روان‌درمانی

پی‌بردن به ریشه‌های اضطراب امتحان و سعی در برطرف کردن آ‌ن‌ها چندان ساده نیست. نویسندۀ این کتاب با تلفیق دانش روان‌شناسی خود و روش‌های درمانی این علم، از جمله روش تحلیل متقابل، و طرح مفاهیمی از نظریۀ TA که به موضوع استرس امتحان مربوط می‌شود، موضوع استرس امتحان را به چالش کشیده‌است. توصیه‌ها و تمرین‌های زیادی در کتاب آمده‌اند که علاوه بر رفع استرس امتحان، در سایر زمینه‌های زندگی نیز کاربرد دارند و می‌توان از آن‌ها برای برطرف ‌کردن هر نوع تنش و اضطراب دیگری بهره برد.

مشاور و روان‌درمانگری که می‌خواهد تمامی رفتار و سلوک خود را بر اساس قواعد حرفه‌ای و الگویی مذهبی اسلامی تبیین و تنظیم کند، لازم است منابعی مرتبط در دسترس داشته باشد. کتاب حاضر، ضمن بیان اصول کلی نظری در چهار حوزۀ خداشناسی، هستی‌شناسی، انسان‌شناسی و معادشناسی، تمام مراحل درمان را تا بیان فنون اساسی پی‌می‌گیرد. پی‌گیری این اصول در فعالیت‌های مشاوره و روان‌درمانگری، ارزیابی، تشخیص، فرمول‌بندی،آسیب‌شناسی و درمان عملی، مجهز به مستندات دینی و علمی، به مشاور کمک می‌کند. آمادگی های لازم برای مشاور و مراجع، اصول ارزیابی مراجع و مشاور، اصول عملی مربوط به هدایت مشاوره ودرمان از جمله مباحث فصل‌ها هستند.

خانواده درمانی با رویکرد جامعه نگرانه به سلامت روان، از اواخر دهه 1950 و پس از برخی اظهارات در کنفرانس سالانه انجمن روان پزشکی آمریکا، توجه متخصصان بسیاری را جلب کرد. آنان ابراز کردند که علاوه بر خود فرد، با خانواده‌ها هم کار خواهند کرد. خانواده درمانی دارای زمینه‌های متنوع بوده و ریشه در زناشویی درمانی، جنبش راهنمایی کودکان، خدمات اجتماعی با تاکید بر کار با خانواده‌ها، آموزش زندگی خانوادگی و پیشرفت‌های مشاوره‌ای دارد. کتاب پیش رو در 15 فصل خانواده درمانی بر اساس سلامت روان، بررسی اختلالات، خانواده درمانی افسردگی، خانواده درمانی برای اختلال وحشت زدگی و اختلال وسواس فکری عملی مورد بررسی قرار گرفته است. روش آموزش روان شناختی و مدیریت بیمار با توجه به نقش زوج درمانی، توجه به جمعیت‌های خاص مانند مصرف کنندگان مواد مخدر و مدل‌های درمان؛ از دیگر مباحث این کتاب است.

روان‌شناسی مثبت‌نگر رویکرد به نسبت جدیدی در روان‌شناسی است که می‌کوشد از طریق ایجاد و تقویت هیجانات مثبت، رضایت از زندگی را به افراد بازگرداند. نویسندۀ کتاب حاضر پس از معرفی روان‌شناسی مثبت‌نگر، محورها و مفروضات این رویکرد و ابعاد آن، بنیان‌های نظری آن را توضیح می‌دهد. سپس در بخش «دستورالعمل روان‌درمانی مثبت‌نگر»، در طول 14 جلسه، این روش را برای درمانگر مرور می‌کند. در این جلسات، مواردی مثل خاطرات مفتوح یا بد، قدرشناسی، روابط مثبت و نوع دوستی بررسی می‌شوند.

شناخت درمانی مراجعان را تشویق می‌کند بدون قضاوت دربارۀ تجربه‌ای که با آن روبه‌رو می‌شوند، رابطۀ خود را با فکر و احساس تنش‌زا تغییر دهند و آنچه را تجربه می‌کنند بپذیرند. کتاب حاضر ویژگی‌های مهم و اساسی شناخت درمانی و مبتنی بر ذهن‌آگاهی را به شکلی نظری و عملی مطرح می‌کند و تمرکز خود را روی برنامۀ شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی قرار می‌دهد که به شکلی گروهی، برای افراد در معرض آسیب‌دیدگی‌ افسردگی برگشت‌پذیر ارائه می‌شود. متن این کتاب به 30 ویژگی متمایز این فرایند می‌پردازد.

مدرسه مکانی‌ است که کودک در آن مهارت‌های ارتباطی را می‌آموزد. یکی از چالش‌های همیشگی مدارس مسئلۀ زورگویی است. کتاب حاضر در فصل اول توضیحاتی کلی دربارۀ زورگویی و میزان شیوع و اثرات آن و در فصل دوم چارچوبی نظری از رفتارهای زورگویی و انواع تقسیم ‌بندی و زمینه و علل بروز آن رائه داده‌است. تنظیم هیجان و تعریف‌ها و زمینه‌های آن و معرفی رویکرد درمان متمرکز بر هیجان، به عنوان رویکرد تنظیم هیجانی و پیشینۀ آن، در فصل سوم بررسی شده‌اند. جلسات گروهی درمان متمرکز بر هیجان، مبتنی بر 9 اقدام درمانی و آموزشی نیز موضوع فصل چهارم است.

اسکیزوفرنی نوعی بیماری است که درک آن برای خیلی‌ها سخت است. کتاب حاضر راهنمایی است بالینی برای درمان اسکیزوفرنی. تاریخچه‌ای از تشخیص اسکیزوفرنی، میزان وقوع و عوامل ابتلا به آن در فصل اول بررسی شده‌اند. علوم پایۀ زیربنای اسکیزوفرنی، دورۀ پیش مرضی، ارزیابی بالینی در اسکیزوفرنی، شناخت، همبودی، اختلال مصرف مواد، درمان دارویی، مقاومت به درمان، مداخلات روان‌شناختی، مسائل خانواده و درمان و بهبودی از موضوعاتی هستند که کتاب به طور دقیق و با تشریح کامل به آن‌ها پرداخته‌است.

خیانت متداول‌ترین دلیل برای خاتمۀ ازدواج است. خیانت فرمی از آسیب‌های میان فردی است که هر درمانگری باید برای بهبود تعادل در زندگی زوج‌هایی که آن را تجربه کرده‌اند، با نکات و ظرایف مربوط به آن آشنا باشد. کتاب حاضر ابتدا در فصلی با عنوان «زوج درمانی و درمان خیانت» ساختار پروسۀ درمان و نقش درمانگر را در چند مرحله توضیح می‌دهد. سپس «پیامدهای جدایی و طلاق در زوج درمانی» را به تفصیل شرح می‌دهد و راهکارها در طلاق درمانی و حل مجدد اختلافات و مشکلات حضانت فرزند را بررسی می‌کند. در فصل سوم یعنی «زوج درمانی و خشونت فیزیکی» به مشکلاتی مثل قتل همسر و مصرف الکل در طرفین می‌پردازد. در فصل آخر نیز با موضوع «زوج درمانی برای افرادی که دوباره ازدواج کرده‌اند، ازدواج مجدد و مسائل آن را به بحث می‌گذارد.

اختلال ‌های طیف اتیسم نقص عصب تحولی هستند و موجب محدودیت شناختی و رفتاری می‌شوند و افراد مبتلا درک درستی از واقعیت‌های جاری ندارند. مولف در کتاب حاضر کوشیده است اختلال اتیسم را به طور کامل و با تمام جزئیات آن به مخاطب بشناساند. کتاب در نه فصل تدوین شده و در ابتدا «تاریخچه و سیر تحول، انواع اختلال‌های طیف اتیسم، ارزیابی و تشخیص اختلال‌های اتیسم، اختلال اتیسم و ویژگی‌های افراد مبتلا به اتیسم» مطرح شده‌اند. در ادامه، نویسنده دربارۀ علت شناسی اتیسم و نیز مداخله و راه‌های درمان بحث کرده است. در فصل آخر نیز رفتار کودک اتیستی به طور کارکردی ارزیابی شده است.

آشنایی با روان‌درمانگری و مشاوره به عنوان یکی از ضرورت‌های زندگی روزمره انسان‌ها به ویژه دانشجویان در سطوح تحصیلات تکمیلی است. اما یکی از چالش‌های بزرگ روان‌درمانگری و مشاوره در جامعه ایرانی مطابقت آن با فرهنگ اسلامی است. کتاب پیش رو، در پایان هر فصل این مطابقت‌ها و چالش‌های اساسی را بیان نموده است. در پایان کتاب نیز بر مبنای الگوی اسلامی یک الگوی درمان و مشاوره چند بعدی معنوی معرفی شده که از گسترش آن در جامعه ایرانی بیش از یک دهه می‌گذرد.