زبان و ادبیات فارسی

زندگی ابوعبدالله جعفر‌بن‌محمد رودکی، از شعرای معروف اوایل قرن چهارم هجری در عصر سامانی و خالق «کلیله و دمنهِ» منظوم، شرح داده شده است. این غزل‌سرای نامی در قالب‌های شعری مختلف شعر سروده است. معانی لغات مبهم متن در پانوشت کتاب درج شده است.

زندگی‌نامه و متن کتاب «گلستانِ» شیخ مصلح‌الدین سعدی شیرازی، شاعر و نویسنده بزرگ ایرانی قرن هفتم در این کتاب آمده است. گلستان هشت باب دارد که در آغاز آن سعدی از سیرت پادشاهان سخن می‌گوید و با کنایه‌هایی بر ضد درویشان شکم پرست ادامه می‌دهد و آنان را به صبر و تحمل و بخشش دعوت می‌کند و در پایان خود را حامی اغنیا و خداوندان نعمت می‌شمارد و هواداران فقر و درویشی را پاسخ می‌دهد.

این اثر شامل زندگی‌نامه و متن کتاب «بوستانِ» شیخ مصلح‌الدین سعدی شیرازی شاعر و نویسنده بزرگ ایرانی است. بوستان یا « سعدی‌نامه» یک دیباچه و ده باب دارد و در بحر متقارب مثمن محذوف سروده شده است. بوستان، آرمان‌شهر و مدینه فاضله سعدی نام گرفته؛ چرا که در آن نکته‌های اخلاقی، اجتماعی، تربیتی و سیاسی بسیاری بیان شده است.

سرگذشت حضرت یوسف(ع) و زلیخا با استناد به قرآن کریم، به نثر و با تکیه بر کتاب « هفت اورنگ» نورالدین‌عبدالرحمان جامی از شاعران و نویسندگان معروف قرن نهم هجری به نظم ارائه شده است. داستان « یوسف و زلیخا» نکات اخلاقی بسیاری را به مخاطبانش گوشزد می‌کند. جست‌و‌جوی عشق الهی در عشق زمینی یکی از مهم‌ترین پیام‌های داستان است.

کتاب حاضر شامل زندگی‌نامه حکیم ابوالقاسم منصوربن‌حسن فردوسی، شاعر و حماسه‌سرای ایرانی و داستان‌های «شاهنامه» به نظم و نثر ساده است. داستان‌ها ایستادگی و مقاومت ایرانیان را در برابر حوادث تلخ و دشواری‌ها بیان می‌کند که برای هر ملت مقاوم و استقلال‌طلبی به‌وجود می‌آید. اندیشه‌ها، اندرز‌ها، حکمت‌های نیاکان و آموختن راه و رسم زندگی از دیگر نکاتی است که در این داستان‌ها به چشم می‌خورد.

کتاب شامل اشعار دیوان میرزا شفیع شیرازی معروف به «میرزا کوچک» و متخلص به «وصال» از غزل‌سرایان و مثنوی‌گویان بنام دوران فتحعلی‌شاه و محمد‌شاه قاجار است. در این دیوان، مثنوی «شیرین و فرهاد» وحشی بافقی که وصال شیرازی آن را به پایان رسانده، ارائه شده است. مثنوی‌های وصال در مرثیه سیدالشهدا(ع)، تفسیر قسمتی از دعای جوشن کبیر و... . است

شعر حسینی و مرثیه‌های عاشورایی بی‌درنگ پس از واقعه عاشورا متولد شد و هم‌عنان با این رویداد حرکت کرد و مانع از فراموشی آن شد. مجموعه پیش رو گزیده‌ای از بهترین ترکیب‌بندهایی است که در استقبال ترکیب‌بند جاودانه محتشم کاشانی سروده شده است. در ابتدای کتاب مقدمه مفصلی درباره مرثیه سرایان نامدار و نمونه‌ای از شعر آنها آمده است.

برای سرودن شعر تنها استعداد و ذوق ادبی کافی نیست و لازم است شاعران با ظرافت‌های هنری و علمی این حیطه نیز آشنا باشند. محور و اساس مباحث این کتاب آموزش اصول و مبانی شعر سنتی (کلاسیک) و سپس قالب‌های سپید و نیمایی است و به جریان‌ها و موج‌های شعری مدرن که در سال‌های اخیر به‌وجود آمده، اشاره‌ای نشده است. برای آشنایی مخاطبان، در مثال‌ها و تمرین‌ها از نمونه اشعار شاعران کهن و معاصر استفاده شده است.

این کتاب دربردارنده مقاله‌ای است که به تجزیه و تحلیل داستان‌های اساطیری و پهلوانی شاهنامه فردوسی براساس کاربرد پدیده‌های طبیعت در تار و پود ساختار اشعار آن اختصاص دارد. در این مطالعه ساختار بحث صرفاً در روند حوادث و نتایج آن در رابطه با کاربرد طبیعت موردنظر بوده و ریشه و رشته پیوستگی آن حادثه به طبیعت و جهان هستی آشکار شده است.

در این کتاب مهم‌ترین نکته‌های درسی ادبیات‌ دبیرستان به دانش‌آموزان آموزش داده شده است. مفاهیم کلی عبارت‌ها و بعضی اشاره‌ها و معانی آنها همراه بیت‌های تألیفی و آزمون‌های سال‌های پیش در فصل اول کتاب درج شده است. در ادامه، پرسش‌های چهارگزینه‌ای همراه با پاسخ‌نامه نیز آمده است.