فرهنگ عامه

«حنا» دختر کوچکی است که با روایت قصه‌اش، کودکان را با شغل سنتی قالی‌بافی آشنا می‌کند. حنا که نام هیچ کدام از رنگ‌ها را نمی‌داند، یک شب در خواب با سفر به درون یک قالی، پا به دنیای رنگ‌ها می‌گذارد و هنر قالی‌بافی و نام رنگ‌ها را می‌آموزد.

کتاب افسانه قدیمی «عمو نوروز و ننه سرما» را به دو زبان فارسی ــ آلمانی آورده است. در آخرین روز زمستان، ننه سرما صبح خیلی زود از خواب بیدار می‎‌شود، حیاط را آب و جارو می‌کند، هفت‌سین را می‌چیند، لباس‌های نو به تن می‌کند و در ایوان، روی قالیچه قرمز، به انتظار عمو نوروز می‌نشیند؛ اما چند لحظه قبل از آمدن عمو نوروز به خواب می‌رود. عمو نوروز از راه می‌رسد؛ ولی دلش نمی‌آید ننه سرما را از خواب بیدار کند و...

این کتاب شامل ۲۵ داستان و حکایت از کتاب‌های کهن فارسی و قصه‌های عامیانه ایرانی است که برای نوجوانان بازنویسی شده است. قصه‌ها به زبانی ساده نوشته شده‌اند و از کتاب‌های گلستان سعدی، سیاست‌نامه نظام‌الملک، جوامع‌الحکایات و لوامع‌الرویات محمد عوفی و... انتخاب شده‌اند. هریک از داستان‌ها دربردارنده نکاتی اخلاقی، اجتماعی و رفتاری است.

در این داستان شاهزاده‌ای عاشق دختر چوپانی می‌شود. پدر دختر به این دلیل که شاهزاده از خود درآمد مستقلی ندارد، با ازدواج آن‌ها مخالفت می‌کند. شاهزاده برای جلب رضایت پدر دختر، بافندگی یاد می‌گیرد و با دختر او ازدواج می‎کند. در ادامه اتفاقاتی رخ می‌دهد و شاهزاده دزدیده می‌شود؛ ولی هنری که شاهزاده یاد گرفته است او را نجات می‎دهد.

کتاب حاضر مجموعه‌ای از داستان‌ها و افسانه‌های شهرها و روستاهای مختلف ایران است. این مجموعه به گروه خاصی اختصاص ندارد و از کودک و نوجوان تا میانسال و سالمند، می‌توانند قصه مناسب خود را در آن بیابند. این افسانه‌ها به فارسی ساده و روان، بازنویسی شده و چنانچه واژه‌ای برای خواننده ناآشنا باشد، در پاورقی همان صفحه معنی آن آمده است. حسن‌کچل و دختر پادشاه، پاداش نیکوکاری، دختر هیزم‌شکن و سه برادر از جمله داستان‌های این کتاب هستند.

میمون حقه‌باز است و همیشه به همه کلک می‌زند. روزی چشمش به درخت انبه‌ای در آن طرف رودخانه می‌افتد. او گرسنه است و می‌خواهد به درخت انبه برسد. میمون با حیله‌ای تمساح‌ها را یک‌جا جمع می‌کند و از روی آن‌ها عبور می‌کند و به آن طرف رودخانه می‌رسد. تمساح‌ها متوجه حقه‌بازی میمون می‌شوند و برای همین است که عاشق خوردن میمون هستند.

شاهزاده‌ای به نام «شاون» در کوهستان، دختری را می‌بیند و عاشق او می‌شود. دختر ناپدید می‌شود. شاون نام دختر را آهو می‌گذارد و همه‌جا به دنبال او می‌گردد؛ ولی هیچ نشانی از آهو نمی‌یابد. شاهزاده به شکل چوپانی ساده، هر روز گله گوسفند‌ان را به پای کوه «کله‌قندی» می‌برد تا شاید آهو را ببیند؛ ولی گویی آهو آب شده و به زمین فرو رفته است. سرانجام کار شاون به جنون می‌کشد و... .

داستان این کتاب از یکی از فولکلورهای آذربایجان الهام گرفته شده است. «گلناز» و «اصلان‌بیک» هفت سال است که ازدواج کرده‌اند؛ ولی بچه‌ای ندارند. آن‌ها پسری یک ساله را در خانه‌ای که بر سر پدر و مادرش خراب شده، پیدا می‌کنند و نامش را آلاگوز می‌گذارند و به فرزندی قبولش می‌کنند. سرانجام بعد از هفت سال گلناز دختری به دنیا می‌آورد. آلاگوز نام نوزاد را «سارا» می‌گذارد و گلناز آخرین نفس‌هایش را می‌کشد.

این داستان از فولکلورهای ترکمنی الهام گرفته شده است. «آلتین» دخترِ خان است و «آتلی» چوپانی ساده. آن‌ها به دیدن کوچ درناها می‌روند که سواران خان آتلی را دستگیر کرده و نزد خان می‌برند. خان که از عشق آن دو خبر دارد، دستور می‌دهد آتلی را به سیاه‌چال بیندازند؛ ولی در همین موقع صدای درنایی به گوش می‌رسد و همه باور دارند که درناها طرفدار آدم‌های معصوم و بی‌گناه هستند و... .

«گلاویژه» و «شامار» با عشق ازدواج می‌کنند؛ اما بعد از مدتی بدبینی‌های شامار شروع می‌شود و گلاویژه را آزار می‌دهد. سرانجام تحمل گلاویژه تمام می‌شود و تصمیم می‌گیرد به دیدن بزرگ آبادی، «کاک‌پیرزاد»، برود تا او حکم جدایی آن‌ها را صادر کند و کاک‌پیرزاد برای این جدایی شرط عجیب و ترسناکی می‌گذارد.