سرگذشت‌نامه‌ها

امام «جعفر صادق»(ع) به دستور «منصور» عباسی خلیفه وقت، با انگور زهرآلود، مسموم شده‌ و در بستر بیماری هستند. در ساعات آخر عمرشان می‎خواهند که تمام اقوام و بستگان جمع شوند تا آخرین سخنانش را با آن‌ها در میان بگذارند. کم‌کم خویشان و بستگان از راه می‌رسند و دور امام جمع می‎شوند. امام چشم باز می‎کنند و خطاب به کسی که گریه می‎کند، می‎فرمایند: «هر اتفاقی برای مؤمن بیفتد خوب است، اگر ... .» نکند این آخرین سخن امام باشد؛ بعد از چند دقیقه دوباره چشمانشان را باز می‎کنند و... .

«نزار قبانی»، شاعر معروف عرب، در دمشق به دنیا آمد و در لندن درگذشت. این کتاب گفت‌وگویی پیرامون شعر و زندگی این شاعر سوری است. این مصاحبه‌ها موضوعات مختلفی دارد، ازجمله «چرا می‎نویسم؟ »، «جمهوری متحد عشق عربی»، «تو می‎نویسی، پس رسوا هستی» و «ترجیح دادم خنجر باشم». جهان عرب، سیاست قرن بیستم، زن و جایگاه او و همسرش، «بلقیس»، ازجمله موضوع‌هایی است که نزار با صراحت و غالباً با زبانی شاعرانه از آن‌ها می‎گوید. قبانی در کتاب حاضر از فنون سرایش شعر می‌گوید. او همچنین می‎گوید: «این گفت‌گوها راه‌هایی هستند برای یافتن ریشه‌ها، عبور از پوسته شعر و خواندن شعر از زاویه‌ای فرهنگی که به دور از تفکرات مردسالارانه و سادیستی است.»

«ابونصر فارابی» در کودکی نواختن «عود» را از مادرش می‎آموزد و با پسرعمویش بزرگ می‎شود؛ چراکه عمویش در جنگ کشته شده است. «محمد» و «سیاوش» زیر سایه محبت‌های مادر محمد قرار می‎گیرند؛ اما طولی نمی‎کشد که مادر را از دست می‎دهند. پدر محمد در سپاه «سامانیان» مشغول به کار است و همیشه در سفر. او آن‌ها را به بغداد می‎فرستد تا درس بخوانند. در مکتب‌خانه، سیاوش مسئول نظم دادن به حلقه درس می‎شود؛ چون استاد به استعداد ذاتی او برای ریاست پی می‎برد و محمد با ذکاوت‌ترین فرد حلقه است. هوش سرشار محمد باعث می‌شود که به زودی نامش به عنوان فیلسوف و دانشمند شهرت ‎یابد.

شرح زندگی زنان نامدار تاریخ ایران خواندنی و عبرت‌‌آموز است. کتاب حاضر از مجموعه‌ای چندجلدی، ماجراهای زندگی حضرت خدیجه را به روایتی کاملاً داستانی و به زبانی ساده روایت می‌کند. داستان با شرح چگونگی زنده‌به‌گورکردن دختران در آن عصر شروع می‌شود و با وفات حضرت خدیجه پایان می‌یابد.

کتاب حاضر هفت روایت از زندگی امام «موسی‌صدر» است که دربردارنده مصاحبه‌هایی است که نویسنده در سفرش به «لبنان»، با خانواده او انجام داده است. این مصاحبه‌ها با همسر، فرزندان، خواهرها و دوست خانوادگی امام موسی‌صدر انجام شده است. همسرش می‌گوید، او آدم بزرگی بود که برای کارهای بزرگ ساخته شده بود، زندگی‌اش را سر آن‌ کارها گذاشته بود و من هر کاری می‎کردم تا طی این راه برای او آسان‌تر شود.

کتاب حاضر از مجموعه تاریخ شفاهی امام «موسی صدر» است و شامل گفت‌وگو با دکتر «حسن حبیبی»، قبل از فوت ایشان، درباره امام صدر است. علاوه‌بر این، با همسر ایشان، خانم «شفیقه رهیده»، نیز در این باره مصاحبه شده است که نکات خواندنی دیگری به کتاب می‌افزاید. در بخش سوم، دو پیوست به کتاب اضافه شده است. پیوست نخست، متن سخنرانی دکتر حبیبی در سال ۱۳۷۵ و در جریان اعطای دکترای افتخاری دانشگاه تهران است. پیوست دوم، روایت دکتر حبیبی از هجرت امام‌خمینی (ره) از عراق به فرانسه است.

استاد «مستجابی» یکی از برجستگان خاندان «صدر» و از دوستان نزدیک امام «موسی‌صدر» است. گروه تاریخ شفاهی موسسه فرهنگی ــ تحقیقاتی امام موسی‌صدر، خاطرات ایشان را ضبط و منتشر کرده است. اثر حاضر در بخش خاطرات، شامل تولد، خانواده و اولین هجرت، خاندان صدر، ورود به سلک روحانیت، مبارزات سیاسی، امام موسی‌صدر و سجاده شعر است. همچنین در بخش ملحقات کتاب، ذیل زندگی‌نامه‌ها، نامه‌های امام موسی‌صدر، تصاویر و اسناد، دسته‌بندی و منتشر شده است.

«سیدهادی خسروشاهی» علاوه‌بر سابقه دوستی طولانی با امام «موسی‌صدر» و اطلاعات مهم تاریخی، خود یکی از پیشکسوتان تاریخ‌نگاری زندگی امام صدر است. در متن پیش رو تلاش شده است مباحث از ترتیب زمانی و موضوعی مشخصی برخوردار باشند و از تکرار و اطناب پرهیز شود. اسامی افراد و رویدادها و اماکن در حد توان با درج توضیحاتی در پاورقی گویا‌سازی شده است. زندگی‌نامه مختصر برخی از اسامی نیز در پی‌نوشت کتاب آمده است. همچنین شماری از اسناد و تصاویر مرتبط با متن خاطرات هم در انتهای کتاب آمده است.

این کتاب را یکی از دوستان «محسن حُججی» با استفاده از دفتر خاطرات او نوشته است. از پیاده‌روی اربعین که محسن علمدار کاروان است و هنگامی که داعش او را دستگیر می‎کند. از زمانی که به خاطر داشتن کتاب در پادگان به دفتر فرمانده احضار می‌شود، از حمامی که او با دوستانش برای روستاییان «چاه‌زرد» می‌سازند و... . شایان ذکر است که وصیت‌نامه محسن در پایان کتاب آورده شده است.

شرح خاطرات بزرگان درس آموز و عبرت انگیز است. کتاب حاضر شرح زندگی استاد علی دوانی به قلم خود ایشان است. در جلد دوم این مجموعۀ دوجلدی، شرح برخی از تألیفات استاد، اعتقاد او دربارۀ مقام زن، حضرت مهدی (ع)، امیرالمؤمنین، فرزندان و خانواده‌اش، کنگره‌های علمی و دینی، سفرهای داخلی و خارجی، آمده‌است. در انتها نیز تصویرهای متعددی از ایشان در مناسبات مختلف و در کناربزرگان ضمیمه شده‌اند. اسناد نامه‌های اداری مربوط به ایشان نیز در این قسمت آمده‌است.