ادبیات شفاهی

یکی از شیوه‌های روایتگری، خاطره‌نویسی به شیوه جمع‌نگارانه می‌باشد. «پلاک پ» حقایق زنان حماسه‌ساز دفاع‌مقدس در شهر شیراز را از پاییز 1359 لحظه شروع جنگ تا پایان امضای قرارداد 598 به‌صورت دنباله‌دار روایت می‌کند. این شیوه نگارش از آنجا که دفاع مقدس را از زاویه نگاه زنانه روایت کرده، مغتنم و قابل بهره‌برداری است. نقطه عطف کتاب ساختمانی نیمه‌کاره است که در آن خانم‌های خیاط‌، نان‌پز، و ... کنار هم قرار می‌گیرند و با خاطره‌های تلخ و شیرین خود، اعم از مادرشدن حین کار پشتیبانی تا نائل‌شدن به مقام پرافتخار مادری شهدا، خواننده را همراه روزهای خود می‌کنند و نام‌شان به عنوان زنان پشتیبان دفاع‌مقدس در تاریخ ثبت شده است.

برترین اندیشمندان و جامعه‌شناسان دنیا اذعان دارند که آمریکا از جایگاه ابرقدرتی در جهان فاصله گرفته و از درون در حال فروپاشی است. یکی از کسانی که به شکاف‌های عمیق اجتماعی و اقتصادی در ایالات متحده آمریکا اشاره می‌کند، یکی از سناتورهای معروف آمریکایی به‌نام برنی سندرز است که در سخنرانی‌ها و مصاحبه‌های خود به‌طور خاص به شکاف‌ها اشاره کرده و آن را جایی که ثروت در دستان اقلیت کوچکی از ثروتمندان متمرکز شده و اکثریت مردم از امکانات و فرصت‌های لازم برای رشد برخوردار نیستند، برمی‌شمارد. نویسنده این کتاب، با استفاده از داده‌ها و آمارهای واقعی، وضعیت کنونی آمریکا را زیر ذره‌بین برده و به بررسی بحران‌های ناشی از فساد در سیستم مالی و نابرابری‌های اجتماعی پرداخته است.

برای هر ملتی که رؤیای پیشرفت دارد، آگاهی از مسیر طی‌شده و داشته‌هایی که موجب شده تا او بایستد و با افتخار به آن‌ها، مسیر پیش‌رو را طراحی و طی کند، ضروری است. یکی از این گنجینه‌ها، انسان‌هایی هستند که با زمان‌شناسی دقیق، در راه حفظ و دفاع از خاک میهن، جان خود را فدا کرده‌اند. یکی از راه‌های کسب این آگاهی، مطالعه زندگی‌نامه شهدا و ایثارگران در قالب تاریخ شفاهی و تاریخ‌نگاری است. کتاب «همسایه حیدر» نمایی از صفحات جدید انقلاب‌اسلامی با عنوان مدافعان حرم را برای خواننده روایت می‌کند. این کتاب روایت‌هایی کوتاه از زبان خانواده و هم‌رزمان محمدرضا حسینی‌مقدم است که مجاهدت‌های این سرباز مخلص انقلاب‌اسلامی را در دوران‌های دفاع‌مقدس و دفاع از حرم بازگو می‌کند.

مواجهه با الگوها و انگاره‌های نوپدیدِ ضدانقلاب و چالش بر سر مفهوم «استقامت» در سبک زندگیِ فردی، اجتماعی، سیاسی، مدیریتی و ...، وجه پراهمیت دیگری از تاریخ‌نگاری انقلاب اسلامی در سه دهه پس از پایان جنگ است. در این کتاب، تلاش شده تا ضمن بررسی ابعاد مختلف حادثه تروریستی حرم حضرت شاه‌چراغ در شیراز و انگیزه‌های دشمنان، با استفاده از شیوه تاریخ شفاهی، ابعاد مختلف زندگی شهدا و نحوه شهادت آن‌ها به تصویر کشیده شود. در بخشی از کتاب می‌خوانیم: فضا کمی امنیتی به نظر می‌رسید. عصر آن روز دانشگاه شیراز بودم و مشغول فروش کتاب در نمایشگاهی که ... .

دفاع از حرم، درست مانند دفاع مقدس، نرم‌افزار پیشرفت انقلاب اسلامی است. یکی در داخل مرزهای ایران اسلامی و دیگری در خارج از مرزها و در نقطه‌ای که صدای مظلومی شنیده می‌شود و ایثار در آن تجلی می‌یابد. تنها تفاوت‌شان، زمانه این دو است که خوانش آن‌ها را برای نوجوان و جوان امروزی ملموس‌تر می‌کند. انسان‌هایی معمولی مانند خودمان، اما با آرمان‌های بلند و مقدس، کیلومترها دورتر از مرزهای جغرافیایی، مرز انسانیت را تعریف کرده و در برابر تجاوز ظالمان ایستاده‌اند و خود، نقطه اتصال رحمت الهی به بشریت شده‌اند. کتاب «اردیبهشت اتفاق افتاد»؛ حاوی جزئیات وقایع زندگی شهید سلیمانیان است که از زبان خانواده، دوستان و هم‌رزمان او به ثبت رسیده است و می‌تواند در الگوسازی ملموس و باورپذیر برای نوجوان و جوان ما نقش‌آفرین باشد.

برخی انسان‌ها با تغییر محیط کار و زندگی، سبک زندگی‌شان تغییر کرده است و با توجیه همرنگ جماعت‌شدن، باورهایشان نیز تغییر می‌کند. اندک‌اند کسانی که در پیکار با نفس، پیروز میدان جهاد اکبر می‌شوند. شهید علی‌محمد قربانی یکی از مبارزان پیروز این عرصه است که پس از دوران دفاع مقدس، با ورود به عرصه مدیریتی کشور، ذره‌ای از باورهایش فاصله نگرفت و نشان داد می‌توان با وجود دسترسی‌های نامحدود به اموال عمومی در مسندی مانند بانک، بیت‌المال را برای خود مردم هزینه کرد و با پاک‌دستی و روحیه انقلابی‌گری در هر نقطه‌ای که ایستاده، آنجا را مرکز عالم بداند و برای دفاع از انقلاب اسلامی سرباز تربیت کند. برآیند مجموعه خاطرات تدوین‌شده در این کتاب، تصویری است از مردی است که به جهان‌بینی توحیدی رسیده و سبک زندگی‌اش را با چارچوب‌های اسلام انقلابی تنظیم کرده است.

کتاب روایت زندگی و خاطرات شهیدحاج‌اکبر شیرازی فرمانده یگان دریایی لشگر 17 علی بن ابی‌طالب (ع) می‌باشد. طلبه‌ای که در دوجین مسئولیت‌های نظامی‌اش خوش درخشید. کمیته انقلاب‌اسلامی دهبید استان فارس را پایه گذاشت. فرماندهی گردان تبوک در عملیات بیت‌‏المقدس را بر عهده داشت؛ مسئول آموزش پادگان 21 حمزه تهران و پادگان شهدای خیبر قم بود و اوج درخشش این طلبه در عملیات کربلای 4 با شهادتش رقم خورد. این روایات ناب، بخشی از زندگی جهادی حاج‌اکبر شیرازی می‌باشد.

این اثر روایتی مستند از جریان سیاسی، فرهنگی و مذهبی لبنان دهه‌ی 70 و 80 میلادی؛ سرزمینی گرفتار جنگ‌های داخلی پیاپی است که به ناگاه، تولد «حزب‌الله» عرصه‌ای برای شیعیان لبنان می‌گشاید تا برای دفاع از سرزمین و باورشان، پا پیش بگذارند. داستان عایده، روایت مادری است که زیستن در زیست‌جهانِ مقاومت را انتخاب می‌کند و برای انتخاب بزرگش، سخت هزینه می‌دهد؛ هزینه‌هایی که در کتاب به شکلی جذاب روایت شده‌اند. وی در نوجوانی به امام موسی صدر علاقه‌مند شده بود، حالا با دیدن تصویر امام خمینی دلبسته راه و منش او شد و ... .

مجموعه قصه فرماندهان، به زندگینامه و خاطرات شهدای دفاع مقدس و فرماندهان ارشد روزهای سخت جنگ ایران و عراق می‌پردازد. این مجموعه با زبانی جذاب برای نوجوانان به تقریر در آمده است. در این جلد با عنوان «در قلب سنگرساز»، زندگی «سردار شهید هاشم ساجدی»، به شکل داستان روایت شده است. ایشان وقتی نوزاد بودند پدرشان را از دست دادند. مادربزرگوارشان برای‌شان هم پدر بودند هم مادر. او از کودکی پابه‌پای مادر، خواهر و برادرانش سهمی از زندگی را به دوش می‌کشد تا اینکه صدام به ایران حمله می‌کند. هاشم بماند و کمک مادر باشد یا برای سرزمینش به خط مقدم برود؟ ...

مجموعه «شخصیت‌های مانا» با هدف ارائه الگوهای موفق، به زندگی شخصیت‌های نیک‌نامی می‌پردازد که در عرصه دانش، فرهنگ، سیاست و اجتماع در ایران معاصر می‌زیسته‌اند. این مجموعه که برای عموم مخاطبان به ویژه جوانان تهیه شده است برآیند ضرورتی است که در پهنه ارائه آثار دقیق و مستند از زندگانی افراد تأثیرگذار پدید آمده‌ است. کتاب حاضر در سه فصل با عناوین «مروری کوتاه بر زندگی خلیل عمرانی»، «خدمات و فعالیت‌های فرهنگی، ادبی و اجتماعی» و «آرا، اندیشه‌ها و آثار» نگارش شده است. در پایان کتاب نیز منابع، ماخذ، اسناد و تصاویری برای مخاطب قرار داده شده است.