روش تدریس

کلاس چندپایه، کلاسی است که در آن، یک معلم، زیر یک سقف، دانش‌آموزانی را که از نظر سن، توانایی، مهارت و پایه تحصیلی متفاوت هستند، در طول یک سال تحصیلی آموزش می‌دهد. مؤلف کتاب مدعی است تمام آنچه را که معلمان باید برای آموزش در کلاس‌های چند پایه بدانند، ارائه داده است: نحوه برنامه‌ریزی خلاق در کلاس‌های چندپایه، اصول طراحی در برنامه این کلاس‌ها، تکلیف و انواع نقش آن، بازی‌های آموزشی و نمونه‌هایی از آن، هوش‌های چندگانه و تأثیر آن در اداره بهتر این کلاس‌ها و مهم‌ترین هدف‌های درس‌پژوهی، از جمله مباحثی است که در کتاب حاضر بررسی شده است.

روش تدریس مجموعه‌ای از اصول، روندها و روش‌هایی است که معلمان برای رسیدن دانش‌آموزان به یادگیری مطلوب به‌کار می‌گیرند. کتاب حاضر در شرح این موضوع، ابتدا مفهوم یادگیری و تدریس را توضیح می‌دهد. سپس روش‌های تدریس مستقیم، روش‌های دانش‌آموز محور، تدریس مؤثر، ارزیابی یادگیری و موضوع فاصله بین تحقیق و عمل را بررسی می‌کند. راهنماهای کوتاهی با استفاده آسان و شامل اصول و مبانی موضوع، همراه با معرفی دیگر منابع اطلاعاتی، در اختیار معلم قرار می‌گیرد تا نقش مؤثر خویش را در فرایند یادگیری بشناسد.

کلاس‌های چندپایه با تمام نظرهای مخالف و موافق دربارۀ وجود آن‌ها، همچنان جمعیت عظیمی از دانش‌آموزان جهان را در خود جای می‌دهند. این کتاب به منظور ارتقای کیفیت کار حرفه‌ای معلمان این کلاس‌ها، چیستی و چرایی تدریس چندپایه را شرح می‌دهد و راهکارهایی برای آماده‌سازی و تدریس مؤثر در چندپایه ارائه می‌دهد. تدوین راهبردهای تدریس و یادگیری فعال، و نحوۀ ارزشیابی در این کلاس‌ها از دیگر موارد کتاب هستند. در انتها نیز چند نکته دربارۀ چندپایه مطرح شده است.

کتاب‌های روش تدریس می‌تواند منبعی مناسب برای هنرآموزان و دانشجومعلمان باشد. کتاب حاضر نیز با نگاه پدیدارشناسی، سعی در روایت روش تدریس یکی از مدرسان دانشگاه دارد. نویسنده در این کتاب برداشت‌های خود را از کلاس‌های دانشگاه دکتر سعید بهشتی روایت می‌کند. مؤلف در ضمن روایت خود از روش تدریس استاد، به مباحثی مانند کرامت، مشارکت فراگیر، راهنمایی و مشاوره، نحوه تعامل و نظم و روش ارزشیابی او اشاره می‌کند.

محور اصلی این کتاب آموزش روش تدریس بر مبنای رویکرد ساختار گرایی یا مفهوم‌سازی از طریق درگیری ذهنی و شیوه‌های آن به معلمان است. کتاب در هفت فصل انواع روش‌های تدریس، تدریس تأثیرگذار ، ارزیابی یادگیری و شکاف تحقیق و عمل را مطرح می‌کند. مؤلفان ضمن تشریح انواع روش‌های یادگیری دانش آموز محور به مقایسۀ انواع روش‌ها، مزایای هریک و دلایل مقاومت معلمان در بهره‌گیری از روش‌های جدید می‌پردازند و همچنین راهکارهایی را ارائه می‌کنند.

نویسنده در کتاب حاضر روش‌های گوناگون تدریس موفق درس پیام‌های آسمان و تجربه‌های به دست آمده در این زمینه را بررسی و مطرح می‌کند. در فصل اول کتاب، اصول حاکم بر برنامۀ تعلیم و تربیت دینی دورۀ اول متوسطه در قالب جدول و به تفکیک هر پایه بررسی شده است. سپس، شیوه‌نامۀ ارزشیابی، روش تدریس، مراحل اجرا و روش یادگیری مشارکتی آمده است. در فصل‌های دوم، سوم و چهارم ضمن بیان اهداف کلی، جزئی و رفتاری هر درس، بهترین روش‌های تدریس پیشنهادی و شیوه‌های اجرایی مناسب ارائه شده است.

رفع موانع و مشکلات کلاس‌های چندپایه به مطالعه و آشنایی دقیق با وضعیت این کلاس‌ها نیاز دارد. کتاب حاضر به عنوان کتابی درسی برای دانشجویان علوم تربیتی، خواننده را با کلیات تدریس در این کلاس‌ها، اعم از کلاس‌های سیار ، چند سنی، مکتب‌خانه‌ها، تاریخچۀ این کلاس‌ها در دنیا، و فرصت‌ها و محدودیت‌های آن‌ها آشنا می‌کند. برنامه‌ریزی، مدیریت، طرح درس و ضرورت آن در کلاس‌های چند‌پایه، روش‌های تدریس، مواد و وسایل آموزشی، و ارزشیابی کلاس‌های چندپایه از مباحث کتاب هستند.

در کتاب حاضر، کاربرد روش‌های نو در تدریس در پنج فصل بررسی شده است. در فصل اول مباحثی چون تعاریف یادگیری، عوامل مؤثر بر یادگیری و ابعاد آن و نظریه‌های انگیزش در یادگیری مطرح شده است. نویسنده در فصل دوم قوانین یادگیری، نظریۀ شناخت‌گرایان، رفتارگرایان و گشتالت و سبک شناختی را بررسی می‌کند. فصل سوم به مبانی تدریس، دیدگاه ایده‌آلیسم دربارۀ تدریس و اثبات‌گرایی دربارۀ آموزش و تدریس اختصاص دارد. در فصل چهارم الگو و راهبردهای آموزشی بررسی می‌شود و در فصل پنجم روش‌های فعال و نوین تدریس معرفی می‌گردد.

کتاب حاضر در هشت فصل به تحلیل جزئیات و روش‌ها و فنون تدریس، به ویژه روش سخنرانی و پرسش و پاسخ اختصاص دارد. روش تدریس سخنرانی به همراه فنون اجرای بهتر آن از فصل اول تا ششم تشریح شده و در فصل هفتم روش پرسش و پاسخ تشریح گردیده است. در آخرین فصل کتاب، دیگر روش‌های تدریس به طور فشرده بررسی شده‌اند.

کاربرد روان‌شناسی در تدریس از جمله موضوعاتی است که توجه به آن نتایج مثبتی در آموزش دارد. کتاب حاضر کوشیده است واقعیت‌هایی بنیادی از روان‌شناسی تربیتی ارائه دهد تا بر استفاده از حس مشترک در کاربرد روان‌شناسی در تدریس تأکید کند و نیز لزوم رفتار با هر کودک به عنوان یک فرد را متذکر شود. در کتاب، اصطلاحات فنی و نیز اصطلاحات نا‌آشنا درشت شده‌اند و معنای آن‌ها در واژه‌نامۀ انتهای کتاب آمده‌است. مطالب در 17 بخش عرضه شده‌اند.