زبان و ادبیات فارسی

دربارۀ کتاب و فایده‌های آن همیشه خوانده و شنیده‌ایم. کتاب حاضر نیز مجموعه‌ای است از سخنان بزرگان دربارۀ کتاب و ارزش آن. نویسنده این سخنان را از منابع متنوعی برگزیده است، مثل: آیات و روایات؛ ضرب‌المثل‌ها و فرهنگ عامه؛ اندیشمندان ایرانی و غیر ایرانی. یک فصل کتاب نیز اختصاص دارد به نقل‌قول‌هایی که طولانی تر هستند .

مجموعه یادداشت‌های این دفتر حاصل تجربه‌های نگارنده در روزنامه‌نگاری حوزه کتاب و نشر است که بخشی از مشکلات اقتصادی و حرفه‌ای این گروه را به تصویر می‌کشد و از بزرگان عرصه نشر در کشور یاد می‌کند.

شاهنامه همچون هر اثر ادبی دیگری ترجمان ویژگی‌های اجتماعی و سیاسی روزگار خود است. این نوشته با تکیه بر ساختارشناسی سیاسی به بررسی قدرت هیئت حاکم و قدرت گاه پنهان و گاه آشکار طبقه محکوم می‌پردازد. نگارنده تحلیل را در دو سطح روساخت و ژرف‌ساخت در دوره اسطوره‌ای و تاریخی به انجام رسانده است.

کتاب حاضر، مجموعه مقالاتی است که زبان‌شناس و ایران‌شناس نامدار فرانسوی طی چهل سال نگاشته و نشان داده است که پیشینه وزن عروضی شعر فارسی در شعر پیش از اسلام؛ یعنی، زبان‌های ایرانی نهفته است. در این مقاله‌ها وی با ریزبینی و تحلیل وزن شعر فارسی، به اهمیت عروض در واج‌شناسی و آواشناسی و نقش آن در پژوهش‌های زبان‌شناختی تاریخی تطبیقی زبان‌های ایرانی و تصحیح متون بازمانده از آن زبان‌ها اشاره می‌کند.

ساختار و بنیاد شعر فارسی از نظر وزن با شعر عربی متفاوت است یعنی عروض فارسی با عروض عربی فرق دارد. در این مجموعه مقالاتی در مورد آخرین دستاوردهای عروض جدید ارائه شده‌ و اوزان شعر فرانسوی، انگلیسی و آلمانی به طور اجمال معرفی شده است.

این اثر، نگاه نقادانه به تاریخ تصوف تا قرن پنجم هجری و سیر تحول آن از منظر خود صوفیه است. از لابه‌لای سخنان مشایخ و مؤلفان صوفیه، نقد همه‌جانبه آنان از سیر و سلوک رایج در خانقاه‌ها و دبستان‌های صوفیه بازگو شده است و این یکی از رموز بقا و تأثیرگذاری اجتماعی جریان عظیم تصوف را در طول تاریخ نشان می‌دهد.

در کتاب حاضر به منظور آشنایی خوانندگان با کتاب جوامع‌الحکایات، اثر سدیدالدین محمد عوفی، بیش از دویست داستان از 2113 حکایت کتاب برگزیده و به نثر امروز برگردانده شده است. نگارنده تلاش کرده است ضمن حفظ طرح کلی اثر و انتخاب داستانی جذاب، مخاطب را با هنر عوفی آشنا و به خواندن اصل اثر ترغیب کند.

کتاب حاضر با هدف آشنایی جوانان با ادبیات کهن و عمق اندیشه‌های ایران اسلامی دربرگیرنده مجموعه حکایاتی است از کتاب چهار مقاله عروضی سمرقندی و هم‌چنین حکایت‌هایی از مثنوی‌های سنایی به ویژه از حدیقة‌الحقیقة. این داستان‌ها به زبان ساده امروزی برگردانده شده و معنای واژگان دشوار، درون متن یا در پاورقی توضیح داده شده است. نگارنده از آوردن مقدمه‌های مفصل حکایت‌های سنایی و پرداختن به مباحث حاشیه‌ای غیر داستانی صرف‌نظر کرده است.

در این نوشتار ضمن معرفی مختصر آثار عبدالرحمن جامی، شاعر و نویسنده قرن نهم، حکایت‌های او در هفت اورنگ و بهارستان به زبان ساده و امروزی برگردانده شده است. در این بازگردانی از آوردن داستان‌های مغایر با معیارهای اخلاقی روز و داستان‌هایی که تفصیلات عرفانی داشتند، صرف‌نظر شده است.

مرزبان‌نامه که از یک مقدمه و نه باب تشکیل شده، شامل داستان‌های تودرتوی بسیاری از زبان حیوانات است که با صبغه اصول سیاسی نگاشته شده است و به دلیل نثر فنی و دشوار و روایت‌پردازی با ساختار کهن برای بسیاری فهم آن سخت و گاه فاقد جذابیت است. متن حاضر بازگردانی این اثر است با اندکی تلخیص و هم‌سو با معیارهای اخلاقی جامعه امروز.