انواع ادبی

کتاب حاوی یازده شعر کوتاه است که از زبان دختر‌بچه‌ای بیان می‌شود. شعرها موضوع‌های مختلفی دارند که از آن جمله می‌توان به شعر «سنجاقک»، «خیارشور»، «غول‌غولی» و «کادو» اشاره کرد. در شعر «نقاره‌خانه»، کودک آرزو می‌کند که به جای خادم حرم باشد و بتواند نقاره بزند و در شعر دامن پف‌پفی، با داشتن دامنی پر از گل‌های زیبا، خود را مثل بهار می‌بیند.

20 شعر این کتاب درباره امام رضا (ع) سروده شده است. شعرها در قالب غزل و شعر نو هستند و درباره حرم، زیارت، غریبی امام در خراسان و شفاعت ایشان از گناهکاران است. از جمله این اشعار می‌توان به پنجره فولاد، سپیده هشتم، کبوترانه، خوشه پروین و کوچه‎های خراسان اشاره کرد. در شعر کوچه‌های خراسان از «قیصر امین‌پور» آمده است: «چشمه‌های خروشان تو را می‌شناسند، موج‌های پریشان تو را می‌شناسند ــ پرسش تشنگی را تو آبی، جوابی ـــ ریگ‌های بیابان تو را می‌شناسند... »

این کتاب شامل ترکیب‌بندهایی است که درباره امام رضا (ع) سروده شده است. قالب این ترکیب‌بندها کهن است که امروزه کمتر کاربرد دارد؛ اما در مقایسه با دیگر اشعار رضوی، از بعضی جهات امروزی هستند و ویژگی‌هایی مانند روانی زبان و دور بودن از تشدید و تنافر در کلام را دارند. از جمله موضوعاتی که شاعر به آن‌ها پرداخته، هجرت ناخواسته امام به خراسان است. همچنین سعی کرده تا در هر بند، به فرازی از تاریخ و رویدادها و معجزات آن حضرت اشاره کند.

مجموعه اشعار این کتاب، متن و ترجمه چهل حدیث از امام رضا (ع) است که به نظم درآمده است. این احادیث درباره بخشش، دوری از زشتی، سکوت، کمک به دیگران، توکل به خدا، صله رحم و... است. شایان ذکر است که این احادیث از کتاب‌هایی مانند «اصول کافی»، «بحار‌الانوار»، «تحف‌العقول» و «عیون اخبار الرضا (ع)» گزینش شده‌اند که در پایان کتاب به آ‌ن‌ها اشاره شده است.

کتاب شامل 20 شعر درباره امام رضا (ع) است. این اشعار در قالب غزل و مثنوی سروده شده‌اند و درباره عشق به امام، خصوصیات اخلاقی ایشان، زیارت، استجابت دعا در حرم و... است. از جمله این اشعار می‎توان به شعر روح استجابت، تا آخرین نفس، سلطان خوبی‌ها و غزلی از حضور اشاره کرد. در شعر تب جنون از «علی گردویی» آمده است: «در بین محبانش اگر گم هستم، پیدا شده امام هشتم هستم ـــ حاجت ندهد اگر مرا حرفی نیست، تنها نگران حرف مردم هستم... »

این کتاب شامل 25 شعر مذهبی درباره زندگی امام رضا (ع) است. شعرها در قالب غزل سروده شده است و اغلب بین 5 تا 14 بیت دارد. موضوع اصلی اشعار بیان عواطف و احساسات و ذکر زیبایی و کمال معشوق است. برخی از اشعار به پیشگاه حضرت معصومه (س) تقدیم شده است. در شعر «بذر اشک» آمده است: « مشتاق دشت گندمم، آری کبوترم ــ بالاتر از خیال تو اما نمی‌پرم، صیادها ز صید دلم دست می‌کشند، از من که بچه آهوی صیاد دیگرم... »

مجموعه اشعار کتاب درباره حضرت زینب (ع) سروده شده است. در پایان کتاب بخشی به نام «نوحه‌ها» آورده شده که اشعار آن درباره «عصر عاشورا» و نوحه‌های «حضرت مسلم»، «حضرت رقیه»، «حضرت حُر» و... است. شعرها در قالب مثنوی، قصیده و غزل است. در بخشی از اشعاری که درباره حضرت زینب سروده شده است، آمده: « دلش دریای صدها کهکشان صبر، غمش طوفان صدها آسمان ابر ــ دو چشم از گریه همچون ابر خسته، ز دست صبرِ زینب، صبر خسته ـــ صدایش رنگ و بویی آشنا داشت، طنین موج آیات خدا داشت»

«آیین و مکتب هر جامعه‌ای به مراتب بیشتر از هر جریان دیگری در شعر آن روزگار ثبت شده است و این امر نشان از اهمیت موضوع و تأثیرگذار بودن آیین و مکتب، در دل جوامع است.» مجموعه اشعار این کتاب درباره روزهای «تاسوعا» و «عاشورا» و همچنین درباره پسران امام حسین (ع)، «حضرت علی‌اصغر» و «حضرت علی‌اکبر»، سروده شده است. قالب شعرها مثنوی، غزل و قصیده است.

«از دیرباز، شعر، آیینه اندیشه‎ها و باورهای جامعه بوده است. اعتقادات مردم زمان متفاوت را در سیمای شعر آن زمان به روشنی می‌توان مشاهده کرد.» بخش اول کتاب «مصیبت‌نامه» نام دارد که به نثر است و توضیحاتی درباره «مسلم‌بن عقیل»، خروج «امام حسین (ع)» از مدینه و ورود ایشان به کربلا، زندگی «حُر» و... می‌دهد. بخش‌های بعدی، سرگذشت افرادی که در بخش اول توضیح داده شده، به نظم کشیده است.

کتاب در قالب داستان و طنز، درباره زندگی ابوعلی سینا نوشته شده و با تصاویری همراه است. داستان از کودکی ابوعلی آغاز می‌شود و با رفتن او به بخارا ادامه می‌یابد. ابوعلی در ۲۱ سالگی شروع به نوشتن کتاب‌هایش کرد و با معالجه بیماری‌های لاعلاج به شهرت رسید. در بخشی از کتاب آمده است که او اولین کسی بود که متوجه شد بیماری سل واگیر دارد و نیز فهمید که بیمار ممکن است در اثر خونریزی مغزی بمیرد. او اولین کسی بود که متوجه شد بیماری‌ها از راه آب و هوا و خاک منتقل می‌شوند و اولین کسی بود که بیماری مننژیت را توصیف کرد.