آموزش ابتدایی

برای عده‌ای، تابستان فرصت دوباره آموزی و بازآموزی است. این کتاب فعالیت‌هایی را در بر می‌گیرد که به کودکان کمک می‌کنند با استفاده از توانایی‌های ذهنی، آموخته‌ها را در شرایط جدید به کار گیرند. تمرین‌های کتاب به طور تلفیقی مرور درس‌های پایۀ دوم را دربرمی‌گیرند و مخصوص دانش‌آموزان ورودی به پایۀ سوم هستند. تمرین‌ها متنوع‌اند و در راستای کاربست یافته‌های طرح‌های تحقیقاتی تیمز و پرلز تنظیم شده‌اند.

اگر مفاهیم درسی به طور صحیح و مفهومی آموخته‌شوند، کاربردی و لذت‌بخش خواهند بود. کتاب کار فعالیت‌های تلفیقی فعالیت‌محور شامل فعالیت‌هایی از مفاهیم کتاب‌های درسی فارسی، علوم‌تجربی، ریاضی و هنر پایۀ اول ابتدایی به صورت سرگرم‌کننده است و کتاب حاضر راهنمای معلم آن محسوب می‌شود. در این کتاب، دربارۀ جزئیات و نحوۀ انجام فعالیت‌های انفرادی و گروهی و نیز دستورالعمل انجام فعالیت و نتایج مورد انتظار، راهنمایی‌های لازم به معلم داده می‌شود.

آزمون عملکردی نوعی روش سنجش است که در آن دانش‌آموز با استفاده از مهارت‌ها و دانش، مسئله‌ای را حل یا محصولی را تولید می‌کند. در این کتاب طراحی و ساخت انواع آزمون عملکردی در درس‌های گوناگون توضیح داده شده است. مبانی نظری و علمی آزمون عملکردی، نکات قابل توجه در ساخت آن، ارکان اصلی و اهداف کلی، شیوۀ اجرای تکلیف و بافت سوال، آزمون‌های عملکردی کتبی و شناسایی، و 115 نمونه آزمون عملکردی مربوط به تمام پایه‌های ابتدایی، از جمله محتویات کتاب هستند.

در این کتاب، میزان تطبیق محتوای کتاب درسی مطالعات اجتماعی در پایه‌های سوم و چهارم ابتدایی با سند تحول بنیادین بررسی شده‌است.محقق کوشیده است مشخص کند، محتوای کتاب اعم از پاراگراف‌ها، تصویرها و فعالیت‌ها تا چه میزان به جامعۀ عدل جهانی، میراث نظری و عملی امام خمینی، تعلیم و تربیت، معضلات زیست محیطی، شایستگی‌های پایه با تأکید بر خصوصیات اسلامی ایرانی، سلامت جسمانی و ... پرداخته‌است.

یادگیری یکی از فعالیت‌های مغز است که در آن تقریبا تمام مغز درگیر است. این کتاب مشتمل بر ده پروژه یادگیری است که در آن‌ها دانش‌آموزان از طریق برخورد با مسائل واقعی از دانش مربوط به حوزه علوم، ریاضی، طراحی، هنر، خواندن و .. بهره می‌گیرند و راه‌حل‌هایی برای حل مسائل ارائه می‌دهند. ایده اصلی این پروژه‌ها دربارۀانرژی‌های پاک است. جدول‌هایی در ابتدای هر فصل به طور کامل عنوان فعالیت، مقاطع تحصیلی، زمان پیشنهادی، اهداف یادگیری و منابع، مواد و وسایل مورد نیاز را تشریح کرده است. سپس گام‌های اجرا بیان شده است و کاربرگی برای فعالیت دانش‌آموز گنجانده شده است.

موضوع کلاس‌های چندپایه بحث همیشگی دورۀ آموزش ابتدایی بوده است. کتاب حاضر اطلاعات مفصلی را دربارۀ چندپایگی دربردارد. در ابتدا کلاس چندپایه را تعریف و فرصت‌ها و محدودیت های آن را برمی‌شمارد. سپس نکات برنامه‌ریزی آموزشی کلاس‌های چندپایه، نحوۀ تنظیم جدول‌های هفتگی، مدیریت زمان و نقش معلم، قوانین و مقررات سامان‌دهی گروه‌های یادگیری، سازمان‌دهی محتوا، طرح برنامۀ درسی و شبکۀ مفهومی درسی چندپایه را به تفصیل توضیح می دهد.

"نیمکت پیر" دیگر خیلی کار کرده بود و زمان بازنشستگی‌اش فرا رسیده بود. یک روز "بابای مدرسه" آمد و او را به جنگل برد تا بقیۀ عمرش را آن‌جا بگذراند. چند روز اول در جنگل به نیمکت پیر خیلی خوش گذشت. او فقط می‌خورد و می‌خوابید. اما بعد از مدتی دلش برای مدرسه تنگ شد. آهسته با خودش گفت: بابا آب داد. بابا نان داد. یک‌دفعه تمام جنگل ساکت شد. پرنده‌ها آواز نخواندند، درخت‌ها برگ‌هایشان را تکان ندادند. همه آمدند و دور نیمکت پیر جمع شدند تا...

کتاب درسی منبع اصلی آموزش به شمار می‌رود و به همین جهت تحلیل محتوای آن به منظور کمک به رفع ضعف‌ها و موانع یادگیری، لازم و ضروری است. کتاب حاضر در 9 فصل ابتدا دربارۀ محتوای کتاب‌های درسی و نقش مهم آن‌ها توضیحاتی می‌دهد. سه فصل بعدی کتاب «تحلیل محتوای ارتباطی»‌ است و چهار فصل بعد «تحلیل محتوای توصیفی». هر فصل مثالی از تحلیل محتوای کتاب‌های درسی دورۀ ابتدایی را پی‌ می‌گیرد و در انتهای آن مطالبی با عنوان «کاربرد بیشتر» ارائه شده‌اند. همچنین، در هر فصل، مباحثی که جنبه‌های نظری نمونۀ تحلیل‌شده را پوشش می‌دهند، در کادر قرار گفته‌اند. فصل آخر کتاب جمع‌بندی هفت مدل تحلیل محتوای فصل‌های قبلی است که به صورت زبان‌شناختی و گرافیکی ارائه شده‌است.

دورۀ ابتدایی زمان شکل‌گیری شخصیت و رشد فرد است و برنامۀ درسی باید زمینۀ تفکر را در کودک این سن ایجاد کند. کتاب حاضر در همین زمینه و در چهار فصل تدوین شده‌است. ابتدا مفهوم و ماهیت تفکر از دیدگاه‌های گوناگون و دیدگاه دبونو و سپس چگونگی آموزش و پرورش تفکر در برنامۀ درسی ملی مطرح شده‌اند. در فصل سوم نیز چگونگی طراحی برنامۀ درسی و جایگاه تفکر مبتنی بر نظریۀ دبونو (تفکر جانبی، شش‌ کلاه تفکر و ابزارهای کورت) با توجه به عناصر چهارگانۀ برنامۀ درسی (اهداف، محتوا، روش تدریس و ارزشیابی) آمده است.

آشناکردن معلمان کلاس‌های چندپایه با طراحی آموزشی با رویکرد تلفیقی و بهره‌برداری از نمونه‌های تدوین شده از جمله اهداف کتاب حاضر است. در ابتدا گزارشی از اقدامات عملیاتی و بسترسازی‌های صورت‌گرفته در دفتر آموزش دبستانی آمده‌است. در فصل دوم چیستی چرایی روش تدریس نوین با رویکرد تلفیقی تشریح می‌شود. در فصل سوم برخی از روش‌های نوین تدریس با رویکرد تلفیقی و نمونه‌هایی از آن‌ها را می‌توان دید و در فصل آخر نمونه سناریوهای آموزشی اعضای شورای مرکزی مدرسان کشوری معرفی شده‌اند.