمرکز و برانگیختن علاقه، یادگیری را تسهیل می‌کنند. کتاب حاضر شامل حدود 30 بازی برای تقویت حافظۀ شنیداری است. در ابتدای هربازی توضیحی کلی در بارۀ آن و سپس هدف از آن آمده است. پس از آن گروه سنی بازی، تعدادبازیکنان، وسایل موردنیاز ، موارد مورد توجه پیش از شروع بازی، روش بازی، چگونگی ایجاد تغییراتی دربازی و نکته‌ها شرح داده شده‌اند. بعضی بازی‌های این کتاب عبارت‌اند از: بله و خیر ممنوع، گوش کن و بگو، اسم من چیست، بخر و بیاور، برو و پیدایش کن، قاصدک خبر ببر، و به اعداد گوش بده.

درس املا پایۀ نوشتن است و در دورۀ دبستان اهمیت بسیار دارد. کتاب حاضر به منظور تقویت املا، انواع اشتباه‌های املایی معمول دانش‌آموزان را شناسایی و گرد‌آوری کرده و با تشخیص اشتباه‌های رایج، کوشیده است برای رفع‌آن‌ها اقدام کند. پس از شرح مشکات املا و ارزیابی آن، انواع اشتباه‌های املایی و علل آن‌ها آمده‌اند. سپس این علل که به وجود ضعف در حافظه (دیداری، شنیداری، توالی دیداری، حرکتی) و مشکلاتی مثل وارونه نویسی، تمیز دیداری، مشکلات آموزشی، بدخط نویسی و سرعت عمل مربوط می‌شوند شرح داده شده و در ادامه نیز راهکارهای رفع آن‌ها پیشنهاد شده‌اند.

کتاب به بررسی ماهیت خلاقیت و ارتباط آن با پایه‌های علوم اعصاب و به طور ویژه مغز پرداخته است. به این ترتیب آناتومی مغز تشریح و نظریه‌های مطرح در حوزه خلاقیت ارائه می‌شود. در ادامه مسیر به تفضیل عصب‌شناسی خلاقیت با تعریف برخی از مفاهیم مانند سیستم‌های خودسازمان ده و حافظه اپیزودیک و... . شرح داده می‌شود.

مشاهده عبارت از بررسی و دقت عامدانه بر یک شی یا فرایند است که به منظور کسب حقایقی درباره آن صورت می‌گیرد. در این کتاب داستانی درج شده که در آن بر اهمیت دقت در تغییرات محیط و استفاده از حواس پنج‌گانه برای شناخت تأکید شده است. در پایان کتاب چند پرسش کوتاه درج شده که سطح یادگیری مخاطبان را از داستان ارزیابی می‌کند.