راهنمای تدریس

آموزش و توانمندسازی نیروی انسانی محور توسعه و پیشرفت هر سازمانی محسوب می‌شود. هدف کتاب حاضر ارتقای یادگیری و کیفیت ‌بخشی به تعلیم و تربیت، ضمن تبیین رویکرد فعال و اکتشافی است که در آن، برای نمونه، 26 روش تدریس ارائه شده است. کتاب در چهار فصل تدوین شده است که عبارت‌اند از: مفهوم و تعریف یادگیری؛ طراحی آموزشی؛ بحث‌های نظری روش‌های تدریس؛ روش تدریس فعال، اکتشافی و مشارکتی. البته فصل چهارم مهم‌ترین بخش کتاب است و خود دو بخش دارد: معرفی ساختار و روش، و اجرای نمونۀ تدریس در درس‌های گوناگون. در این فصل نمونه‌های کاربردی بسیاری آمده‌اند.

مهارت‌های ده‌گانۀ زندگی چند سالی است که مورد توجه قرار گرفته‌اند . کتاب حاضر راهنمای مربیان است برای چگونگی آموزش این مهارت‌ها به دانش‌آموزان دورۀ اول دبستان. کتاب 10 فصل دارد که در هر فصل یکی از مهارت‌ها را شرح می‌دهد و ویژگی‌های رشدی دانش‌آموزان سال‌های اول تا سوم دبستان را به ترتیب ذکر می‌کند. سپس برای هر پایه، به ترتیب درس‌های اصلی مجموعه کتاب‌های «مهارت‌های زندگی برای دانش‌آموزان دبستان»، و براساس قصه‌ای که در کتاب اصلی آمده است، تمرین‌ها و چگونگی انجام فعالیت‌ها شرح داده می‌شود.

آشنایی معلم با فنون معلمی به موفقیت او در حرفه‌اش کمک می‌کند. کتاب حاضر می‌کوشد در چهار بخش معلمان تازه‌کار را با فنون معلمی آشنا کند. بخش اول با عنوان «به معلمی حرفه‌ای تبدیل شوید»، به معلم یادآوری می‌کند که رشد حرفه‌ای از خود او آغاز می‌شود و نحوۀ برخورد و کار کردن با دیگر معلمان و نیز ایجاد ارتباط بین خانه و مدرسه را به او می‌آموزد. در فصل «ایجاد فرهنگی رضایت ‌بخش و سودمند در کلاس»، معلم می‌آموزد چگونه کلاسش را به محیط یادگیری سازنده و اثربخشی تبدیل کند، با دانش‌آموزان روابط حسنه برقرار کند، فرصت‌هایی برای موفقیت دانش‌آموزان به آن‌ها بدهد و با اقداماتی، از بروز رفتار خطا در آن‌ها جلوگیری کند و بی‌نظمی را به حداقل برساند. بخش‌سوم به داشتن برنامه، ارائۀ آموزش مؤثر و ارزیابی پیشرفت دانش‌آموزان تأکید می‌کند. بخش آخر نیز نگاهی به آینده دارد و مسائل معلمان قرن 21 را مطرح می‌سازد.

آموزش در قرن بیست و یکم به معلمان کارامد و ماهر نیاز دارد. کتاب حاضر راهنمایی است به این منظور و می‌کوشد رهنمودهایی به معلمان ارائه دهد. در فصل اول کتاب، موضوع شایستگی معلمان تببین و چارچوب‌های کلی آن مطرح می‌شود. آشنایی با دانش تخصصی معلمان و استانداردهای آن نیز در این فصل آمد‌ه‌است. در فصل دوم شایستگی تدریس و مؤلفه‌های آن، و نیز استاندارهای تدریس بیان و تشرح شده‌اند.

بسته‌های مدیریت کلاسی به تمرین بیشتر درس‌ها و درک بهتر آن‌ها کمک می‌کنند. هر بستۀ آموزشی شامل طرح درس، کاربرگ، کتاب کار و تمرین، محتوای دیجیتال، و ارزشیابی فرایند محور است و می‌کوشد در راستای اهداف درسی مدرسه به دانش‌آموز کمک کند. کتاب حاضر راهنمای معلم در استفاده از این بسته است و در واقع بین اجزای مختلف این بسته پیوند برقرار می‌کند. در این کتاب که ویژۀ پایه سوم طراحی شده است، پاسخ ‌سؤال‌های کاربرگ و کتاب کار ارائه شده‌است. جدول اهداف، کلیدواژه‌ها و ارتباط اجزای بسته نیز آمده‌اند. کتاب هر سه درس ریاضی، علوم و فارسی را دربرمی‌گیرد.

تدریس موفق به دانش‌افزایی مستمر نیاز دارد. کتاب حاضر ابزاری است برای معلم و البته اولیا در کمک به تدریس به شیوۀ بهتر. کتاب شناس‌نامه‌ای دارد شامل اهداف کلی هر درس، کلیدواژه‌ها و ابزارهای لازم برای تدریس. پس از آن سیمای کلی مفاهیم و اهداف فصل در قالب شبکه‌ای مفهومی ارائه شده‌اند. پیش نیازها، نگاه به آینده، مروری بر فصل و جدول سطوح انتظارات بخش‌های بعدی کتاب هستند که در لا‌به‌لای آن‌ها تمرین‌ها و فعالیت‌های متنوعی گنجانده شده‌اند. این کتاب شامل راهنمای درس‌های فارسی، ریاضی و علوم در پایۀ اول دبستان است.

چند پایه‌بودن کلاس‌های بعضی مدارس روستایی را می‌توان فرصت قلمداد کرد. کتاب حاضر نگاهی تحقیقی به پنج مقاله دارد که در زمینۀ مدارس چند پایه انجام شده‌اند. در بخش اول کتاب با عنوان «ویژه‌نامۀ کلاس‌های چندپایه» پنج مقاله از پژوهشگران جهانی چندپایه به تفصیل آمده است. در بخش دوم نیز چکیدۀ حدود 20 مقاله در همین موضوع گنجانده شده است. در انتهای کتاب نیز واژه‌نامه‌ای همراه با ترجمۀ انگلیسی کلمات آمده است.

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌ها درمورد معلمان، حسن خلق آنان است. کتاب حاضر با تأکید بر تأثیر اخلاق معلمان بر عملکرد دانش‌آموزان، می‌کوشد با تعریف اخلاق، عوامل مؤثر بر پیشرفت دانش‌آموزان را در این زمینه گوشزد کند. کتاب به انواع رابطۀ معلم و شاگرد، اهداف آموزشی از نظر بلوم، بیان الگوهای تدریس، و مفاهیم مهم در فعالیت‌های بعد از تدریس مثل اندازه‌گیری، ارزشیابی، هدف از آن و ارزشیابی تشخیصی اشاره می‌کند و در نهایت نیز پیشنهادهای کاربردی ارائه می‌دهد.

آماده سازی طرح درس، برنامه ریزی، مدیریت زمان، اجرای متعادل موضوع و پایۀ تدریس، از جمله چالش های کلاس های چندپایه محسوب می شوند. کتاب حاضر می کوشد در 10 فصل،مباحث درسی ریاضی دورۀ ابتدایی را برای معلمان چند پایه در یک جا گرد‌آورد و در ضمن تدریس یک موضوع درسی، فعالیت ها و چگونگی تدریس هر مبحث به هر پایه را به طور جداگانه بیان کند تا معلم بتواند به صورت نظام مند به تدریس بپردازد. در واقع، به این ترتیب آموزگار می‌تواند ضمن تدریس یک موضوع واحد به همۀ پایه‌ها در یک کلاس، متناسب با دانش‌آموزان هر پایه، موضوع را سطح‌بندی و تدریس کند. مباحث بر اساس کتاب درسی تنظیم شده‌اند و در طرح هر مبحث، به صفحۀ مربوط به آن در کتاب درسی هر پایه اشاره شده است.

آموزش علوم تجربی به کودکان، تفکر آنان را نسبت به جهان هستی شکل می‌دهد. هدف اصلی کتاب حاضر کمک به معلمان در آموزش علوم تجربی و پاسخ دادن به پرسش‌های آنان است. در این کتاب نقش معلم از چند جنبه بررسی شده‌است: شروع کارکردن، روش پرسش کردن و تشویق کودکان به یادداشت برداری. نویسنده کوشیده است به معلمان راه‌هایی نشان دهد تا بدانند چگونه به کودکان کمک کنند تا آن‌ها سؤال کنند، به طور دقیق مشاهده کنند، ارتباط برقرارکنند و پژوهش‌ها را طراحی و تفسیر کنند. همچنین، معلمان را در زمینۀ سنجش صحیح به منظور یادگیری راهنمایی می‌کند.