ادبیات کهن

ضرب‌المثل‌ها تاریخ فشرده و نمایانگر داستانی کهن هستند که نقل به نقل به ما رسیده‌اند. در پس هر مثلی، قصه و حادثه‌ای نهفته است. کتاب حاضر سعی دارد داستان چرا و چگونه به‌وجودآمدن مثل‌ها را برای مخاطب بازگو کند. این کتاب سی داستان دارد و هر داستان روایت‌گر پیشینه یک ضرب‌المثل است.
برخی از ضرب‌المثل‌های آمده در این اثر عبارت‌اند ار: تخم‌مرغ دزد، شترمرغ دزد می‌شود؛ دوستی با مردم دانا نکوست؛ آن دنبه را گربه برد؛ از آتشی که افروختم خودم سوختم.

گفتار ما مردم فارسی‌زبان با ضرب‌المثل و حکایت‌ها پیوند خورده است و در سخنانمان مثل و شعر کاربرد زیادی دارد. پشت این ضرب‌المثل‌ها ماجرایی وجود دارد و براساس آن اتفاق این مثال‌ها به‌وجود آمده‌اند. کتاب حاضر در پی روایت‌کردن همین ماجراهاست که از دل آن‌ها ضرب‌المثل‌ها عنوان شده‌اند.
نویسنده با مطالعه ادبیات عامه کهن و اشعار شعرای پارسی‌گو، ریشه و سرآغاز به وجودآمدن برخی از ضرب‌المثل‌ها را روایت کرده است.
به طور مثال، اصطلاح «خروس بی‌محل» که به افراد وقت‌نشناس گفته می‌شود، طبق اطلاعاتی که نویسنده به دست آورده است به زمان پادشاه افسانه‌ای ایران، کیومرث، برمی‌گردد.

ضرب‌المثل‌هایی که در موقعیت‌های گوناگون استفاده می‌کنیم، تاریخچه و داستانی دارند و از دل واقعه‌ای به وجود آمده‌اند. نویسنده اثر حاضر، با مطالعه منابع ادبی و تاریخی، به سرچشمه تولد 31 ضرب‌المثل دست‌یافته و آن‌ها را در این کتاب گردآوری کرده است.
تعدادی از این ضرب‌المثل‌ها که نحوه به وجودآمدن آن‌ها عنوان شده‌اند عبارت‌اند از: کلاهش پس معرکه است؛ نابرده رنج گنج میسر نمی‌شود؛ دوقورت و نیمش باقی‌ست؛ زبان سرخ سر سبز می‌دهد برباد.
فهرست این کتاب براساس شب‌های مرداد است و برای هرشب یک قصه در نظر گرفته شده است.

این کتاب یکی از داستان‌های هفت‌پیکر نظامی را به زبان کودکان بازگردانده است. شخصیت‌های اصلی این داستان بهرام شاه و بانویی خرمند به نام گل‌بهار است که هردو در هوش و توانمندی سرآمد هستند.
مضمون داستان پیش‌رو درباره تأثیر سعی و تلاش بر استحکام و استقامت آدمی است؛ یعنی آدم در هرکاری تلاش مستمر کند، موفق می‌شود، حتی اگر کاری خارق‌العاده باشد.

این داستان با الهام از مثنوی عقاب اثر پرویز ناتل خانلری نوشته شده است. در بعضی از صفحات داستان، چند مصرع از مثنوی خانلری آمده‌اند. در این داستان زاغی که در دشت زندگی می‌کند با عقابی پیر که جوانی خود را از دست داده و از این بابت اندوهگین است، گفت‌وگو می‌کند.
مضمون اصلی داستان اشاره به تفاوت‌های بنیادین این دو پرنده است که نماد و نشانه‌ای از تفاوت سرشت و ذات انسان‌هاست.

"یکیمین جلد از مجموعه"ادبیات کهن ایران"، با عنوان "موش پول دوست" شامل 43 عنوان داستان بازنویسی شده از "جوامع الحکایات و لوامع اروایات"، " هزار و یکشی" و " بهارستان جامی است."
محتوای داستانها اخلاقی درباره جوانمردی، ساده زیستی، مذمت خساست و طمع ورزی و .... است.

داستان های این کتاب که برگرفته از ادبیات کهن ایران است، حاوی پیام های آموزنده اخلاقی و تربیتی و مهارت های اجتماعی از قبیل دوری از غرور و تکبر، سزای دوستی با افراد نادان، عاقبت اندیشی، فواید دانایی و دانش و مشورت با افراد دانا، عاقبت خودخواهی و ... است.

کتاب حاضر مجموعه داستانی است که از کتاب‌های طوطی‌نامه، لطایف‌الطوایف، قابوس‌نامه، فیه‌مافیه، کشف‌المحجوب، حدیقه‌الحقیقه، اسرارالتوحید، رساله قشیریه، اخلاق محسنی و زینت‌المجالس برگزیده شده است. داستان‌های این مجموعه تعلیمی و اخلاقی است. گردآورنده، نثر این داستان‌ها را به نثر ساده و روان امروزی برگردانده و زبان آن‌ها را برای کودکان و نوجوانان مناسب‌سازی کرده است. مضامینی که در این آثار به کار رفته‌اند به طور مثال عبارت‌اند از: نتیجه عمل به خود فرد برمی‌گردد؛ نباید با خشم تصمیم گرفت؛ نباید زندگی افراد را قضاوت کرد؛ مهربانی و انسانیت مهم‌ترین خصلت آدمی است.

کتاب حاضر برگرفته و گزیده‌ای کوچک از داستان‌های چهار کتاب کهن فارسی به نام‌های سندبادنامه، چهارمقاله نظامی، الهی‌نامه، نصیحه‌الملوک عراقی و مرزبان‌نامه است. این آثار از میراث آموزنده و اخلاقی کهن ایران هستند
اکثر این داستان‌ها درباره پادشاهان گذشته و نحوه برخورد آن‌ها با مردم و درباریان بوده است. در بسیاری از داستان‌ها به پادشاهان سفارش شده است که با مردم به نیکویی رفتار کنند و برای حفظ عدالت و رفاه تلاش کنند. نام بسیاری از شاه‌ها همچون اسکندر، نصر ابن احمد و... آمده‌اند. برخی از داستان‌ها نیز از زبان حیوانات بیان شده‌اند.
مضمون بسیاری از این داستان عبارت‌اند از: زیرکی مهم‌تر از زور بازوست؛ ضرورت اندیشیدن به عاقبت کار؛ نادانی حتی پادشاهان را هم بر زمین می‌زند؛ پرخوری بیماری می‌آورد.

در کتاب حاضر سه داستان آمده، که از کتاب «فرج بعد از شدت» که در قرن چهارم هجری قمری، قاضی محسن تنوخی آن را نوشته است، بازنویسی شده است. موضوع این داستان‌ها اهمیت توکل برخدا و صبرکردن هنگام گرفتارشدن در مشکلات و مصیبت‌هاست. در بعضی از داستان‌‌های این کتاب، از سلسله‌های تاریخی و موجودات افسانه‌ای نیز صحبت شده است.
نام داستان‌های کتاب پیش‌رو، گمشده، اسکندر و شاه چین، فیل و اژدهاست.