یادگیری

احیای گفت‌وگوی علمی و کاربردی در موضوع «رویکردها و روش‌های سوادآموزی کودکان»، هدف اصلی این کتاب است. در این کتاب، رواج رویکرد رفتارگرایانه و حافظه‌محور در سوادآموزی به‌عنوان یکی از زمینه‌های اصلی ضعف کودکان ایرانی در مهارت خواندن و استمرار بحران «کتاب‌نخوانی» در جامعه معرفی می‌شود و اصلاح روش‌های سوادآموزی و توجه به رویکرد رشد زبان برای مقابله با مشکلات یادشده، توصیه می‌شود. ترجمة پیوست کتاب، اثری از «سالی ام رگو» نیز با هدف شناخت بهتر و کاربردی رویکرد مبتنی بر ادبیات، متنی روان از مطالعات موردی سوادآموزی و کودکان با نیازهای ویژه در مدرسه عادی را ارائه می‌کند.

این کتاب با هدف بهبود وضعیت آموزش و رشد ذهنی دانش‌آموزان نوشته شده است. رویکرد این کتاب در فرایند طراحی و اجرای فعالیت‌های یادگیری، بهره‌گیری از مطالعات شناختی و سازگار ساختن اقدامات یادگیری با ظرفیت‌های طبیعی ذهن و مغز انسان است؛ به این معنا که برای تحقق فهم عمیق یا یادگیری عمیق، لازم است فرایندهای شناختی مانند توجه، حافظه، تفکر و... به نحو درستی به‌کار گرفته شود. موضوع دیگری که در کتاب مورد تأکید قرار می‌گیرد نقش فرایندهای اجتماعی در یادگیری است؛ از آنجا که مغز ما یک ارگان اجتماعی است برای توسعه آن ناگزیر از تجربه فرایندهای اجتماعی هستیم، بنابراین در طراحی تمامی فعالیت‌ها، فرصت‌هایی برای تعامل اجتماعی، همکاری و کار گروهی فراهم می‌شود تا افراد در دنیای شناخت اجتماعی غوطه‌ور شوند و در پیوند با اذهان دیگر به توسعه ذهن خود بپردازند. هدف این کتاب، معرفی روش‌های طراحی فعالیت‌های یادگیری تلفیقی و ارائه نمونه‌های طراحی‌شده بر مبنای الگوی آموزش تلفیقی در دوره دبستان است.

بازی‌ها بهترین فرصت‌ها برای بودن در کنار کودکان و خلق تجربه‌های ماندگار عاطفی و یادگیری برای آن‌هاست. کودکان در بازی‌ها خود واقعی‌شان را نشان می‌دهند. هیجاناتشان را برون‌ریزی می‌کنند و از حضور والدین در کنار خود لذت می‌برند. به‌علاوه در جریان بازی‌ها یادگیری به‌طور غیرمستقیم، لذت‌بخش‌تر و عمیق‌تر اتفاق می‌افتد و کودکان می‌توانند کاربردی‌ترین مهارت‌ها، اطلاعات، ویژگی‌ها و نگرش‌ها را در طی بازی به‌دست آورند. در این کتاب، ‌ تلاش‌ شده است بازی‌های آموزشی قابل استفاده در منزل و کلاس برای پرورش هوش فضایی دیداری، معرفی و در اختیار والدین، مربیان و معلمان قرار گیرد.

کودکانی که در یک کلاس درس می‌خوانند از نظر انگیزش، اشتیاق، سطح تلاش، توانایی و سبک‌های یادگیری متفاوت هستند و زمینه‌های فرهنگی و خانوادگی و تجارب غیررسمی متفاوتی دارند؛ همه‌ این موارد در میزان یادگیری و اثربخشی آن مؤثر است. از این‌رو در این کتاب، ‌ تلاش‌ شده است بازی‌های آموزشی قابل استفاده در منزل و کلاس برای پرورش هوش میان‌فردی، معرفی و در اختیار والدین، مربیان و معلمان قرار گیرد.

سنجش می‌تواند نقطه آغاز تحول باشد به شرطی که آزمون‌های مختلف نقطه پایانی بر سناریوی آموزش نباشد. اگر سنجش تنها به اندازه‌گیری محفوظات بسنده کند انتظار ارتقای دانش در فراگیران به سطوح بالای یادگیری دور از دسترس خواهد بود. سنجشی می‌تواند آموزش را تغییر دهد که در یک جاده دوطرفه حرکت نماید. معلم و دانش‌آموز هر دو باید در این مسیر تغییر رفتار دهند. ایده اصلی برای تألیف این کتاب پاسخ به این مسائل بوده‌ است: آیا سنجش می‌تواند آموزش را تغییر دهد؟ کدام‌یک نقش نخستین را در تحول نظام تعلیم و تربیت دارند: آموزش یا سنجش؟ برای ایجاد تحول باید به‌سراغ کدام‌یک برویم؟ به‌منظور پاسخگویی به این پرسش‌ها محتوای کتاب درسی «پیام‌های آسمانی» از منظر جدیدی تحلیل شده است؛ به‌طوری که باید و نباید‌های موضوعی را برای طراحی آزمون در اختیار دبیران تخصصی و غیرتخصصی قرار می‌دهد. همچنین انواع آزمون‌ها به‌ همراه مثال‌های عینی ارائه شده است و نمونه‌هایی از انواع سؤالات در کتاب آمده است که هدف از آن کیفیت‌سنجی آزمون و ارائه نقشه و چارچوب‌های استاندارد برای طراحی سؤالات استاندارد است.

در این کتاب براساس کتاب فارسی اول دبستان، کودکان با خط تحریری آشنا می‌شوند و کلمات جدید در هر درس به‌منظور افزایش دامنه لغات، و نشانه جدید در ابتدای هر درس به‌منظور آشنایی بیشتر با نشانه‌ها، ارائه می‌شود. تکرار و تمرین بیشتر دانش‌آموزان به‌منظور تثبیت یادگیری، تقویت مهارت‌های خواندن و نوشتن با استفاده از روش‌های نوین آموزشی از اهداف کتاب است.

حافظه فعال یکی از اصلی‌ترین و ابتدایی‌ترین ارکان حافظه جهت انجام فعالیت‌های شناختی است؛ بنابراین هرچه حافظه فعال عملکرد بیشتری داشته باشد امکان انجام سریع‌تر محاسبات ذهنی و تصویرسازی ذهنی در حل مسائل و درک سریع‌تر آن‌ها بیشتر می‌شود. این کتاب دارای تمرین‌های متنوع، هدفمند و جذاب در تقویت همه‌جانبه سطوح شناختی و تقویت حافظه فعال دیداری و شنیداری است. این تمرین‌ها شامل نوشتن کلمات هر ردیف با توجه به تعداد حروف، پیدا کردن قطعات با توجه به تصویر اصلی، نگاه کردن به کلمات در یک زمان مشخص و نوشتن آن‌ها با یک قاعده خاص و... می‌شود. استفاده از تمرین‌های این کتاب به افزایش آمادگی‌های تحصیلی دانش‌آموزان و رفع مشکلات یادگیری آن‌ها کمک می‌کند.

حافظة فعال یک فعالیت شناختی است که به توانایی ذخیره‌سازی درست و موقت اطلاعات در یک جایگاه ذهنی اشاره دارد. تقویت حافظة فعال دیداری و شنیداری مبتنی بر چالش‌های تحلیلی ذهنی باعث می‌شود که قدرت تمرکز و توجه فرد به‌میزان درخور توجهی افزایش یابد و عناصر 9گانه هوش را نیز تقویت نماید؛ از این‌رو، این کتاب شامل تکالیف و تمرین‌هایی است که به دانش‌آموزان کمک می‌کند که اختلال در حافظة دیداری و شنیداری و نقص هوش کلامی را برطرف کرده و تقویت نمایند. نحوة انجام تمرین حافظة شنیداری و حافظة دیداری در ابتدای کتاب آمده است. یادگیری نام اشیا، اعمال و مفاهیم ریاضی، دنبال کردن دستورالعمل‌ها، انتقال و بازشناسی در سطح شنیداری از تمرین‌های کتاب است.

کتاب حاضر در پنج فصل کارکردهای اجرایی مغز را بررسی می‌کند. نظریه وتاریخچۀ کارکردهای اجرایی، مدل‌ها و مؤلفه‌ها، مهارت‌های توجه، حافظۀ‌کاری، بازداری، سازمان‌دهی و برنامه‌ریزی و خود تنظیمی و نیز رابطۀ کارکردهای اجرایی و هوش و در نهایت انواع یادگیری و اختلال یادگیری و نقش کارکردها بر اختلال یادگیری در این کتاب ارائه شده‌اند.

برخی کودکان با ناتوانی‌های یادگیری از نظر هوشی، عقب‌ماندگی ذهنی ندارند، اما بعضی مهارت‌های خاص مورد انتظار را فرا نمی‌گیرند. کودکان موضوع این کتاب، اکثر مهارت‌ها را مثل سایر کودکان نمی‌آموزند. در این کتاب دربارۀ شناخت و درمان مشکلات ویژۀ یادگیری در دو گروه سنی پیش از دبستان و دبستان به طور مفصل بحث شده و سپس مشکلات خلقی، اضطرابی و رفتاری مطرح و بررسی شده‌اند.