جنبه‌های روان‌شناسی

تشخیص، آموزش و توان‌بخشی افراد استثنایی به آموزش‌ها و مهارت‌هایی نیاز دارد. نویسندۀ کتاب حاضر کوشیده است اطلاعات اساسی مورد نیاز را برای کمک به اهل فن در مسائل توانبخشی استثنایی در این کتاب گردآورد. رویکرد این کتاب درمان به شیوۀ شخص محور است که مهم‌ترین حیطة‌های مورد توجه آن عبارت‌اند از: مدیریت خود، مهارت‌های اجتماعی، شرکت در جامعه و امنیت. نویسنده دیدگاه‌ها و روش‌های مختلف را در هم آمیخته و در 14 فصل به موضوع پرداخته است. «انواع اختلال‌های ارتباطی، ناتوانی یادگیری، عقب ماندگی ذهنی، اختلال‌های رفتاری هیجانی، آسیب‌های شنوایی، بینایی و جسمی، اختلال‌های طیف اتیسم و ناتوانی‌های شدید چندگانه» از دیگر موضوعات این کتاب هستند.

دانش و آگاهی انسان دربارۀ دنیای اجتماعی و شناخت احساسات و اعمال دیگران و ایجاد روابط سازگارانه با آن‌ها شناخت اجتماعی نامیده می‌شود. کودکان دارای رشد عادی توانایی برقراری مهارت‌های شناختی اجتماعی را کسب می‌کنند، اما کودکان دچار اتیسم قادر به این مهم نیستند. کتاب حاضر می‌کوشد در 17 فصل اطلاعاتی دراین باره به مخاطبان بدهد. یادگیری اجتماعی، شناخت اجتماعی و رشد این شناخت اولین فصل‌های کتاب هستند. در فصل‌های بعد موضوع «کفایت اجتماعی و کوری ذهن» مطرح می‌شود. چندین فصل از کتاب اختصاص دارد به بیان و توضیح نظریه‌هایی مثل «وانمودسازی، تقلید و هم‌نوایی، توجه مشترک، انسجام مرکزی، نرون‌های آینه‌ای، کارکردهای اجرایی، یکپارچه‌سازی حسی». در فصل هفدهم کتاب انواع هیجان ها برشمرده‌شده‌اند.

اختلال ‌های طیف اتیسم نقص عصب تحولی هستند و موجب محدودیت شناختی و رفتاری می‌شوند و افراد مبتلا درک درستی از واقعیت‌های جاری ندارند. مولف در کتاب حاضر کوشیده است اختلال اتیسم را به طور کامل و با تمام جزئیات آن به مخاطب بشناساند. کتاب در نه فصل تدوین شده و در ابتدا «تاریخچه و سیر تحول، انواع اختلال‌های طیف اتیسم، ارزیابی و تشخیص اختلال‌های اتیسم، اختلال اتیسم و ویژگی‌های افراد مبتلا به اتیسم» مطرح شده‌اند. در ادامه، نویسنده دربارۀ علت شناسی اتیسم و نیز مداخله و راه‌های درمان بحث کرده است. در فصل آخر نیز رفتار کودک اتیستی به طور کارکردی ارزیابی شده است.

کم رویی مانع از دوست‌یابی و آشنایی با تجربه‌های جدید می‌شود. این کتاب شامل بیش از چهل فعالیت شاد است که بچه‌ها و والدین ‌می توانند برای ایجاد اطمینان و اعتماد به نفس انجام دهند. اولین فعالیت این کتاب به مخاطب کمک‌می‌کند یک نظام پاداشی برای تقویت کم‌رویی در نظر بگیرد. سایر فعالیت‌ها در کسب اعتماد به نفس بیشتر و تعامل راحت‌تـ‌ر کمک می‌کنند. از جمله مواردی که در کتاب به آن‌ها تأکید می‌شود، عبارت‌اند از: پذیرفتن خود، جسوربودن در مواقع ضروری، پیداکردن دوستان جدید.

پذیرش مرگ برای همه و به خصوص برای کودکان بسیار سخت است. کتاب حاضر از مجموعۀ «چی مثل چی» برای کودک و به زبان کودکانه، از زندگی و جان انسان، و نیز مرگ و از دست دادن می‌گوید. نویسنده زندگی را شبیه باد دانسته است که چون دیده نمی شود و لمس یا حس نمی شود، درک آن مشکل است. او با ارئۀ نمونه‌هایی، مخاطب را به این باور می‌رساند که جان وجود دارد. در عین حال، نشانه‌هایی را که از رفتن و نبود جان پدیدار می‌شوند نیز به مخاطب معرفی می‌کند و او را راهنمایی می‌کند چگونه بتواند نبود و فقدان عزیزانش را تحمل کند.

حفظ و استحکام بخشیدن به روابط درون خانواده به دانستن نکاتی نیاز دارد. کتاب حاضر با تحلیل روان‌شناسانۀ روابط درون خانواده و شناساندن کارکردهای خانواده می‌کوشد ویژگی‌های انواع خانوادۀ موفق و ناموفق را برشمارد. مطالب کتاب در سه فصل اصلی تنظیم شده‌اند: فضای روانی حاکم بر خانواده، روابط درون خانواده و کارکردهای خانواده. موضوعاتی مثل تنش زدایی، سلطه‌گری و سلطه‌پذیری، الگوهای تعاملی خانواده، انواع الگوهای وابسته و سلطه‌گر، و کارکردهای زیستی، روانی و اجتماعی از جمله مطالب کتاب هستند.

دانستن آداب معاشرت و نکات و جزئیات آن برای همگان لازم است. کتاب حاضر از مجموعۀ «کتاب‌های کوچک 40 نکته‌ای»راهنمایی است که در ظرف40 نکته، می‌کوشد ریزه‌کاری‌ها و نکات مهم آداب معاشرت را به مخاطب نوجوان معرفی کند؛ از جمله: در آسانسور همیشه باید رویتان به سمت در باشد؛ مراقب بوی بد دهن باش؛ غذاخوردن هم اصول وآدابی دارد؛ در کار دیگران دخالت و کنجکاوی نکن.

والدین برای برقراری ارتباط صحیح و دوستانه با فرزندانشان، لاز م است از نکاتی که در واقع ممکن است خطاهای رفتاری آن‌ها تلقی شود آگاه باشند. کتاب حاضر از مجموعۀ «کتاب‌های کوچک 40 نکته‌ای» راهنمایی است برای والدین که در ظرف40 نکته، می‌کوشد ریزه‌کاری‌ها و نکات مهم طرز برخورد با نوجوان را به پدران و مادران معرفی کند؛ از جمله: با ویژگی‌های خاص فرزندتان پز ندهید؛ یادتان باشد شما بازجو و مفتش نیستید؛ نیازهای فرزندتان را با خواسته‌های او اشتباه نگیرید؛ قالب‌های جنسیتی کلیشه‌ای را تقویت نکنید.

خرید اسباب‌بازی متناسب و به اندازۀ کافی برای فرزندان از موضوعاتی است که به چالشی بزرگ در میان خانواده‌ها تبدیل شده‌است، در حالی که اگر این موضوع به درستی مدیریت شود و اسباب‌بازی هدفمند و مطابق با نیاز بچه‌ها به کار گرفته شود، تسهیل‌گر فرایند یادگیری مدرسه‌ای و تربیت اجتماعی خواهد بود. کتاب حاضر از مجموعۀ «کتاب‌های کوچک 40 نکته‌ای»راهنمایی است که برای خرید اسباب‌بازی و سرگرمی‌های امروزی 40 نکته را گوشزد می کند. دربارۀ چگونگی چینش آن‌ها در اتاق فرزندان نکاتی را می‌گوید و در واقع نکاتی را یادآوری می‌کند که با رعایت آن‌ها می‌توان از این موضوع به منظور تقویت تفکر انتقادی، فرهنگ‌سازی، آموزش سواد مالی، و تشویق کارآفرینی و کسب وکار استفاده کرد.

توانایی معلم در برقراری ارتباط مؤثر با دانش‌آموزان از جمله رمزهای موفقیت او به شمار می‌رود. کتاب حاضر از مجموعۀ «کتاب‌های کوچک 40 نکته‌ای» راهنمایی است برای معلمان که در ظرف40 نکته، می‌کوشد ریزه‌کاری‌ها و نکات مهم آداب معاشرت را به مخاطب نوجوان معرفی کند؛ از جمله: در آسانسور همیشه باید رویتان به سمت در باشد؛ مراقب بوی بد دهن باش؛ غذاخوردن هم اصول وآدابی دارد؛ در کار دیگران دخالت و کنجکاوی نکن.