تاریخ

در این کتاب زندگی حرفه‌ای غلام‌رضا طاعتی مؤسس کتاب‌فروشی «کتابخانه طاعتی» در رشت مورد واکاوی قرار می‌گیرد. طاعتی از اعضای «انجمن اخوت» بود و به حسن خلق، مردم‌داری و کتاب‌شناس بودن شهرت داشت. طاعتی نخستین آثار هوشنگ ابتهاج و محمود طیاری را منتشر کرد و از آغازگران نشر پژوهش‌های گیلان‌شناسی به‌شمار می‌آید. فهرست آثار منتشر شده توسط طاعتی در کتاب مندرج است.

بررسی دوران زندگی حرفه‌ای سیدعبدالغفار طهوری، مؤسس «کتابخانه طهوری» به سال 1330 ش هدف این کتاب بوده است. طهوری در آغاز راه نشر به سال 1332، گلچینی از دیوان استاد سعید نفیسی را منتشر کرد. پس از آن چندین تألیف معتبر را درباره زبان‌های باستانی ایران به چاپ افست رساند که فهرست آن‌ها در کتاب درج شده است.

از آنجا که دانش پزشکی و ریاضیات عمده‌ترین و مهم‌ترین بخش از پیشرفت‌ها و نوآوری‌های مسلمانان در حوزه علم را تشکیل می‌دهند، نگارنده در این کتاب می‌کوشد نقش مسلمانان به‌ویژه ایرانیان را در پیشبرد دانش پزشکی بازنمایی کند و با نگاهی بی‌طرفانه به تحلیل روندها و ساخت‌های آن بپردازد.

نقش و سهم مسلمانان در رشد و بالندگی علوم و فنون، به‌ویژه علم پزشکی، از جایگاه رفیعی برخوردار است. در این کتاب به معرفی آثار طبی نوشته شده در طول تاریخ پرداخته می‌شود. در هر معرفی نام اثر، نام نویسنده، تاریخ نشر، نام نشر و توضیحی درباره محتوای آن اثر ارائه شده است.

نگارنده در این کتاب بر آن است که تصویری روشن از روش‌های طبقه‌بندی علوم نزد علمای متقدم اسلامی عرضه دارد تا از این راه زمینه و بستر مناسبی برای شناخت درست جایگاه و جوهر علوم در تمدن اسلامی فراهم آورد و آن‌گاه به بررسی مفاهیم و مقولات علمی نزد دانشمندان مسلمان بپردازد.

ریاضیات و اخترشناسی از نخستین مراحل شکل‌گیری تمدن عظیم اسلامی حضوری پررنگ و درخشان داشته است. کتاب حاضر ترجمه‌ای از کتاب «ریاضی‌دانان، اخترشناسان و دیگر محققان تمدن اسلامی» تألیف گالینا یا ولوونا ماتویوسکایا است. این کتاب اصطلاحات و افزوده‌هایی از جمله نام و معرفی دانشمندان علم ریاضی و نجوم و نیز اسامی افرادی که در آن کتاب از قلم افتاده‌اند را شامل می‌شود.

این کتاب ادامه کتاب‌ دوم، جلد اول از کتاب «تاریخ علم در فرهنگ و تمدن اسلام و ایران» است که در آن به معرفی دانشمندان و اندیشمندان دانش ریاضیات و نجوم در جهان اسلام و آثار مسلمانان در این زمینه براساس کتابی از یاولوونا ماتویوسکایا پرداخته می‌شود.

«تاریخ علم» به معرفی اجمالی برخی از کتابخانه‌های مهم منطقه خاورمیانه و اروپا که دارای نسخه‌های خطی عمده هستند، پرداخته است. در ادامه، کتاب گزارشی از موجودی و تعداد تقریبی نسخه‌های خطی آن‌ها ارائه داده و نیز درباره موجودی نسخه‌های خطی تاریخ علم و فهرست‌های اختصاصی علوم متفاوت بحث کرده است.

این اثر به شناخت، طبقه‌بندی و مفاهیم علوم در تمدن عظیم اسلامی اختصاص دارد و در آن به فراخور مجال به علوم ریاضی، نجوم و شیمی پرداخته و نقش و سهم مسلمانان در رشد و بالندگی این علوم بازشناسی می‌شود.

در این کتاب طبقه‌بندی و مفاهیم علوم در تمدن عظیم اسلامی در علوم جغرافیا، معماری، موسیقی و کشاورزی بررسی شده است و نقش مسلمانان در تکامل این علوم و به سبب آن، تمدن اسلامی آشکار می‌شود.