جسمی حرکتی

تغییرات منظمی که در طول زمان در فرایند دانستن، فهمیدن، یادآوری و اندیشیدن رخ می دهند، رشد شناختی نامیده می‌شوند. در کتاب حاضر، مخاطب با مفاهیم و نظریه‌های این نظریه آشنا می شود، مراحل رشد شناختی پیازه را می‌خواند، با نظریۀ ویگوتسکی در این باره و مراحل رشد زبان از نظر او آشنا می شود، کاربردهای آموزشی نظریۀ ویگوتسکی را می فهمد و سپس با نظریه‌های رشد شناختی برونر و دیدگاه‌ها و مدل‌های پردازش اطلاعات از نظر او آشنا می شود. در فصل دوم کتاب با فرایند های اساسی در رشد شناختی روبه‌رو می شود. در فصل بعد، دربارۀ فلسفه ورزی در کودکان نکاتی می‌خواند. در فصل چهارم، با عنوان «رشد شناختی کودکان دوزبانه»، از رشد فرازبانی دوزبانه‌ها و رشد مغزی، رشد حافظه و رشد تئوری ذهن آنان مطلع می‌شود. در فصل پنجم باب جدیدی گشوده می‌شود و اختلالات رشد شناختی شامل ناتوانی های یادگیری، گفتار، شنوایی و زبان عرضه می شوند. در فصل ششم رشد شناختی در دوران کودکی به عنوان یک مهارت و در فصل آخر نیز اثر حد واسط رشد شناختی در گسترش نگرانی کودکان مطرح است.

آشنایی با تمرینات مربوط به رشد و اصلاح آن‌ها به عنوان روش‌های عملی و کاربردی برای برطرف کردن ضعف‌ها و مشکلات حرکتی کودکان و نوجوانان ضروری است.کتاب حاضر شامل212 تمرین ادراکی-حرکتی متنوع با ذکر اهداف مربوطه است که به رفع بسیاری از مشکلات حرکتی و آموزشی کمک می‌کنند. بخش اول کتاب اطلاعات کاملی را برای مخاطبی در بر دارد که می‌خواهد آزمایشکاه ادراکی-حرکتی بسازد . آزمون تعیین سطح مهارت ساده‌ای نیز در این بخش گنجانده شده‌است. در کل، کتاب 200 فعالیت ایستگاهی بسیار ساده و قابل اجرا، شامل تصویرهای آن برای استفاده در آزمایشگاه یادگیری ادراکی-حرکتی می‌شود. فعالیت‌های دوطرفه در فصل دوم، فعالیت‌های یک‌طرفه در بخش سوم و فعالیت‌های جانبی ضربدری در فصل چهارم ارائه‌شده‌اند. بخش آخر نیز شامل فعالیت‌های نهایی و نتیجه‌گیری از برنامه‌ای 32 هفته‌ای است.

دانش آموزان دارای نیازهای ویژه نیز باید در میدان‌های ورزشی حضور یابند. کتاب حاضر در زمینۀ ورزش دانش‌آموزان با نیازهای خاص نگاشته شده است. در ابتدای کتاب مفاهیم مربوط تعریف شده‌اند. سپس موضوع تربیت بدنی این دانش‌آموزان شامل طبقه‌بندی و معرفی، صفات و وظایف معلمان آنان، نقش بازی‌های بومی و محلی بر مهارت‌بخشی به آنان، و فعالیت‌های قابل اجرا در ساعت ورزش برای تقویت مهارت‌های حسی حرکتی و دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی و نیز اوتیسم، آسیب‌دیدۀ بینایی، شنوایی و جسمی- حرکتی شرح داده شده‌اند. در بخش سوم کتاب نیز موضوع تربیت بدنی و ورزش دانش‌آموزان بیمار، از جمله مبتلایان به صرع، آسم، انواع دیابت و چاقی مفرط مورد بحث است. در بخش آخر حقوق ورزشی، از جمله حقوق دانش‌آموزان و اصول بیمۀ ورزشی مورد توجه‌اند.

کودکان دچار اختلال نقص توجه-بیش فعالی حدود 5 تا 7 درصد از جمعیت دانش‌آموزان را تشکیل می‌دهند و کتاب حاضر می‌کوشد اطلاعاتی برای افراد درگیر با چنین کودکانی فراهم کند. فصل‌های اول و دوم اطلاعاتی پایه‌ای به مخاطب می‌دهند. البته در فصل اول افسانه‌ها و برداشت‌های نادرست در این‌باره آمده‌اند. فصل سوم به روندهای ارزیابی اختلال نقص توجه -بیش‌فعالی اختصاص یافته و در فصل‌های چهار و پنج چگونگی سرویس‌دهی به کودکان در مدارس مطرح شده‌است؛ اینکه چطور با سیستم آموزشی خاص هماهنگ شوند. این فصل معلمان را با تمام راه‌های درمان درگیر خواهد کرد. در فصل ششم نیز والدین و مشکلات آن‌ها در برخورد با کودک بیش‌فعال مورد بحث قرارمی‌گیرند. در فصل هفتم دربارۀ تجویز دارو، انواع تجویز، عوارض جانبی داروها و نقش مدارس در درمان با تجویز صحبت شده است. فصل هشتم به ارزیابی عملکرد رفتاری«FBA»و مراحل ارزیابی عملکرد آن اختصاص دارد. در فصل‌های بعد مداخلات رفتاری صحیح، روش‌های ساختاری خاص و دیدگاهی کلی از مداخلات خود تنظیمی ارائه شده‌اند. در فصل آخر نیز مهارت‌های ابقا و سازمان‌دهی در این باره آمده‌اند.

درمان شناختی رفتاری رویکردی درمانی است که بر اضطراب و افسردگی تأثیر بسیاری دارد و طبق ادعای نویسندۀ این کتاب، رویکرد مؤثری در درمان مشکلات روان شناسی محسوب می‌شود. کتاب حاضر کارورزان این رویکرد را که تجربه‌های زیادی در کار دارند هدف قرار داده است و به خصوص درمان کودکان و نوجوانان را در نظر دارد. نویسنده در 16 فصل مطالب را جمع‌آورده است که چند فصل از آن‌‌ها عبارت‌اند از: : دانش از کودکان و بافت زندگی‌شان؛ والدین و تحول کودک؛ مشکلات دوران کودکی؛ اتحاد درمانی؛ فعالیت مشارکتی؛ ساختاردهی فرایند درمانی؛ تسهیل درک روان‌شناسانه؛ تسهیل تغییر. در فصل آخر نیز پیشنهادهایی دارد برای شرایطی که این رویکرد درمانی کارساز نباشد. نویسنده در همۀ بخش‌ها نمونه‌هایی واقعی را مثال می‌زند و راهنمایی‌هایی عملی ارائه می‌دهد.

بازی‌درمانی به دلیل جذابیت بازی برای کودکان باعث می‌شود تا آن‌ها سریع‌تر درمان را بپذیرند و درمانگر در پایان کار به نتایج درمانی موفق‌تری دست‌یابد. در بخشی از کتاب، بازی‌هایی بررسی شده‌است که صرفاً جنبۀ تفریح ندارند و برای تشخیص، درمان یا آغازی برای گفتگو مورد استفاده قرار می‌گیرند. این اثر، مناسب برای بازی درمانگران، مشاوران کودک و تدریس در دروس بازی‌درمانی، حرکت‌درمانی و مشاورۀ کودک است. کتاب، شامل چهار بخش است و هر بخش فصول مختلفی دارد.
برخی از فصول عبارت‌اند از: نظریه‌های بازی‌درمانی، لالی گزینشی و بازی‌درمانی، هنر و بازی‌درمانی، بازی‌ها، ده تکنیک مؤثر بازی‌درمانی.

آشنایی با مغز را باید از نقطه‌ای آغازکرد. کتاب پیش رو به «توانایی توجه»، به عنوان یک عملکرد کلیدی مغز، می‌پردازد. توجه نیاز به فعال‌ساز ی دارد. تمرین‌های این کتاب در همین راستا از ساده به مشکل و در شش سطح دشواری ارائه‌شده‌اند. مجموع تمرین‌ها در 24 پله با این عنوان ها آمده‌اند: « توجه، بادقت،‌ بی‌دقت؛ توجه پایدار؛ توجه تقسیم شده؛ فراشناخت؛ زنگ تفریح، اتاق توجه؛ زنگ تلفن؛ ورزش مورد علاقه توجه؛ بشقاب غذای مغز و ... در انتهای کتاب پاسخ‌نامه تمرین‌ها آمده است.

لازم است والدین کودکان بیش فعال اطلاعاتی دربارۀ این اختلال و چگونگی مواجهه با فرد مبتلا داشته باشند. نویسندۀ این کتاب کوشیده است نه یک مجموعه دستورالعمل، بلکه مجموعه‌ای نکتۀ علمی مفید برای کمک به روند پردازش تحریک کودک بیش فعال ارائه دهد. والدین و درمانگران در فصل اول کتاب با عمدی یا ارادی بودن رفتار چنین کودکی، حس یکپارچگی و مراحل و ارزیابی آن و حتی درمان نکاتی می‌آموزند. در فصل بعد انواع بیش فعالی و مشکلات مربوط به خواب یا تغذیه در بیش فعالی بررسی می‌شود. مخاطب در فصل سوم نکاتی دربارۀ مغز می آموزد تا بهتر متوجه بعضی اعمال کودک بیش فعال شود. در فصل چهارم سیستم‌های حسی اصلی به طور مجزا بررسی می‌‌شوند: لامسه، شنوایی، بینایی، لمس و بویایی. درمان یکپارچگی حسی موضوع بخش پنجم کتاب است. در فصل بعد نویسنده برای تعامل با چنین کودکی توصیه‌هایی می‌کندو بازی‌ها و اسباب‌بازی‌هایی را پیشنهاد می‌دهد. در فصل هفتم مستندات علمی کار ارائه‌شده‌اند و در فصل آخر نیز پرسش‌نامه‌ای برای والدین آمده است.

نقاشی استعدادهای فردی را شکوفا می‌کند. کتاب حاضر در چهار فصل به تأثیر نقاشی بر رشد کودک می‌پردازد. در فصل اول با عنوان «شناخت نقاشی کودک» مخاطب با ویژگی‌های نقاشی کودک، انگیزۀ او برای نقاشی، مراحل رشد توانایی هنری کودک، انواع خط، و رنگ و احساس کودک اختصاص دارد. در فصل دوم با عنوان «نقاشی، شخصیت و رشد کودک» مواردی مثل تأثیر نقاشی بر زندگی عاطفی و ادراک کودک و نیز جنبه‌های بیانگرانۀ نقاشی آمده‌اند. در فصل سوم «نقاشی و شکوفایی خلاقیت»، از خلاقیت و هوش، مفهوم و سطوح خلاقیت، و نیز تأثیر نقاشی بر خلاقیت سخن به میان آمده ‌است. در فصل چهارم که«نقاشی درمانی» نام دارد، ارزیابی شخصیتی و روان‌سنجی با نقاشی، امید بخشی، ایجاد حس چیرگی و درمان انواع اختلال‌های روانی با نقاشی مطرح شده اند.

تاب‌آوری نوعی سازگاری مثبت در واکنش به شرایط ناگوار است. کتاب حاضر دربارۀ حوزه‌های تاب‌آوری و عوامل مرتبط با آن در سال‌های آغازین کودکی توضیح می‌دهد. در بخش اول این اثر احساس امنیت و کیفیت دلبستگی، روابط کودک با هم‌سالان، والدین و مراقبان، شایستگی‌های اجتماعی و هیجانی، به همراه چک‌لیست‌های سنجش امنیت، استعداد، هیجانات و شایستگی‌های اجتماعی کودکان بررسی می‌شوند. بخش دوم با عنوان «مداخلات» به ارائۀ روش‌های عملی تقویت تاب‌آوری و راهبردهای مداخله‌ای با ذکر موردپژوهی دو کودک سه و چهار ساله اختصاص یافته‌است.