زبان و ادبیات فارسی

ساختار و بنیاد شعر فارسی از نظر وزن با شعر عربی متفاوت است یعنی عروض فارسی با عروض عربی فرق دارد. در این مجموعه مقالاتی در مورد آخرین دستاوردهای عروض جدید ارائه شده‌ و اوزان شعر فرانسوی، انگلیسی و آلمانی به طور اجمال معرفی شده است.

این اثر، نگاه نقادانه به تاریخ تصوف تا قرن پنجم هجری و سیر تحول آن از منظر خود صوفیه است. از لابه‌لای سخنان مشایخ و مؤلفان صوفیه، نقد همه‌جانبه آنان از سیر و سلوک رایج در خانقاه‌ها و دبستان‌های صوفیه بازگو شده است و این یکی از رموز بقا و تأثیرگذاری اجتماعی جریان عظیم تصوف را در طول تاریخ نشان می‌دهد.

در کتاب حاضر به منظور آشنایی خوانندگان با کتاب جوامع‌الحکایات، اثر سدیدالدین محمد عوفی، بیش از دویست داستان از 2113 حکایت کتاب برگزیده و به نثر امروز برگردانده شده است. نگارنده تلاش کرده است ضمن حفظ طرح کلی اثر و انتخاب داستانی جذاب، مخاطب را با هنر عوفی آشنا و به خواندن اصل اثر ترغیب کند.

کتاب حاضر با هدف آشنایی جوانان با ادبیات کهن و عمق اندیشه‌های ایران اسلامی دربرگیرنده مجموعه حکایاتی است از کتاب چهار مقاله عروضی سمرقندی و هم‌چنین حکایت‌هایی از مثنوی‌های سنایی به ویژه از حدیقة‌الحقیقة. این داستان‌ها به زبان ساده امروزی برگردانده شده و معنای واژگان دشوار، درون متن یا در پاورقی توضیح داده شده است. نگارنده از آوردن مقدمه‌های مفصل حکایت‌های سنایی و پرداختن به مباحث حاشیه‌ای غیر داستانی صرف‌نظر کرده است.

در این نوشتار ضمن معرفی مختصر آثار عبدالرحمن جامی، شاعر و نویسنده قرن نهم، حکایت‌های او در هفت اورنگ و بهارستان به زبان ساده و امروزی برگردانده شده است. در این بازگردانی از آوردن داستان‌های مغایر با معیارهای اخلاقی روز و داستان‌هایی که تفصیلات عرفانی داشتند، صرف‌نظر شده است.

مرزبان‌نامه که از یک مقدمه و نه باب تشکیل شده، شامل داستان‌های تودرتوی بسیاری از زبان حیوانات است که با صبغه اصول سیاسی نگاشته شده است و به دلیل نثر فنی و دشوار و روایت‌پردازی با ساختار کهن برای بسیاری فهم آن سخت و گاه فاقد جذابیت است. متن حاضر بازگردانی این اثر است با اندکی تلخیص و هم‌سو با معیارهای اخلاقی جامعه امروز.

یکی از شاعران و عارفان نامی ایران، عطار نیشابوری است که آثار ارزشمندی به نظم و یک اثر به نثر از او به جای مانده است. در این اثر حکایت‌هایی از چهار منظومه وی؛ یعنی، منطق‌الطیر، مصیبت‌نامه، الهی‌نامه و اسرارنامه به نثر برگردانده شده‌اند. در بازگردانی داستان‌ها ضمن حفظ پیرنگ کلی آنها، کشش‌های داستانی امروزی رعایت شده و از پرداختن به مسائل عرفانی حکایت پرهیز شده است.

فهم بسیاری از حکایات قابوس‌نامه عنصرالمعالی و سیاست‌نامه خواجه نظام‌الملک توسی به خاطر داشتن لغات و اصطلاحات قدیمی ممکن است برای مخاطب امروزی مشکل باشد. از این رو نگارنده ضمن حفظ کشش داستان‌ها و حذف برخی بخش‌های غیرضروری این دو اثر را به نثر روان امروزی برگردانده است. در مواردی برای آگاهی از زمینه‌های تاریخی و اجتماعی داستان‌ها مطالبی را درون آنها یا پاورقی گنجانده است.

یکی از عناصر مهم ادب شفاهی، ضرب‌المثل است که فراوانی کاربرد آن نقشی مهم در فرهنگ‌سازی داشته است. مَثَل‌ها آینه فرهنگ، هنجارهای اجتماعی، اندیشه‌ها، باور و زبان هر ملت است. در این مجموعه مثل‌های مشهور ایرانی گردآوری شده و داستان یا ریشه آنها با نثری ساده و روان بیان شده است.

مفهوم میهن در شعر شاعران ایرانی با توجه به تحول آن در هر دوره‌ای متفاوت است. این نوشتار با هدف بررسی ابعاد مختلف وطن در سبک خراسانی، به مفهوم وطن در سرایده‌های شاعران از ابتدا تا عصر حاضر پرداخته و وجوه گوناگون آن را در اشعار فردوسی، رودکی، فرخی و منوچهری نشان داده است.