تاریخ

سلسله صفویه نخستین حکومت فراگیر پس از ساسانیان محسوب می‌شود. امّا ستم پادشاهان صفوی پایه‌های این حکومت را سست کرد و در نتیجه هجوم افغان‌ها حکومت صفوی برچیده شد. اشغال ایران توسط افغان‌ها هفت سال به طول انجامید و سرانجام توسط نادر افشار پایان یافت. در زمان حکومت وی مردم و بزرگان شیعه ایران او را یاری نکردند و در نهایت در سراپرده‌اش در قوچان به قتل رسید. کتاب حاضر سرگذشت مختصر نادر، همراه با شرح اوضاع و احوال آن روزهای ایران است.

هرات یکی از سرزمین‌هایی است که در دورۀ قاجار از ایران جدا شد. این کتاب پژوهشی در ابتدا نگاهی اجمالی به اوضاع ایران در عصر قاجار دارد. سپس شرحی کامل از وضعیت تاریخی و فرهنگی شهر هرات در دوره‌های گوناگون و در نهایت جدایی آن از ایران داده‌است. مطالب با جغرافیای تاریخی هرات آغاز می‌شود. افغانستان از مرگ نادر تا آقامحمدخان، خراسان و هرات مقارن ظهور آقا محمدخان، موقعیت استعماری انگلیس در منطقه، و هرات در دوره‌های فتحعلی شاه، محمدشاه و ناصرالدین شاه از جملۀ مباحث هستند.

کتاب‌های چندی دربارۀ رایش سوم و حکومت هیتلر در آلمان نازی نوشته شده‌اند. در این کتاب، نویسنده ضمن روزشماریِ رویدادهای تکوین حکومت نازی در آلمان، به بررسی ریشه‌ای چگونگی، طیف زمینه‌‌ها، عوامل دخیل و مسببین اصلی آن‌ها می‌پردازد. این جلد موضوع ریشه‌ها و شرایط کنونی رایش سوم در آلمان بعد از جنگ جهانی اول و قدرت‌گیری آن در صحنۀ سیاسی آلمان و به حکومت رسیدن هیتلر در سال‌های 1932 تا 1935 را شامل می‌شود. «دستیابی هیتلر به قدرت، ظهور پیشوای رایش و نقض معاهدۀ ورسای» از جمله مطالب کتاب هستند.

نویسنده در کتاب حاضر داستان برده‌داری و سرگذشت برده‌ها را در طول تاریخ روایت می کند. او ضمن بیان نکته‌های ناگفته از رنج و ستم بزرگی که بر انسان های بسیاری در دنیا رفته است، درباره سابقه برده‌داری، تجارت برده، زندگی در بردگی، جنگ برای آزادی، ممنوعیت در آمریکا و عاقبت برده‌داری به تفصیل سخن می گوید. از جدول، نمودار، عکس، تصویر و نقشه برای بیان مطالب استفاده شده است.

تاریخ حضور زنان در تاریخ پرقدمت این سرزمین چندان روشن نیست. کتاب حاضر روایت تاریخ اجتماعی زنان در عهد قاجار است و نویسنده کوشیده‌است با رویکرد تاریخ نگاری اجتماعی، جنبه‌های زیست زنان را در عهد قاجار روایت کند. همچنین، تحولات زندگی تودۀ زنان در جامعه‌های شهری، روستایی و ایلاتی را در دورۀ 137 سالۀ حکومت قاجار، از تغییرات در پوشاک و مد لباس‌ها تا تحرکات اجتماعی، سیاسی و آموزشی زنان در این عهد، بررسی کرده است.

فرایند نشر و چاپ نیز تاریخی دارد که کمتر به‌آن پرداخته شده‌است. کتاب حاضر نشر را، از ابتدا تا انتهای عصر پهلوی در بر گرفته است و نمایی کلی از تاریخ و تحولات نشر را می‌نماید. نویسنده کوشیده‌است با استفاده از منابع و مستندات درجه یک و حتی تاریخ شفاهی نشر، اطلاعات متقنی به خواننده ارائه دهد. کتاب با تعریف و پیدایش صنعت نشر آغاز می‌شود. ورود فن‌آوری چاپ و نشر و گسترش آن، و سپس نشر در دوره‌های محمدشاه قاجار، ناصری، مظفری، مشروطه و پس از آن از جمله مباحث بخش یکم کتاب هستند. در بخش‌های بعد، نشر کتاب از سال 1300 تا آستانه انقلاب بررسی و روال کار ناشران مطرح آن دوره معرفی می‌شود.

آیت‌الله مدرس از علمای برجستۀ ایران است که در سال‌های نهضت مشروطه نقش بسیاری در مجلس داشت. اثر حاضر کوشیده است به افکار، اندیشه‌ها و آرای این عالم دربارۀ مسائل اقتصادی بپردازد. در فصل اول کتاب زندگی و رخدادهای مهم زندگی این استاد شرح داده شده و در فصل بعد زیرساخت‌های توسعۀ اقتصادی در اندیشۀ شهید مدرس، از جمله مهم ترین مصوبات اقتصادی مجلس زمان شهید مدرس، قانون 23 جوزا، اسکان عشایر، مؤسسات قرض الحسنه، مالیات و نفت، بررسی شده‌اند.

سه قرن نخست امپراتوری عثمانی دوران اوج این امپراتوری به شمار می‌روند. اثر حاضر به تاریخ تحلیلی و تحقیقی این دوره و به علل انحطاط و زوال امپراتوری می‌پردازد. نویسنده در چهار بخش، بر پایۀ منابع، اسناد و کتاب‌های فراوان، تاریخ دولت عثمانی، زندگی اقتصادی و اجتماعی، و مذهب و فرهنگ امپراتوری عثمانی را در عصر کلاسیک بررسی‌کرده ‌است. در انتهای کتاب شجره‌نامۀ سلاطین عثمانی و گاه‌شمار تاریخ عثمانی، به همراه فرهنگ اصطلاحات آن دوره، آمده‌است.

با شکست خوردن سپاه ساسانی از اعراب و ورود این قوم به سرتاسر سرزمین ایران، دوران جدیدی در تاریخ ایران آغاز شد. اعراب علاوه بر پیروزی در جنگ و فتح سرزمینهای ایران، تغییرات مهمی در عقاید، افکار و فرهنگ و زندگی اجتماعی مردم به وجود آوردند. کتاب حاضر شامل بخش‌هایی چون اسلام در ایران، دوران حکمرانی خلفای نخستین، شکل‌گیری حکومت‌های مستقل در ایران، از غزنویان تا حملۀ مغول و پهلوی تا جمهوری اسلامی است و این مطالب با تصاویر و نقشه‌ها شرح داده می‌شوند

تاریخ جهانگشای جوینی از آثار برجستۀ ادبی و تاریخی نثر فارسی است که در آن فجایع جنگ‌های خونین عهد مغول و نیز شیوۀ حکومت‌داری آنان روایت شده است. اثر پیش رو بازگردانی بعضی داستان‌های آن کتاب به نثر روان امروزی است. تاریخ جهانگشای جوینی در سه کتاب نوشته شده و این اثر نیز خلاصه ای از هر سه بخش را در قسمت‌هایی جداگانه آورده است. تقریباً تمام داستان‌های جلد نخست، بخش عمده ای از جلد دوم و بخشی کوتاه دربارۀ تاریخ اسماعیلیان از جلد سوم در این کتاب آمده‌اند.