روش تدریس

موضوع کلاس‌های چندپایه بحث همیشگی دورۀ آموزش ابتدایی بوده است. کتاب حاضر اطلاعات مفصلی را دربارۀ چندپایگی دربردارد. در ابتدا کلاس چندپایه را تعریف و فرصت‌ها و محدودیت های آن را برمی‌شمارد. سپس نکات برنامه‌ریزی آموزشی کلاس‌های چندپایه، نحوۀ تنظیم جدول‌های هفتگی، مدیریت زمان و نقش معلم، قوانین و مقررات سامان‌دهی گروه‌های یادگیری، سازمان‌دهی محتوا، طرح برنامۀ درسی و شبکۀ مفهومی درسی چندپایه را به تفصیل توضیح می دهد.

در فرایند آموزش، روش‌های تدریس بسیاری وجود دارند که چگونگی آن‌ها بر کیفیت آموزش تأثیر می‌گذارد. در کتاب حاضر ابتدا انواع روش‌های سنتی و جدید تدریس مثل «حفظ و تکرار، سخنرانی، نمایش علمی و بحث گروهی» معرفی شده‌اند. سپس این روش‌ها نقد و بررسی شده و تأثیر نوع انتخاب آن‌ها در یادگیری دانش‌آموز ذکر شده‌است. در نهایت نیز محاسن و معایب استفاده از روش‌های تدریس بررسی شده‌اند.

در شیوۀ تدریس معکوس، آموزش مستقیم از طریق فیلم یا وسایل آموزشی دیگر و قبل از کلاس انجام می‌شود و در ساعت کلاس کارگروهی و رسیدگی به نیازهای فردی صورت می‌گیرد. در این کتاب، در هر فصل، چگونگی به کارگیری ایدۀ کلاس معکوس در آموزش درس‌های علوم تجربی، ریاضیات، مطالعات اجتماعی و ادبیات در دورۀ ابتدایی و راهکارهای آن ارائه و پیشنهاد شده‌ و تجربۀ زیستۀ معلمانی که این ایده‌ها را در کلاس‌های خود به کار بسته‌اند، آمده‌اند.

آشناکردن معلمان کلاس‌های چندپایه با طراحی آموزشی با رویکرد تلفیقی و بهره‌برداری از نمونه‌های تدوین شده از جمله اهداف کتاب حاضر است. در ابتدا گزارشی از اقدامات عملیاتی و بسترسازی‌های صورت‌گرفته در دفتر آموزش دبستانی آمده‌است. در فصل دوم چیستی چرایی روش تدریس نوین با رویکرد تلفیقی تشریح می‌شود. در فصل سوم برخی از روش‌های نوین تدریس با رویکرد تلفیقی و نمونه‌هایی از آن‌ها را می‌توان دید و در فصل آخر نمونه سناریوهای آموزشی اعضای شورای مرکزی مدرسان کشوری معرفی شده‌اند.

آشنایی با روش‌های تدریس و به‌کارگیری آن‌ها موجب می‌شود که هدف‌های تعلیم و تربیت با سهولت بیشتر و در مدت زمان کوتاه‌تری تحقق یابد. این کتاب در پنج فصل تألیف شده است؛ در فصل اول آن یادگیری و عوامل مؤثر بر آن تعریف می‌شود و در فصل دوم نقش معلم و دانش‌آموز در عملکرد کلاسی بررسی می‌گردد. فصل سوم به معرفی انواع روش‌های فعال تدریس اختصاص دارد و در فصل چهارم، حیطه‌های سه‌گانۀ آموزشی و پرورشی مورد بررسی قرار می‌گیرد. در انتها نیز مهارت‌های قبل از تدریس، ضمن تدریس و پس از تدریس معرفی می‌شوند.

معلمان بیشترین نقش را در بهبود کیفیت آموزش، پژوهش و خدمات اجتماعی مدارس ایفا می‌کنند. بدیهی است که دانش تخصصی آنان هنگامی می‌تواند کارایی مطلوبی داشته باشد که با روش تدریس مناسب مورد توجه مخاطب قرار گیرد. نویسنده در این کتاب موضوعات مورد نظر خود را در قالب چهار فصل تدریس، انواع تدریس، شخصیت و ویژگی‌های آن و ارتباط سبک تدریس و ویژگی‌های شخصیتی معلمان ارائه می‌کند.

معلم با آشنایی و شناخت روش‌های تدریس قادر به انتخاب مطلوب‌ترین آن‌ها خواهد بود. فصل اول از کتاب حاضر به بیان روش‌ها و فنون تدریس، تفاوت بین تدریس و یادگیری و ارتباط آن‌ها، و در نهایت عوامل مؤثر در تدریس پرداخته است. نویسنده در فصل دوم روش تدریس را از نظر مربیان بزرگ تعلیم و تربیت، از جمله جان‌لاک، روسو، کانت، فروبل، دیویی و مونته‌سوری بررسی می‌کند. در فصل سوم انواع نظریه‌های تربیتی روش تدریس (بنیادگرایی، پایدارگرایی، پیشرفت گرایی، بازسازی و ساخت گرایی) را می‌آورد و در فصل بعد روش تدریس را در مکاتب فلسفی بررسی ‌می‌کند: آرمان‌گرایی، واقع‌گرایی، طبیعت‌گرایی، عمل‌گرایی، وجودگرایی، پست مدرنیسم و فلسفۀ تحلیلی. در فصل پنجم نیز روش‌های سنتی تدریس از جمله حفظ و تکرار، توضیح و سخنرانی مورد بحث قرار می‌گیرند. در فصل ششم، ضمن تعریف تدریس‌های فعال و غیرفعال، الگوهای تدریس غیر مستقیم و روش‌هایی مثل اکتشافی، انفرادی، نمایشی و حل مسئله توضیح داده می‌شوند. در فصل آخر نیز نتایج تحقیقات داخلی و خارجی می‌آید و نویسنده پیشنهادهایی به مخاطب می‌دهد.

اصلاح و بهبود یک موضوع فرهنگی و پیچیده، مانند تدریس، به کوشش و تلاش همه دست‌اندرکاران از جمله دانش‌آموزان، والدین و معلمان نیاز دارد. درس‌پژوهی روشی برای اصلاح شیوه آموزش است. این کتاب، به بررسی و تجزیه و تحلیل راهکارهایی می‌پردازد که گروه‌های موفق درس‌پژوهی به کار برده‌اند تا عملکرد درس‌پژوهی را سازنده، مطمئن و جامع کنند. این کتاب در 9 فصل به مباحثی چون درس‌پژوهی در عمل، تشکیل یک گروه درس‌پژوهی، متمرکز شدن تحقیق،شکل‌های گوناگون درس‌پژوهی و .... اشاره دارد.

معلمی را می‌توان سخت‌ترین کار ممکن نامید؛ زیرا برای کسب اعتماد دانش‌آموزان باید در حد یک روان‌شناس بود. کتاب حاضر گوشه‌ای از تجربیات معلمان را به نمایش می‌گذارد و مهارت‌های اداره کلاس، برقراری ارتباط، فنون ایجاد انگیزه در یادگیرندگان و چگونگی معلم کارآمد بودن را آموزش می‌دهد.

در این جستار با بررسی مشکلات تدریس در مدارس، به معرفی و شرح راه‌حل‌های قدرتمند برای تقویت آموزش مؤثر با تأثیرپذیری صحیح و گسترش دانش و افزایش مهارت‌های دانش‌آموزان پرداخته می‌شود. شناخت ویژگی دانش‌آموزان و بهره‌مندی از تدریس متنوع و نیز استفاده از کتاب‌های مصور برای تدریس، از فنونی هستند که در کتاب درباره آن‌ها توضیح داده شده است.