شاعران

خیام نیشابوری حکیم، عارف، سیاستمدار، دانشمند و شاعر خراسانی در نجوم آنقدر سرامد بود که تقویمی به نام جلالی ترتیب داد. البته او به شعر و شاعری‌اش مشهور است. کتاب حاضر یکی از کتاب‌های مجموعۀ چندجلدی «ادبیات ایران، از دیروز تا امروز» است که به شرح زندگی خیام، رمز‌گشایی و شرح رباعیات او، و سپس شرح رباعیات پرداخته‌است. نقاشی‌هایی نیز مطالب را همراهی می‌کنند.

وحشی بافقی از شاعران طراز اول مکتب «وقوع» بود. این مکتب بر حقیقت‌گویی استوار است. زبان سادۀ شعر و نحوۀ بیان ماجرا به‌گونه‌ای است که واقعی به نظر می‌رسد . کتاب حاضر نمونه‌هایی از غزل‌ها، قصیده‌ها، قطعه‌ها، ترکیب‌بندها، ترجیع‌بند‌ها، رباعی‌ها و مثنوی‌های شاعر را دربردارد. او تقریباً در همۀ قالب‌های شعری فارسی طبع‌آزمایی کرده است. در ابتدای کتاب وحشی به طور مختصر معرفی شده و سپس دربارۀ جایگاه و سبک شعری او چند خطی آمده است. در ادامه، اشعار او، همراه با توضیح کلمات مهم، گنجانده‌شده‌اند.

حکیم عمر خیام، فیلسوف، دانشمند و ادیب ایرانی، از چهره‌هایی است که ما ایرانیان به داشتن آن افتخار می‌کنیم. در این کتاب که یکی از کتاب‌های مجموعۀ «صد کتاب خوب» است، حدود 55 رباعی از 162 رباعی اصیل خیام که تبلور دقیق‌ترین اندیشه‌های این شاعر است، در هشت موضوع مطرح شده‌اند. کتاب به دو زبان انگلیسی و فارسی نگارش یافته و هر رباعی با ترجمه به نثر فارسی روان و نیز ترجمه به انگلیسی آمده‌است.

حافظ شاعری است که جنبه‌های شخصیتی و اندیشه‌های او بیش از دیگر شاعران مورد بحث بوده است. در چهار فصل این کتاب نویسنده می کوشد نظرات مطرح دربارۀ حافظ را نقد و بررسی کند تا شخصیت راستین او را بیشتر بشناساند.جایگاه حافظ در ادبیات فارسی عنوان فصل اول است و نویسنده برای شناساندن او به مخاطب، نمونه‌هایی از اشعار بزرگان دربارۀ او را آورده است. عرفان حافظ با مثال‌هایی از دیوان او فصل دوم کتاب است. در فصل سوم نیز مفهوم شراب در دیوان او بررسی و روشن می شود. فصل آخر به طنز حافظ پرداخته است.

خاقانی از جمله شاعران ایرانی بود که تأثیر قرآن و آیات آن در اشعارش بسیار است. اثر حاضر با توجه و محورقرار‌دادن همین موضوع تدوین شده است. در ابتدا نویسنده زندگی خاقانی و سبک شعری و رفتار او را بررسی می‌کند و دربارۀ آثار، مذهب و هم‌عصران او توضیحاتی می‌دهد. سپس در فصل اول تعریف اصطلاحاتی ادبی را می‌آورد که خاقانی در اشعارش به‌کار برده است؛ مثل اشاره، کنایه، ایما و رمز. در بخش دوم آیاتی از قرآن آمده‌اند که در اشعار خاقانی به آ‌ن‌ها اشاره‌ شده‌است.

فرخی سیستانی شاعری بود که در قصیده‌سرایی همچون سعدی در غزل‌سرایی جایگاه والایی دارد. شعر او نرم و ساده و روان است و حشو و زائده ندارد. اشعار او سرشارند از تشبیه و استعاره. او تقریباً در همۀ قالب‌های شعری فارسی طبع‌آموزی کرده است. در ابتدای کتاب حاضر فرخی سیستانی به طور مختصر معرفی شده و سپس دربارۀ جایگاه و سبک شعری او چند خطی آمده است. در ادامه، اشعار او همراه با توضیح نویسنده در بارۀ ابیات گنجانده‌شده‌اند.

اولین بخش از کتاب «اسکندرنامۀ نظامی» شرف‌نامه نام دارد. زندگی‌نامه‌ای خیالی دربارۀ اسکندر و رسیدن او به مقام پیامبری.خود اسکندرنامه بخش آخر از مجموعۀ «پنج گنج نظامی است. نظامی در استفاده از واژگان و در قصه‌گویی چنان با مهارت عمل‌کرده است که مخاطب باور می‌کند اسکندر همان «ذوالقرنین »قرآن است.در کتاب حاضر ، نویسنده دربارۀ اسکندر، تولد و پادشاهی، جنگ‌ها، ویرانی آتشکده‌های ایران زمین، رفتن اسکندر به غار کیخسرو و هندوستان و ری و خراسان، جنگ‌های اول تا هفتم اسکندر با روسیان، رفتن او به ظلمات و بیرون آمدن از آن و در نهایت بازگشت او به روم سخن گفته است.

سعدی شیرازی گذشته از قصیده‌ها و غزلیات، یک کتاب به نظم و نثر و کتاب دیگری هم به نظم به یادگار گذاشته است. کتاب حاضر گلستان و به نظم و نثر است و در هشت باب تنظیم شده‌است: سیرت پادشاهان، اخلاق درویشان، فضیلت قناعت، فواید خاموشی، عشق و جوانی، ضعف و پیری، تأثیر تربیت و آداب صحبت. نویسنده کوشیده است نسخۀ معتبری از گلستان را به مخاطب عرضه کند. در این راستا، اختلافات قابل توجه در نسخه‌های دیگر این کتاب را در حاشیه‌ها آورده است.

سعدی شیرازی گذشته از قصیده‌ها و غزلیات، یک کتاب به نثر و یک کتاب هم به نظم به یادگار گذاشته است. کتاب حاضر بوستان و به نظم است و ده باب دارد که هر باب در موضوعی متفاوت به نظم درآمده‌است. نویسنده کوشیده است نسخۀ معتبری از بوستان را به مخاطب عرضه کند. در این راستا، اختلافات قابل توجه در نسخه‌های بوستان را در حاشیه‌ها آورده است، در ترتیب اشعار تصرفی جزئی کرده و عنوان ها را نیز کمی دستکاری کرده است.

این کتاب حاوی دو داستان کوتاه است. داستان اول درباره قضاوت ناعادلانه است. قاضی مشهور شهر کشمیر، در محکمه، تحت تأثیر اختلاف زن و شوهری قرار می‌گیرد و در خانه به همسرش پرخاش می‌کند. همسر قاضی با رفتاری مناسب شوهرش را متوجه اشتباهش می‌کند. داستان دوم شرح حال کوتاهی از پروین اعتصامی، شاعر بزرگ ایران است. او در سال 1285 به دنیا آمد.